Strona Główna OgródDrzewa i krzewy ozdobne Bażyna czarna – uprawa i pielęgnacja

Bażyna czarna – uprawa i pielęgnacja

autor Ogarnij Ogród

Bażyna czarna (Empetrum Nigrum)

Wysokość 15-25 cm
Kwitnienie V, VI
Stanowisko słoneczne, półcień
Wilgotność gleby umiarkowanie wilgotna
Ozdobność liście, owoce
Pokrój kępy, pokładający się

Bażyna czarna (Empetrum Nigrum) to gatunek niskiej, wieloletniej, zimozielonej, płożącej krzewinki należącej do rodziny bażynowatych.  Pokrojem nieco przypomina wrzos. W szerokim ujęciu taksonomicznym roślina ta rośnie w klimacie umiarkowanym oraz arktycznym w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W  Polsce rośnie głównie na północy i jest rośliną chronioną. Coraz chętniej uprawiana w ogródkach jako roślina okrywowa, świetnie sprawdza się na skalniakach.

Bażyna czarna jest rośliną jadalną i ma właściwości lecznicze.

Bażyna czarna – jak wygląda

Roślina dorasta do około 15-20 centymetrów wysokości, a jej pędy osiągają do 1 m długości. Tworzy lekko wzniesione lub pokładające się, cienkie rozgałęzione pędy, które w miarę rozwoju rozrastają się na boki, tworząc luźną rozłożystą kępę, nadając roślinie poduszkowy pokrój. Pędy przyrastają 10-15 cm w sezonie, z latami drewnieją. Korzeń pierwotny rośliny jest mocny i sięga głęboko, natomiast korzenie przybyszowe rosną tuż pod powierzchnią ziemi sięgając w jej głąb do 10 cm.

Bażyna czarna kwitnie na przełomie maja i czerwca. Kwiaty drobne, różowe lub czerwone, niezbyt liczne, osadzone w kątach liści. Główną ozdobą krzewinki są gęsto porastające pędy, ciemnozielone, igiełkowate, równowąskie liście, spodem prawie zrośnięte z białym kantem, wyrastają w gęstych okółkach po 3 lub 4.

Bażyna czarna

Bażyna czarna, autor: Hajotthu, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Bażyna czarna wytwarza czarne, drobne, kuliste owoce, które dojrzewają od sierpnia do października. Owoce są jadalne, soczyste ale o raczej neutralnym smaku,  często wykorzystywane do celów leczniczych w medycynie ludowej, a także na przetwory, soki i nalewki. W jednym owocu znajduje się najczęściej 8-9 nasion.

Dzięki rozmnażaniu wegetatywnemu nawet jedna roślina  z czasem może tak się rozrosnąć, że powstają rozległe kobierce bażyny. Dodatkowo krzewinki rozmnażają się również dzięki nasionom, choć jest to rzadkie. Rozsiewane są przez ptaki, które lubią owoce krzewinki.

Uprawa bażyny czarnej

Bażyna czarna rozwija się najlepiej na stanowisku słonecznym oraz lekko zacienionym, gleba powinna być przepuszczalna, torfowo-piaszczysta i umiarkowanie wilgotna. Jeśli chodzi o odczyn gleby, krzewinka jest bardzo tolerancyjna, znajdowano ją rosnącą na glebie o pH 2,5 do nawet 7,7, ale również na glebach wapiennych. Jednak preferuje zasadniczo podłoża o odczynie kwaśnym. Nie toleruje suchego powietrza, dobrze się czuje w towarzystwie wysokich drzew (ale źle rośnie w kompletnym zacienieniu), które zapewnią jej odpowiedni poziom wilgoci.

Bażyna czarna to gatunek dość odporny na niskie temperatury, ale jeśli nie zostanie okryta śniegiem, to w mroźne zimy przemarza.  Dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza, rzadko atakowany przez choroby. Krzewinkę podlewamy obficie, ale niezbyt często, utrzymując stałą wilgotność podłoża. Jeśli jednak podłoże ma tendencję do powstawania zastoin wodnych, wówczas roślina obumrze.

Bażynę najłatwiej rozmnożyć przez sadzonki pędowe, do gruntu sadzimy przez cały sezon, od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Roślina tworzy niskie i szeroko rozrastające się pędy niewrażliwe na mocne i długotrwałe podmuchy wiatru.

Bażyna czarna

Bażyna czarna, autor: Alpsdake, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Właściwości i zastosowanie bażyny czarnej

W pędach krzewinki znaleziono trującą substancję grajanotoksynę, ale oprócz tego rutynę, kwasy organiczne, kwercetynę oraz taniny. Dawniej wypełniano nimi materace (Arktyka).

Natomiast owoce to prawdziwe bogactwo witaminy C i K, ale również antyoksydantów i błonnika. Bażyna zawiera również polifenole w świeżych owocach. Nasiona natomiast zawierają od 4 do 11,5% olejów roślinnych. Owoce są słodkawe, o słabym smaku, czasem kwaskowate, ich walory smakowe poprawiają się po przemrożeniu.

Owoce krzewinki, a właściwie ich sok i odwar wykorzystywane są w przemyśle barwiarskim, do farbowania wełny i tkanin na kolor ciemnoczerwony.  Służą również do produkcji wina i przetwory jak choćby dżem lub konfitury do ciast.

Do najpopularniejszych odmian bażyny czarnej należą:

  • ‘Zitronella’– odmiana o intensywnie żółtych liściach, jesienią zmieniają się na pomarańczowy
  • ‘Bernstein’– odmiana o żółtym liściach latem i brązowo-żółtych zimą

Fot. główna: Florian Grossir, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Przeczytaj także

Dodaj komentarz