Irga (Cotoneaster) to roślina należąca do rodziny różowatych. Doliczono się już około 260 gatunków irg. W przeważającej liczbie rosną w Himalajach i w zachodnich Chinach. Jednak często spotykane są w Europie oraz w Azji, a nawet w północnej Afryce.
Również w Polsce rosną dziko. W naturze rośnie u nas irga czarna (Cotoneaster niger), irga kutnerowata (Cotoneaster tomentosus) oraz irga zwyczajna (Cotoneaster integerrimus). Introdukcja sprawiła, że zadomowiły się u nas również inne gatunki, jak choćby irga błyszcząca (Cotoneaster lucidus) czy irga rozkrzewiona (Cotoneaster divaricatus). W szkółkach natomiast dostępnych jest całe mnóstwo ozdobnych gatunków i odmian irg, które uprawiane są w przydomowych ogrodach, w parkach, na skwerach czy przy ulicach. Do nich należy właśnie Irga szwedzka (Cotoneaster suecicus), o której przeczytacie poniżej.
Owoce irgi szwedzkiej są jadalne! Najlepiej spożywać je po obróbce cieplnej, surowe mogą powodować niesprawność!
Irga szwedzka, autor: uroburos/pixabay.com
Irga szwedzka – jak wygląda
Irga szwedzka, w zależności od odmiany może dorastać do 1 metra wysokości i kilku metrów rozpiętości. Liście, w zależności od gatunku albo pozostają na pędach cały rok, albo przed zimą opadają. Zdarza się, że jeśli zima jest łagodna, to i odmiany, które zrzucają liście zimą pozostają zimozielone. Ale jeśli zdarzy się opaść liściom odmian, które ich gubić nie powinny, to nie ma się czym martwić, wiosną odrosną. Krzewy te bowiem są niezwykle wytrzymałe i bardzo rzadko się zdarza, by nie odrodziły się po ciężkim okresie.
Irga szwedzka jest krzewem najczęściej okrywowym, ale można ją również spotkać szczepioną na pniu. Listeczki ma drobne, najczęściej zaokrąglone o błyszczącej blaszce liściowej. Najczęściej zielone, ale są odmiany z białym brzegiem. Irga pięknie i bujnie kwitnie drobniutkimi, białymi kwiatuszkami. Jest rośliną miododajną. Kwiaty zastępują z czasem owoce, są intensywnie czerwone, drobne, jagodowe. Wygląda to tak, jakby do pędów przyczepionych było mnóstwo czerwonych koralików. Krzewy te są dzięki temu piękną, zimową ozdobą.
Ale owoce irgi szwedzkiej są nie tylko nietuzinkową ozdobą, można je również wykorzystywać w kuchni. Owoce irgi są bowiem jadalne i można z nich robić przetwory. Idealne na konfitury o wytrawnym, lekko cierpkim smaku, będą doskonałym dodatkiem do pieczonego mięsa czy serów. Z owoców irgi można również robić niezrównane nalewki. Owoców tych nie spożywa się surowych, mogą bowiem powodować niestrawności, bezpieczniej jest je jeść po obróbce cieplnej.
Nie zrywajcie z krzaczków wszystkich owoców! Zostawcie część dla ptaków, które zimą będą miały się czym pożywić!
Uprawa irgi szwedzkiej
Uprawa irgi szwedzkiej nie jest skomplikowana. W największym skrócie – wystarczy ją zasadzić, a będzie sobie rosnąć. Jeśli oczywiście zapewni się im optymalne warunku rozwoju, będą bujniej się rozkrzewiać, szybkiej urosną, będą bardziej obficie kwitnąć i mieć później więcej owoców.
A zatem najlepiej jest zapewnić irdze szwedzkiej podłoże żyzne, próchnicze i przepuszczalne, ale w ubogim też będzie rosnąć. Warunków, których irgi nie zniosą to podłoże ciężkie, gliniaste i wciąż mokre. Piękniej będą się prezentować zasadzone w słońcu, niż zasadzone w cieniu. Rośliny te w zasadzie nie chorują (chyba, że jest zbyt mokro, wówczas może przyplątać się choroba grzybowa) i nie atakują ich szkodniki.
Irgi szwedzkie są roślinami mrozoodpornymi. Jeśli nawet zdarzy się, że podczas bardzo mroźnej zimy stracą liście, to roślina bez problemu odrodzi się wiosną, a listki pięknie odrosną.
Irga szwedzka, źródło: depositphotos.com
Pielęgnacja irgi szwedzkiej
Irga szwedzka jest w zasadzie krzewem bezobsługowym. Zadbać należy jedynie o młode, świeżo zasadzone okazy. Dobrze jest od razu ściółkować powierzchnię wokół roślin, co zatrzyma wilgoć w ziemi, zapobiegnie nadmiernego zachwaszczeniu, czego młode rośliny nie lubią, a zimą zabezpieczy korzenie przed przemarzaniem.
Nie ma konieczności przycinania irgi szwedzkiej. Ale można bez problemu ograniczać jej rozrost, gdyż cięcia znosi dobrze. To roślina idealna na żywopłoty, które bez szkody dla roślin można dowolnie formować.
Podlewać należy tylko młode rośliny, starsze doskonale sobie już radzą. Nawóz wystarczy zapodać raz, dwa razy w sezonie. Pierwszy raz wiosną, drugi wczesnym latem. Może to być wieloskładnikowy nawóz mineralny, można rośliny podsypać obornikiem granulowanym albo podlać biohumusem.
Odmiany irgi szwedzkiej
Najpopularniejszą odmianą irgi szwedzkiej dostępną w sklepach ogrodniczych jest irga szwedzka 'Coral beauty’.
Irga szwedzka 'Coral beauty’
Irga szwedzka 'Coral beauty’ (Cotoneaster suecicus 'Coral beauty’) to efektowny, zimozielony krzew liściasty o płożących się, długich, wygiętych pędach. Roślina dorasta do 0,5 metra wysokości i około 1,5 metra rozpiętości. Irga szwedzka 'Coral beauty’ zakwita obficie na przełomie maja i czerwca, tworząc mnóstwo niewielkich, białych, miododajnych kwiatów. Są chętnie odwiedzane przez pszczoły. Jej liście są ciemnozielone i błyszczące, pozostają na krzewie przez cały rok. Pędy gęste, długie, leżące na ziemi, z czasem ukorzeniają się i szczelnie ją zakrywają.
’Coral beauty’ doskonale spełnia funkcję okrywową i zadarniającą. Roślina wykorzystywana do nasadzeń na skalniakach, skarpach, wzdłuż ścian czy alejek, uprawiana również w pojemnikach. Odmiana 'Coral beauty’ pięknie prezentuje się jako formowany i naturalny żywopłot.
Irga szwedzka ‘Coral beauty’, autor: Роман Рябенко, CC0, commons.wikimedia.org
Uprawa irgi szwedzkiej 'Coral beauty’
Irga szwedzka 'Coral beauty’ jest łatwa i przyjemna w uprawie. Najlepiej rośnie na glebach żyznych, przepuszczalnych i dostatecznie wilgotnych, wymaga stanowiska słonecznego, ciepłego i osłoniętego. W sierpniu roślina zawiązuje kuliste, jaskrawoczerwone owoce, które chętnie zjadają ptaszki. Owoce tworzą bardzo dekoracyjny efekt aż do wiosny. Irga szwedzka 'Coral beauty’ dobrze znosi cięcia korygujące, które powinniśmy przeprowadzić wczesną wiosną i ponownie w sierpniu. Roślina jest tolerancyjna na wysokie temperatury, chociaż w okresie przedłużającej się suszy powinna być obficie podlewana. Pełzające po ziemi pędy łatwo się ukorzeniają, tym samym chronią glebę przed erozją.
Irga szwedzka 'Juliette’
W polskich szkółkach można spotkać również inne odmiany irgi szwedzkiej, a mianowicie odmianę noszącą nawę 'Juliette’. Irga szwedzka 'Juliette’ (Cotoneaster suecicus). Jest to odmiana niska, osiągająca 60-80 cm wysokości. Wyróżniają ją piękne listeczki, zielone z białymi brzegami, które jesienią przebarwiają się na intensywnie czerwony kolor. Jej pędy malowniczo się przewieszają, jest więc idealna do szczepienia na pniu. Tworzy wówczas parasolowatą koronę. Można ją sadzić na rabatach, na skarpach ale również uprawiać w donicy na tarasie.
Irga szwedzka 'Juliette’, źródło: depositphotos.com
Można ją sadzić nawet na bardzo słabych glebach. Zaczyna kwitnąć mnóstwem białych kwiatuszków na przełomie maja i czerwca. Gdy kwiatki znikają, pojawiają się jasnoczerwone owoce, które zdobią krzew aż do wiosny. Chyba, że zjedzą je ptaki, których są przysmakiem.
Na przełomie maja i czerwca pojawiają się bardzo obficie drobne, białe kwiatki. Latem krzew zdobią liczne, jasnoczerwone owoce, które utrzymują się nawet do wiosny i są prawdziwym przysmakiem dla ptaków.
Irga szwedzka 'Skogholm’
Irga szwedzka 'Skogholm’ to zimozielona, mocno rozrastająca się odmiana dorastająca do 100 cm wysokości. Jej liście są błyszczące, barwy ciemnozielonej. Jesienią zmieniają kolor na pomarańczowoczerwony. Wiosną kwitnie białymi, drobnymi kwiatuszkami, na miejscu których z końcem lata pojawiają się ciemnoczerwone owoce. Jest rośliną wytrzymałą i tolerancyjną zarówno w kwestii gleby jak i powietrza. Lepiej jednak rośnie w słońcu niż w cieniu.
Irga szwedzka 'Skogholm’, autor: Salicyna, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Fot. główna: Irga szwedzka ‘Coral beauty’, autor: Elsemargriet/pixabay.com
