Allelopatia roślin – dodatnia i ujemna

Ogarnij Ogród Przez Ogarnij Ogród
6 minut czytania
Allelopatia roślin, źródło: depositphotos.com

Dlaczego niektóre rośliny nie chcą obok siebie rosnąć? Jak opracować płodozmian, aby cieszyć się zadowalającymi plonami? Kluczem  do sukcesu okazać może się wiedza, a dokładniej znajomość zjawisk wzajemnego oddziaływania na siebie roślin, czyli tzw. allelopatia. Oprócz allelopatii występuje również inne zjawisko  – amensalizm, gdzie jedna roślina ma na drugą zły wpływ, podczas gdy ta druga na pierwszą źle nie oddziałuje. 

Ten niezwykły naturalny proces zachodzący w przyrodzie dotyczy nie tylko roślin, ale również mikroorganizmów czy grzybów, z których każde wydzielają określone substancje chemiczne, wpływające na otaczające nas środowisko. Jedne rośliny mogą zatem stymulować wzrost innych lub go hamować, dlatego wiedza na temat zależności allelopatycznych w ogrodnictwie i rolnictwie, może być podstawą zadowalających efektów uprawy. Zależności te sprawdzają się w szczególności w uprawach ekologicznych, dzięki którym możliwe jest ograniczenie lub całkowita eliminacja chemicznych środków ochrony roślin. 

Alllopatia warzyw - pomidory, kukurydza i fasola
Allelopatia warzyw – pomidory, kukurydza i fasola, autor: Pip Wilson/flickr.com

Allelopatia roślin – co warto wiedzieć?

Związki chemiczne wytwarzane przez jedne rośliny mogą zostać z powodzeniem wykorzystane w eliminacji określonych, niechcianych gatunków jak np. chwastów, ale i w optymalizacji plonów, gdy zależy nam na lepszych efektach upraw. Allelopatia roślin może być zatem ujemna oraz dodania. Umiejętność wykorzystania wiedzy na temat substancji wytwarzanych przez rośliny sprawdza się zatem zarówno w przypadku planowania upraw w warzywniaku, jak i podczas urządzania ogrodu. Takie dobre sąsiedztwo warzyw i innych roślin znacząco poprawia wydajność i zdrowotność upraw. Wśród najciekawszych interakcji zachodzących pomiędzy roślinami wymienić można:

  • Dąb i orzech, które wytwarzając duże ilości garbników uniemożliwiają wzajemny wzrost;
  • Cebula i nasturcje odstraszające mszyce;
  • Seler, pomidory, szałwia lekarska i tymianek odstraszające gąsienice;
  • Koper ogrodowy przyspieszający kiełkowanie nasion;
  • Aksamitki i nagietki ograniczające rozwój nicieni;
  • Bazylia wspomagająca w walce w mączniakiem, a tym samym doskonale wspierająca wzrost ogórków,
  • Cebula i czosnek niwelujące rozwój pleśni i chorób bakteryjnych, plus pomagająca odstraszać gryzonie.

Allelopatia roślin – dodatnia i ujemna

Allelopatia to nazwa zaczerpnięta z języka greckiego, gdzie oznacza allelon – wzajemny oraz pathos – cierpienie. Określa ona zatem korzystny, jak i niekorzystny wzajemny wpływ roślin na siebie (a dokładniej wydzielanych przez nie substancji). Zjawisko to pozwala wprowadzić w uprawach naturalne metody ochrony przed chorobami i ograniczyć stosowanie środków chemicznych. 

Allelopatia dodatnia, czyli pozytywne wpływanie roślin na inne obrazują przykłady:

  • kopru wspierającego kiełkowanie roślin, 
  • połączenie uprawy kalarepy i cebuli z burakami, 
  • selera z pomidorami, 
  • fasoli, kukurydzy, grochu, rzodkwi, słonecznika i kopru z ogórkami, 
  • fasoli, kukurydzy, kapusty, chrzanu, lnu z ziemniakami,
  • grochu, sałaty, cebuli, pora, pomidorów i szałwii lekarskiej z marchwią,
  • marchwi, rzodkiewki, truskawek, ogórka i szpinaku z sałatą,
  • zieminków, marchwi, ogórków i kapusty z fasolą,
  • bądź ziemniaków, selera, kopru ogrodowego, szałwii i buraków z roślinami kapustnymi. 
Alllopatia dodatnia roślin - bazylia chroniąca ogórki
Allelopatia dodatnia roślin – bazylia chroniąca ogórki, autor: mwms1916/flickr.com

Allelopatię ujemną, czyli negatywne oddziaływanie jednych roślin na inne znajdziemy z kolei na przykładach:

  • orzecha włoskiego, który hamuje wzrost i rozwój roślin w jego otoczeniu,
  • kapusty, która działa negatywnie na wzrost fasoli, pomidorów, rzodkiewki czy marchwi,
  • cebuli, czosnku i mieczyków, które niedobrze oddziałują na fasolę,
  • kopru, który niekorzystnie działa na marchew,
  • ziemniaków, który źle wpływa na ogórki,
  • dyni, kabaczka, ogórka i słonecznika, które niekorzystnie działają na ziemniaki,
  • pomidorów, które szkodzą ogórkom, ziemniakom i grochowi,
  • fasoli i gorczycy, które nie wpływają zbyt dobrze na buraki,
  • czy też truskawek, pomidorów oraz fasoli, które źle znoszą rośliny kapustne. 
Alllopatia ujemna warzyw - pomidory i ziemniaki obok
Allelopatia ujemna warzyw – pomidory i ziemniaki obok, autor: Jenni Konrad/flickr.com

Allelopatia może być również działaniem roślin na szkodniki i choroby. Odpowiednie połączenie roślin w ogrodzie, może okazać się zbawienne dla wielu upraw warzywnych i owocowych. Dla przykładu warto wspomnieć o zależnościach jakie oferują:

  • cebula i czosnek ograniczające rozwój chorób bakteryjnych i pleśni, a także zapewniające działanie odstraszające gryzonie,
  • aksamitki i nagietki ograniczające rozwój nicieni,
  • tymianek, szałwia, seler i pomidory odstraszające gąsienice,
  • mięta zniechęcająca mrówki,
  • nasturcje, cebule oraz cząber odganiające mszyce,
  • czy bazylię, która skutecznie odstrasza mącznika rzekomego zagrażającego między innymi uprawie ogórków.

Jak można zastosować się do allelopatii w ogrodzie?

Aby uprawy i ogród prezentowały się zjawiskowo warto postawić na odpowiedni dobór roślin. Przed posadzeniem kolejnych okazów, dobrze jest dowiedzieć się na temat ich walorów i wad w zakresie allelopatii. Należy przede wszystkim unikać sadzenia obok siebie roślin, które są dla siebie konkurencją. Warto także unikać stosowania środków chemicznych na korzyść roślin, które potrafią ograniczyć rozwój chorób i pleśni czy też skutecznie odstraszać szkodniki. Pamiętać warto również o tym, aby nie ułatwiać życia szkodnikom i nie sadzić obok siebie roślin z jednej rodziny np. ziemniaków i bakłażanów, gdyż w konsekwencji wszystko może zostać zaatakowane. 

Alllopatia roślin - nasturcje w warzywniku
Allelopatia roślin – nasturcje w warzywniku, autor: Alwyn Ladell/flickr.com

Mądre korzystanie z allelopatii to najlepszy naturalny sposób na zwiększenie plonów i pozbycie się wielu szkodników i chorób roślin. Taki zdrowy ogród bez chemicznych rozwiązań to tanie i niezwykle dobre dla przyjaznych zapylaczy miejsce. Smak i radość jaką dają ekologicznie uprawiane warzywa i owoce to największa satysfakcja, dlatego warto się postarać. 

Fot. główna: Allelopatia roślin, źródło: depositphotos.com

Śledź:
Portal OgarnijOgród.pl to my, redaktorzy, ludzie z wiedzą, pasją i miłością do ogrodów. I tym właśnie się z Wami dzielimy tworząc powyższe treści z nadzieją, że będziemy współtworzyć Wasze ogrody kwiatowe, warzywniki, sady i trawniki.
Dodaj komentarz