Sałata masłowa (łac. Lactuca sativa var. Capitata) to warzywo liściowe, rodzaj sałaty siewnej, niezwykle łatwe w uprawie, a przy tym niezwykle zdrowe oraz pożywne. Świetnie sprawdza się jako roślina ogrodowa, ale z powodzeniem uprawa sałaty masłowej może być prowadzona w pojemnikach na tarasie czy balkonie. Regularne podlewanie, zapewnienie osłony przed słońcem oraz systematycznie tworząc rozsadę, możemy z powodzeniem korzystać z jej dobrodziejstwa cały sezon wiosenno-letni.
Co warto wiedzieć o sałacie masłowej?
Jako roślina jednoroczna, wywodzi się z rodziny astrowatych, a swoje korzenie ma w obrębie Morza Śródziemnego. Sałata masłowa oferuje miękkie, wiotkie i gładkie liście, które tworzą piękną rozetę – jej młodsze okazy formują się w kulistą główkę. Szczyt rośliny w okresie kwitnienia zdobią drobne, jasnożółte kwiaty, a jej nasiona posiadają aparat lotny.
Sałata masłowa, autor: Pezibear/pixabay.com
Liście sałaty masłowej w ponad 95% składają się z wody, przez co należy ona do wyjątkowo dietetycznych warzyw. Jest delikatna w smaku, ale oferuje przy tym moc składników odżywczych, w tym minerałów – wapnia, sodu, potasu, żelaza, magnezu, cynku i miedzi oraz witamin C, A, B1, B2, B6 oraz E. Spożywając ją zyskujemy również liczne właściwości antyoksydacyjne, a dodatkowo działa odkwaszająco na nasz organizm oraz wspomaga trawienie. Najlepiej spożywać ją na surowo.
Wymagania uprawowe sałaty masłowej
Sałata masłowa jako roślina klimatu umiarkowanego ma krótki okres wegetacji i szybko rośnie. Dla prawidłowego wzrostu potrzebuje sporych ilości wody oraz składników odżywczych w łatwo przyswajalnej formie. Najlepiej wschodzi w temperaturze 16-18 °C, jednak kiełkuje nawet w 3-4 °C. Ponieważ nieźle znosi ona chłodniejszą aurę, może z powodzeniem przetrwać przymrozki do – 6 °C. Można wysiewać ją wczesną wiosną, kiedy główki będą tworzyć się już w 12-14 °C. Optymalne podlewanie sałaty masłowej nie oznacza jej przelewania – zbyt duża wilgotność może mieć konsekwencję w pojawieniu się chorób grzybowych, a jej niedobór czyni listki gorzkimi i skórzastymi. Sałata masłowa najbardziej ceni gleby przepuszczalne, zasobne w składniki odżywcze – najlepiej gliniasto-piaszczyste.
Sałata masłowa, źródło: depositphotos.com
Sałata masłowa – uprawa
To smaczne warzywo można uprawiać zarówno z rozsady, jak i z siewu, jednak ta pierwsza opcja pozwala na uzyskanie listków o wiele szybciej – nawet o kilka tygodni. W zależności od odmiany, termin siewu i zbiorów może być odmienny, jednak dobrze planując uprawę, możemy cieszyć się zdrowym warzywem przez całą wiosnę po koniec lata. Roślina ta stosowana może być również jako przedplon lub poplon.
Produkcję rozsady warto rozpocząć już w połowie lutego, aby z nadejściem kwietnia przenieść uprawę do gruntu. Doniczki z siewkami najlepiej przechowywać w ciepłym i jasnym pomieszczeniu, w temperaturze ok. 13-16 °C – nocą 3-4 °C. Nasiona lepiej kiełkują wystawione na światło, dlatego nie ma konieczności przysypywania ich podłożem. Niezwykle ważne jest jednak dbanie o odpowiednie nawilżenie gleby. Wysiane do inspektu lub skrzynek rośliny należy przepikować pojedynczo do doniczek, a rozsada jest gotowa do przesadzenia po miesiącu do półtora (30-45 dni). Pierwsze sadzenie do gruntu nie powinno przypadać wcześniej niż na druga połowę marca, aby rośliny nie zmarniały podczas przymrozków.
Gotowe siewki należy sadzić w rozstawie 30×25 cm, a te, które wysiane zostały do gruntu bezpośrednio należy przerwać. Usunięte siewki można posadzić w nowe miejsce, jednak mogą wówczas wzrastać nieco wolniej. Aby sałata zyskała piękne liście nie należy sadzić jej zbyt głęboko – dobrze jest ograniczyć jej kontakt z podłożem (to dla niej lepsza wentylacja i zdrowie).
Sałata masłowa – rozsada, źródło: depositphotos.com
Pielęgnacja sałaty masłowej
Podczas prac pielęgnacyjnych warto zadbać przede wszystkim o regularne spulchnianie i odchwaszczanie podłoża, a po wczesnym przesadzeniu do gruntu warto okryć uprawę folią co przyspieszy jej rozwój. Najlepiej zrobić to zaraz po przesadzeniu na około 2-3 tygodnie. W kwestii nawożenia nie należy przesadzać, gdyż liście sałaty mogą kumulować w sobie niebezpieczne azotany.
Odmiany sałaty masłowej
Sałata masłowa dostępna w sklepach ogrodniczych oferowana jest w obszernym wachlarzu odmian, z których z powodzeniem można wybrać odpowiednie zarówno do uprawy w gruncie, pod osłonami czy w pojemnikach. Do najczęściej uprawianych odmian należą między innymi:
- ‘Bona’ – idealna do uprawy gruntowej lub wczesnowiosennej pod osłonami. Oferuje średniej wielkości główki o jasnozielonym wybarwieniu. Jest odporna na zmienne warunki atmosferyczne i nie gromadzi azotanów.
- ‘Królowa Majowych’ – tworzy średnie główki o jasnozielonych liściach i wysokich walorach smakowych, jest odmianą wczesną, idealną do uprawy z rozsady.
- ‘Nochowska’ jest odmianą gruntową, średnio-późną, wytrzymałą na wysokie temperatury, ma żółtawo-zielone główki.
- ‘Maryna’ – to odmiana o delikatnym smaku, średnio późna.
- ‘Zina’ – dobra do uprawy gruntowej bez osłon, oferuje wczesny plon, ale nie nadaje się na późniejszy wysiew wiosenny.
- ‘Mira’ – wczesna odmiana o dużych czerwono-zielonych główkach, idealna do uprawy polowej i w tunelach nieogrzewanych.
Sałata masłowa, autor: atrix9/pixabay.com
Wśród popularnych odmian wymienić możemy również:
- ‘Alanis’ – to odmiana wczesna, bardzo smaczna o płaskiej główce, bardzo dobrze znosi chłodniejsze warunki;
- ‘Alexandria’ – do uprawy w tunelach foliowych i szklarniach od kwietnia do października;
- ‘Amoretta’ – idealna do uprawy w gruncie na wiosnę i jesień;
- ‘Centore’ – pod osłony, do upraw w okresie krótkiego dnia;
- ‘Cerveira’ – odmiana do uprawy w szklarniach i tunelach;
- ‘Daguan’ – do uprawy gruntowej;
- ‘Deliane’ – do uprawy w gruncie;
- ‘Gisela’ – idealna do uprawy od wiosny do jesieni;
- ‘Jiska’ do uprawy letniej i jesiennej;
- ‘Merrakesh’ idealna do uprawy w gruncie;
- ‘Melodion’ do uprawy pod osłonami i w gruncie od wiosny do jesieni;
- ‘Nobellan’ do uprawy gruntowej i pod zimne osłony;
- ‘Omega’ – niezwykle szybko wzrastająca, idealna do uprawy wiosennej;
- ‘Pelikan’ – do uprawy gruntowej zarówno wiosną, jak i jesienią;
- ‘Pia’ – odmiana do uprawy pod osłoną tuneli foliowych i pod włókniną, wczesna;
- ‘Sandrine’ do gruntu, wytrzymała na zmienne warunki;
- ‘Sunny’ – odmiana wczesna do uprawy wiosennej, letniej i jesiennej zarówno pod osłony, jak i do gruntu;
- ‘Valeska’ – do uprawy pod osłony i do gruntu;
- ‘Rivale’ odmiana o liściach w odcieniu czerwonym.
Fot. główna: 422737/pixabay.com
