Środki Ochrony Roślin – ograniczenie ich stosowania oraz odpowiednie sporządzanie mieszanin to sposób na spore oszczędności na wielu płaszczyznach. Stosowanie jednorazowych zabiegów pozwala skutecznie rozwiązać problemy takie jak zapobieganie chorobom, zwalczanie szkodników czy nawożenie upraw, a dzięki mniejszym dawkom środków, możliwe jest ograniczenie zużycia wody. Nie małe znaczenie będzie miała również rola warunków pogodowych, które wykorzystane we właściwy sposób, pozwalają lepiej zorganizować zabiegi.
Stosowanie środków ochrony roślin – podstawowe informacje
Etykiety zamieszczane na środkach ochrony roślin to wynik licznych badań, dlatego stanowią podstawowe wytyczne, którymi należy kierować się podczas sporządzania mieszanin. Określone na nich wymagania pozwalają zadbać o zdrowie i bezpieczeństwo ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego. Ujmują one maksymalne dawki środków, okresy pomiędzy ostatnim ich zastosowaniem a zbiorem roślin, jak i maksymalną liczbę zastosowań w roku. Wytyczne te nie są jednak obowiązkowe, jeżeli planujemy wykorzystanie minimalnych dawek oraz łączenie ich z innymi środkami ochrony roślin (wyjątkiem są te zakazane, zamieszczone na etykiecie).
Dobre praktyki ochrony roślin (art. 3 pkt 18 rozporządzenia nr 1107/2009) wymagają jednak planowania i dawkowania środków tak, aby zapewniało to tolerowaną skuteczność przy minimalnej ilości, uwzględniając przy tym warunki i inne możliwości zwalczania problemów uprawnych (mechaniczne i biologiczne) w danym miejscu.
Odpowiedzialność producentów i dystrybutorów względem środków ochrony roślin i ich działania dotyczy wyłącznie sytuacji, w których użytkownik stosuje je zgodnie ze wskazaniami na etykiecie. Nie należy zatem naruszać odstępów czasu pomiędzy zabiegami, stosować większych niż zalecana w skali roku częstotliwości wykonywania zabiegów, czy przekraczać dawek środka na ha uprawy.
Sporządzanie mieszanin – wytyczne i odpowiedzialność
Wedle przepisów z 2011 roku, przestrzeganie zasad dobrej praktyki ochrony roślin pozwala rolnikom sporządzanie mieszanin według własnych koncepcji i proporcji. Stosowanie mniejszych, niż zalecane dawek środków ochrony roślin, bądź łączne stosowanie różnych preparatów nie podlega już przykrym konsekwencjom.
Środki Ochrony Roślin – redukcja dawek i sporządzanie mieszanin, autor: FauxNeme, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Ograniczenie zużycia środków ochrony roślin bądź stosowanie mieszanek zbiornikowych uwzględniające przy tym wytyczne na etykietach przez rolników na własną rękę, zwalnia z odpowiedzialności producentów i dystrybutorów środków ochrony roślin za:
- brak efektywności;
- nadmiar substancji aktywnych ze środków ochrony roślin w płodach rolnych;
- dyskwalifikację partii towarów z obrotu;
- fitotoksyczność stworzonej mieszaniny;
- zniszczenie opryskiwacza.
Tabela mieszania ujmuje dozwolone łączenie środków ochrony roślin, jednak nie wskazuje ona na konkretne proporcje. Warto zatem mieć na uwadze, że np. gdy z naszej mieszaniny wytrąci się osad, w tym ten nierozpuszczalny czy jej działanie nie będzie takie, jak to zakładamy to my jesteśmy odpowiedzialni za ewentualne szkody z tego wynikające. Warto przed wykorzystaniem mieszaniny sprawdzić jej zachowanie – zarówno pod kątem fizycznym, jak i chemicznym. Pomocne mogą być dostępne badania wykonane na mieszaninach środków ze środków jednego koncernu.
Środki Ochrony Roślin – redukcja dawek i sporządzanie mieszanin, źródło: depositphotos.com
Zasady mieszania środków ochrony roślin
Aby tworzenie własnych mieszanin środków ochrony roślin było bezpieczne i efektywne, warto kierować się podstawowymi zasadami, z którymi zadbamy o skuteczne ich zastosowanie w praktyce. Wśród podstawowych reguł, którymi należy posługiwać się podczas tworzenia mieszanin warto pamiętać o:
- zasadach BHP – ważne będą środki ochrony osobistej jak ubrania ochronne czy maska na twarz, oczy i nos, sporządzanie mieszanin w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (dobrze wentylowanych, bez dostępu dla osób postronnych) itp.;
- przygotowaniu mieszanin ze składników w proporcjach nie większych niż te przeznaczony na dany obszar uprawy, a także łączeniu ich z wodą z tego samego źródła (powinna mieć te same cechy i temperaturę);
- stosowaniu się do kolejności mieszania komponentów, a przy tym nie dopuszczać do rozwarstwiania się mieszaniny – należy wykonywać ją bezpośrednio przed użyciem, w czasie pracy kontrolując pracę mieszadła, a później nie przechowywać jej w zbiorniku opryskiwacza.
Mieszanie komponentów krok po kroku
Podczas przygotowywania mieszanin np. nawozów i środków ochrony roślin, należy z wyprzedzeniem przygotować każdą z nich w osobnych pojemnikach. Kolejno zatem, do większego zbiornika do połowy wypełnionego wodą dodajemy ciągle mieszając roztwór nawozu, a następnie po dokładnym wymieszaniu, stopniowo dolewamy środek ochrony roślin. W zależności od zastosowanych składników temperatura mikstury może wzrosnąć (rozpuszczanie siarczanu magnezowego) lub zacznie się obniżyć (mocznik). W tym drugim wypadku warto wykorzystać do roztworu ciepła wodę, aby zapobiec powstaniu szoku termicznego mogącego wpłynąć na uszkodzenie roślin podczas oprysku.
- Prawidłowa kolejność
Łącząc środki ochrony roślin, inaczej pestycydy, powinniśmy zadbać o prawidłową kolejność. Jako pierwsze do pojemnika dodajemy zawiesiny, później emulsje, a na samym końcu roztwory. Mieszanki z dodatkiem środków ochrony roślin z adiuwantem wymagają wcześniejszego rozcieńczenia przed dołączeniem ich do roztworu – w przeciwnym wypadku ciecz może zyskać nieprawidłowe właściwości.
- Precyzyjne łączenie komponentów
Podczas mieszania komponentów należy pamiętać o starannym odmierzeniu ich ilości – zarówno podczas prób, jak i później podczas wykonywania roztworu do oprysku.
Dla przykładu dla uzyskania roztworu 0,5 % rozpuścić musimy 500 g środkach w 100 l wody, a jeżeli zalecana dawka środka na hektar wynosi 1,5 l (gdy dawka wody wynosi 100 l/ha), dla wykonania próby w 100 ml potrzebne będzie 1,5 ml środka.
Warto pamiętać:
1 kg = 1000 g = 1000 000 mg; 1 g = 1000 mg; 1 mg = 0,000001 kg
1 l = 1000 ml; 1 ml = 0,001 l; 10 ml = 0,01 l; 100 ml = 0,1 l
- Staranne mieszanie
Po odpowiednim obliczeniu ilości środków oraz uwzględniając właściwą kolejność należy energicznie połączyć składniki, mieszając je kilka minut. Po wymieszaniu i zamknięciu pojemnika, należy odwrócić go kolejne kilkadziesiąt razy – średnio około 30, stale obserwując roztwór, w szczególności zwracając uwagę na jego klarowność. Nie małe znaczenie będą miały również detale takie jak czas dokładnego połączenia komponentów, pojawienie się piany itp. Ważne staje się również zweryfikowanie pH mieszaniny – idealny roztwór powinien mieć pH w wysokości 0,7, jednak wynik w granicach 4,0 do 9,0 jest również akceptowalny.
Roztwór po zamieszaniu należy odłożyć na 15-30 minut i ocenić jego zachowanie. Pojawienie się rozwarstwienia, osadu, piany czy innych wydzielin wymaga dokładnej obserwacji. Musimy sprawdzić kiedy i jak długo się wytwarzają, kiedy zniknęły, jak również czy nie stają się np. intensywniejsze i wydostają się z pojemnika. Jeżeli mieszanina pozostaje klarowna i nie wykazuje podejrzanych, fizycznych objawów, zapewne będzie bezpieczna dla naszego sprzętu opryskującego.
- Próbny oprysk
Dla pełnej pewności warto wykonać test właściwości chemicznych naszej mikstury. Najłatwiej jest to zrobić wykonując próbny oprysk na wybranej roślinie. Wówczas możemy ocenić to, czy jest bezpieczna dla środowiska oraz to jak zachowuje się na powierzchni. Niestety dla uzyskania informacji o bezpieczeństwie naszych upraw w zakresie ich spożycia, często będziemy musieli poczekać aż do momentu ich oceny podczas badania już zebranych płodów. Warto mieć również na uwadze, że nawet sprawdzone mieszaniny mogą nieść negatywne efekty np. na skutek niekorzystnych warunków pogodowych czy technicznych. Stosowanie środków ochrony roślin zawsze wymaga dużej dozy ostrożności.
Ograniczenie dawek środków ochrony roślin
Dzięki powyższym możliwościom możliwe jest uzyskanie sporych oszczędności, a przy tym efektywność stosowania dawek dzielonych lub mikrodawek wydaje się naprawdę imponująca w przypadku herbicydów. W niwelowaniu młodych chwastów nie zawsze konieczne jest stosowanie pełnych dawek zalecanych na etykietach, dlatego nierzadko w pełni wystarczające okazują się ich mniejsze ilości. Podobne zasady można stosować we wczesnych etapach wzrostu i rozwoju roślin wieloletnich podczas stosowania środków grzybobójczych. W przypadku środków owadobójczych w zwalczaniu np. przędziorków, mszyc czy miodówek dawki powinny być jednak na tyle mocne, aby zdołały pokryć całą roślinę. Pamiętać należy również o tym, że oszczędne stosowanie środków może wiązać się z wytworzeniem się odporności na daną substancję czynną, dlatego nie należy ich zbytnio rozcieńczać, aby zachowały swoją skuteczność na dłużej.
By szybko znaleźć wszystkie niezbędne informacje na temat Środka Ochrony Roślin, który mamy zamiar zastosować w swoim ogrodzie lub warzywniku można skorzystać ze stron: Instytut Ochrony Roślin oraz wyszukiwarki środków ochrony roślin Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Fot. główna: źródło: depositphotos.com