Ardizja karbowana – uprawa i pielegnacja

Ardizja karbowana vel Ardizja drzewiasta (Ardisia crenata) roślina należąca do rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Rosnącą w naturze w formie krzewu lub małego drzewka można spotkać w Ameryce Południowej oraz w krajach Orientu. Porasta tam najczęściej obrzeża lasów oraz wilgotne tereny ruderalne. W klimatach ciepłych rozprzestrzeniła się poza ogrodami stając się inwazyjnym chwastem. W Polsce zdobi domy jako roślina doniczkowa zwłaszcza w okresie Bożego Narodzenia ze względu na dużą ilość czerwonych owoców wśród pięknie na zielono wybarwionych, błyszczących liści.

Ardizja karbowana – jak wygląda

Ardizja dorasta do metra wysokości, rosnąc w doniczce często nawet tego metra nie osiąga. Do pożądanej wysokości można ją bez problemu przycinać, będzie wówczas się zagęszczać. Na jej pięknych liściach mogą pojawiać się charakterystyczne, guzełkowate zgrubienia, których nie należy usuwać. W tych zgrubieniach żyją sobie bakterie na zasadzie symbiozy z rośliną. Asymilują azot z powietrza.

Ardizja karbowana, autor: KENPEI, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Ardizja karbowana wydaje w czerwcu malutkie, gwiazdkowate, niepozorne kwiatuszki koloru białego lub różowego. Natomiast po ich przekwitnięciu roślinę zaczynają zdobić owoce w formie kuleczek, które przez długi czas pozostają zielone. Natomiast około października zmieniają barwę i stają się czerwone, wyglądem swym przypominając owoce jarzębiny. Mają w środku drobną pesteczkę, a roślinę zdobią nawet do kolejnego kwitnienia. I to właśnie te czerwone owoce sprawiają, że roślina ta jest idealną ozdobą bożonarodzeniową, która śmiało może konkurować z gwiazdą betlejemską.

Ardizja karbowana – wymagania

Ardizja by pięknie rosnąć potrzebuje dużo światła, ale nie może być wystawiona na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Najlepsza dla niej jest wystawa wschodnia. Jeśli byłaby to wystawa południowa, roślinę od słońca powinna oddzielać gęsta firana. Ardizja nie lubi gwałtownych zmian ani w zakresie ilości światła, ani temperatury, więc nie powinno się jej zbyt często przestawiać. Nie toleruje również przeciągów, zwłaszcza tych zimowych, w trakcie wietrzenia pomieszczeń. Zimą potrzebuje wilgoci, więc dobrze jest umieścić ją w głębokim spodku wypełnionym kamieniami i wodą w taki sposób, by sama doniczka w wodzie nie stała. Dobrze, by nie stała również przy gorącym kaloryferze.

Ardizja karbowana, autor: Dick Culbert from Gibsons, CC BY 2.0, commons.wikimedia.org

Latem można ardizję wynieść na zewnątrz, pod warunkiem jednak, że będzie stała w cieniu.

Uprawa Ardizja karbowanej

Podłoże dla Ardizji karbowanej dobrze by było lekkie i przepuszczalne o stałej, niewielkiej wilgotności. W okresie wegetacji dobrze czuje się w temperaturze pokojowej, natomiast zimę powinna spędzaj w niższej, około 16°C.

Podłoże dla rośliny nie jest jakieś szczególne, wystarczy zwykła ziemia kwiatowa. Ważne natomiast jest zachowanie stale umiarkowanie wilgotnego podłoża, przy czym woda nie może zalegać na dnie doniczki. Dlatego pojemnik musi mieć otwór i konieczna jest warstwa drenażowa w postaci kamyczków, żwiru lub keramzytu. Natomiast samą ziemię można wymieszać z hydrożelem, który będzie zapewniał roślinie stałą wilgotność podłoża przez długi czas.

Pielęgnacja Ardizja karbowanej

Latem roślina powinna być podlewana niewielką ilością wody 2-3 razy w tygodniu, podłoże powinno być wciąż nieco wilgotne. Zimą należy podlewanie ograniczyć, ale nie doprowadzać do przesuszenia podłoża. Dodatkowo w trakcie owocowania Ardizja karbowana powinna być codziennie zraszana delikatną mgiełka, pozwoli to dużo dłużej cieszyć się owocami, które nie zraszane dość szybko się marszczą i opadają. By mieć więcej owoców roślina potrzebuje zapylenia kwiatów pędzelkiem.

Ardizja karbowana, autor: Qwert1234, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Od wiosny do jesieni powinno się roślinę raz w tygodniu nawozić nawozami wieloskładnikowymi. Z końcem lata dobrze jest zasilać ardizję nawozem z minimalną ilością azotu. Natomiast zwiększona dawka potasu pozwoli pięknie wyrosnąć i wybarwić się owocom.

Raz na 2-3 lata powinna zostać przesadzona. Przy okazji przyda się jej przycięcie, nadając roślinie pożądany kształt. Radykalnego cięcia starej i bezkształtnej rośliny można dokonać ścinając ją powyżej trzeciego oczka nad ziemią. Pąk śpiący jest widoczny jest przy ogonku liściowym.

Ardizja karbowana – rozmnażanie

Ardizję karbowaną można w warunkach domowych rozmnażać z nasion, które trzeba wysiać wiosną. Powinny wprost z owocu (musi być dojrzały i nie zaschnięty) trafić do wilgotnego, żyznego podłoża. Doniczkę dobrze jest przykryć słoikiem. Roślina może kiełkować od 40 dni do 4 miesięcy. Nasion nie ma sensu przechowywać ani kupować, bo z każdym dniem tracą zdolność kiełkowania. Roślina wyhodowana z nasionka powinna zakwitnąć po 2 latach.

Ardizja karbowana, autor: Yercaud-elango, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Drugi sposób rozmnażania to ukorzenianie pędów ściętych wiosną. Ale tu bardzo ważna jest temperatura podłoża dla sadzonki – musi bowiem przez cały okres ukorzeniania oscylować w granicach 24-26°C. Jednym słowem podłoże musi być ogrzewane, co w warunkach domowych proste nie jest. Jeśli jednak się to uda, to taka roślina ma szansę zakwitnąć i wydać owoce jeszcze w tym samym sezonie.

Choroby i szkodniki Ardizja karbowanej

Roślina jest generalnie bardzo odporna na choroby, najczęściej zapada na te powodowane niewłaściwą pielęgnacją. Owoce marszczą się i opadają z braku wilgoci, dlatego trzeba je codziennie zraszać. Za dużo słońca, za dużo cienia, za mało wody, za dużo wody – to są przyczyny nagłego opadania liści. Rzadko również następuje atak szkodników, głównie są to przędziorki i wełnowce.

Fot. główna: Forest & Kim Starr, CC BY 3.0 us, commons.wikimedia.org