Brązowe plamy na liściach roślin doniczkowych mogą mieć różne przyczyny, w tym wynikają ze niewłaściwej pielęgnacji odmiany, ataku szkodników lub choroby. Jest to jednak problem dosyć powszechny, dlatego warto w pierwszej kolejności zadbać prawidłową pielęgnację roślin, a w razie wystąpienia objawów – szybko zareagować.
Brązowe plamy na liściach – jakie mogą mieć przyczyny?
Ponieważ większość roślin doniczkowych w naszych domach to okazy egzotyczne, ich wymagania względem pielęgnacji mogą być odmienne niż te, które oferuje nasz klimat. Warunki domowe – szczególnie zimą, bywają trudne, a co za tym idzie, rośliny podatne są na brązowienie i żółknięcie liści. Przyczyną powstania zmian na roślinach będzie kiepskie nawilżenie i nieodpowiednie podlewanie – zbyt mała ilość wody i niska wilgotność powietrza to najczęstsze powody brązowienia liści.
Innym powodem, dla którego rośliny tracą na urodzie jest również nieodpowiednie stanowisko zapewnione roślinie. Postawione w pełnym słońcu tuż przy oknie kwiaty doniczkowe mogą ulegać poparzeniom, dlatego warto umiejscowić je w jasnym, ale nie bezpośrednio wystawionym na słońce stanowisku lub np. za firanką lub za osłonkami rozpraszającymi światło.
Brązowe plamy na liściach kwiatów doniczkowych, źródło: depositphotos.com
Ostatnią z przyczyn może być atak szkodników lub choroby, które powodują poważne zmiany na liściach, pędach i kwiatach, w tym między innymi brązowienie, żółknięcie, a w konsekwencji nawet zamieranie całych roślin.
Szkodniki roślin doniczkowych
Uprawa roślin w warunkach domowych wydaje się łatwa, niestety również i ją mogą atakować szkodniki. Niepokojące objawy mogą świadczyć o bytności wielu różnych gatunków, jednak w razie ich zaobserwowania, należy działać natychmiast, aby nie stracić pięknej roślin. Wśród najgroźniejszych szkodników roślin doniczkowych wymienić możemy:
- Mączlik szklarniowy
Niewielki uskrzydlony owad o białym wybarwieniu. Osiąga do 2 mm. Jego obecność można zaobserwować na roślinach doniczkowych, jak i w uprawach pod osłonami. Larwy mączlika żerują na spodnich częściach liści, gdzie pożywiają się sokiem. W konsekwencji osłabiają je, powodują ich żółknięcie, a finalnie opadanie.
- Mszyce
Mszyce to jedne z najczęściej spotykanych szkodników. Ich osobniki w zależności od fazy rozwoju przybierają formy uskrzydlone i bezskrzydłe. Są małe, zielone lub czarne i wydzielają lepką rosę miodową. Podczas żerowania na młodych roślinach powodują deformacje liści i pędów, które następnie żółkną. Ich ulubionym środowiskiem jest to o wysokiej wilgotności, chętnie atakują fikusy, poinsecje, azalie lub niecierpki. Warto mieć na uwadze, że mogą przenosić niebezpieczne choroby wirusowe. Warto poznać domowe sposoby na mszyce.
- Czerwce
To grupa owadów, które żerują na dolnych częściach liści oraz pędach. Do grupy czerwców zaliczyć możemy między innymi pokryte płaską, owalną tarczką 1-2 mm tarczniki, miseczniki o brązowych i wypukłych tarczkach oraz wełnowce pokryte jasną wydzieliną, która przypomina kłaczki wełny. Objawem ich bytowania na roślinach doniczkowych jest żółknięcie i opadanie liści, kwiatów i owoców, białe punkty i nitki osłaniające szkodniki (wełnowce), narośle na łodygach i przy korzeniach, brązowe łuski pod liśćmi (miseczniki) czy płaskie i nieduże, brązowe lub białożółtawe tarczki (tarczniki). Rośliny na których żerują ulegają deformacjom i marnieją. Często szkodniki te są nosicielami chorób wirusowych i grzybowych.
- Nicienie
Nicienie są mikroskopijnymi owadami, które żerują na tkankach roślinnych. Ich obecność można zaobserwować w postaci drobnych, szorstkich plam na liściach.
- Ziemiórki
Jeżeli zaobserwujesz czarne muszki wokół kwiatów doniczkowych, najprawdopodobniej są to ziemiórki. Szczególnie niebezpieczne są ich larwy, które uszkadzają korzenie, zwiększając ryzyko chorób grzybowych. Larwy osiągają do 7 mm, mają walcowaty kształt, są białawe z czarnym przewodem pokarmowym i czarną główką. Dorosłe osobniki osiągają 2-3 mm i mają po jednej parze skrzydeł. Ich rozwojowi sprzyja wilgoć, a najczęściej pojawiają się na roślinach doniczkowych po zastosowaniu ziemi zawierającej ich jajeczka.
- Skoczogonki
Podlewasz kwiaty, po czym na powierzchni ziemi pojawiają się skaczące, białe lub szare owady? Prawdopodobnie zagościły u nich skoczogonki – niewielkie szkodniki od 0,2 do 3 mm.
Choroby roślin doniczkowych
Poza szkodnikami, również choroby roślin doniczkowych mogą powodować brązowienie liści i inne niepokojące zmiany na kwiatach. Wśród nich najczęściej spotykamy takie jak:
- Mączniak prawdziwy
Mączniak jest chorobą grzybową, atakującą w sprzyjających ciepłych i wilgotnych warunkach. Charakteryzuje go biały, mączysty nalot grzybni, który ciemnieje. Rośliny zaatakowane chorobą często pokryte są również czarnymi punkcikami zarodnikowania grzyba.
- Szara pleśń
Choroba ta objawia się szarymi plamami na powierzchni roślin, których porażone elementy ciemnieją, a w konsekwencji zamierają. Przyczyną jej powstawania jest wysoka wilgotność powietrza i ciepło.
- Alternarioza
Choroba objawiająca się owalnymi lub okrągłymi plamami o średnicy 1 cm, które przybierają barwę ciemnobrązową z obwódką. Schorzenie to jest wynikiem osłabienia roślin, które przebywają w niewłaściwych warunkach.
- Plamistość liści
Okrągłe i nieregularnie rozłożone po liściach brązowiejące plamy z ciemną obwódką, często zlewające się ze sobą, powodując obumieranie liści to objaw plamistości. Podobnie jak powyżej, choroba wynika z nienależytych warunków uprawy rośliny.
- Rizoktonioza
Matowe liście oraz czarne i brązowe plamy pojawiające się na nich, a do tego jasnobrązowa grzybnia na chorych tkankach to objaw rizoktonizy. Ta choroba grzybowa pojawia się na skutek nadmiernej wilgotności i zastoin wody w donicach.
- Antraknoza
Brązowe plamy w przypadku tej choroby pojawiają się na najmłodszych liściach, z których przenoszą się również na pozostałe pędy. Nekrozy mogą posiadać na powierzchni również zarodniki grzyba w postaci czarnych punktów.
- Fuzarioza naczyniowa
Fuzarioza jest chorobą wynikłą z nadmiernego podlewania i zastoiny wody w doniczkach. Jej rezultatem jest zahamowany wzrost roślin, więdnące i żółknące lub brązowiejące liście, jak również bulwy kwiatów.
- Fytoftoroza
Choroba ta przyczynia się do wstrzymania wzrostu rośliny, a u podstaw pędów pojawiają się brązowiejące obumarłe tkanki. Podobnie jak poprzednie schorzenie, fytoftoroza powodowana jest nadmierną wilgotnością, ale i chłodem podłoże wynikającym ze stojącej wody.
- Miękka zgnilizna bakteryjna
Choroba ta powoduje powstawanie ciemniejących, wodnistych plam na liściach, jak również zamieranie pędów i gnicie bulw. Najczęściej powodowana jest przez zbyt obfite podlewanie i stojącą wodę w donicy.
- Pierścieniowa plamistość dieffenbachii
Brązowe plamy na liściach to charakterystyczny objaw również dla pierścieniowej plamistości, która atakuje kwiaty dieffenbachii i jej podobne odmiany. Na obumarłych tkankach tworzy ona czarne skupiska grzyba, przypominające pierścienie. Przyczyną jej powstania są niewłaściwe warunki uprawy.
- Sadzak
Sadzak jest chorobą objawiającą się ciemnymi nalotami grzybni i najczęściej rozwija się na wydzielinach szkodników z rodziny czerwców.
- Werticilioza
Objawem choroby jest wstrzymanie wzrostu rośliny i charakterystyczne żółknące, brązowiejące liście oraz wiązki przewodzące. Roślina z czasem zaczyna obumierać. Schorzenie wynika z niewłaściwego podlewania oraz nazbyt chłodnego podłoża.
- Zgorzel zgnilakowa
Zahamowany wzrost rośliny, żółknące liście oraz obumierające korzenie łatwo oddzielające się od rośliny to objawy zgorzeli. Choroba ta powodowana jest przez podlewanie zbyt zimną wodą.
Brązowe plamy i żółte liście – jakich środków zapobiegawczych użyć?
Jeżeli zależy nam na uniknięciu problemów z brązowieniem i żółknięciem liście u naszych roślin doniczkowych, najlepszym sposobem jest odpowiednia pielęgnacja i zapewnienie im odpowiednich do potrzeb warunków. W pierwszej kolejności już przy wyborze roślin do domu warto zwrócić uwagę na ich stan. Niepokojące plamy, naloty, ślady uszkodzeń to sygnał, że lepiej sobie taką roślinkę darować. Co więcej, zanim wprowadzimy nową roślinę pomiędzy naszą domową uprawę, powinna przejść kwarantannę. Jeżeli została zainfekowana wcześniej, może być przyczyną porażenia chorobami lub szkodnikami wszystkich kwiatów.
Jeżeli transportujemy roślinę – szczególnie w okresie zimowym, należy zadbać o jej należyte zabezpieczenie. Przemarznięcie osłabia rośliny, przez co stają się bardziej podatne na ataki szkodników i chorobotwórczych patogenów. Po zauważeniu niepokojących objawów na domowej roślinie, należy niezwłocznie odseparować ją od pozostałych.
W pielęgnacji znajdziemy najważniejszy sekret sukcesu zdrowej hodowli, bowiem odpowiednie warunki dopasowane do określonej odmiany pozwolą na jej zdrowy rozwój. Ważne jest odpowiednie nasłonecznienie, stosowna wilgotność powietrza i temperatury, ale i optymalne podlewanie – nie należy przelewać, ani przesuszać roślin. Nie służy im również wychłodzenie. Dbając o rośliny należy stosować się do wskazań w kwestii nawożenia, przycinania itp. zabiegów. Nie małe znaczenie będą miały również doniczki – powinny posiadać otwory we dnie, dobrze aby wzbogacone były warstwą drenażu np. z keramzytu, a także należy dopasować je do fazy rozwoju kwiatów. Każdy nowy okaz należy po zakupie przesadzić na nowe podłoże – nawet wówczas, gdy wygląda pięknie.
Jak pozbyć się szkodników roślin doniczkowych?
W zależności od rodzaju szkodnika, który zaatakował nasze rośliny, zwalczanie może przebiegać w różny sposób i przy pomocy odmiennych metod. W pierwszej kolejności warto skorzystać z ekologicznych opcji. Najlepsze będą rozwiązania naturalne jak np. wyciąg z czosnku, który wesprze nas w walce z wieloma chorobami grzybowymi oraz mszycami.
W innych z kolei, możliwe będzie ręczne usunięcie szkodników z pomocą wody i płynu do naczyń – np. w przypadku wystąpienia czerwców. Ważną zasadą jest jednak usuwanie porażonych, nie nadających się do odratowania fragmentów roślin, gdyż jest to jedyny sposób, aby zwiększyć szansę na uratowanie jej pozostałości. W przypadku nicieni wystarczy usunąć porażone liście i nie zraszać rośliny wodą. Skoczogonki z kolei nie są typowymi szkodnikami roślin doniczkowych, dlatego ich zwalczanie wymaga postawienia donicy na kilka godzin w wodzie, aby te wypłynęły na powierzchnię, gdzie możemy je zebrać.
Chcąc wstrzymać rozwój choroby należy również zapewnić roślinie odpowiednie warunki i np. zaprzestać podlewania lub postawić na przesadzenie jej do nowego podłoża po ówczesnym oczyszczeniu korzeni i elementów naziemnych. Ostateczną bronią są jednak środki ochrony roślin. Preparaty chemiczne pomocne w zwalczaniu poszczególnych szkodników:
- Mączlik – Fastac 100 EC, Polysect Hobby K AL, Provado Plus AE lub pałeczki Provado Combi Pin;
- Mszyce – Decis 2,5 EC, Fastac 100 EC, Polysect Hobby K AL, Provado Plus AE, bądź pałeczki Provado Combi Pin;
- Wełnowce, tarczniki, miseczniki, inne czerwce – Fastac 100 EC, Polysect Hobby K AL, Provado Plus AE, pałeczki Provado Combi Pin;
- Ziemiórki – Actellic 50EC, Nomolt 150 SC, NeemAzal T/S.
Jak pozbyć się chorób roślin doniczkowych?
W zwalczaniu chorób roślin doniczkowych najczęściej konieczne jest przeprowadzenie podobnych jak powyżej zabiegów, takich jak usunięcie skażonych fragmentów roślin, przesadzenie roślin, redukcja podlewania oraz zastosowanie naturalnych metod zwalczania. Jeżeli nie przyniosą one efektów konieczne będzie wykorzystanie chemii. W zależności od choroby pomocne będą preparaty jak np.:
- Alternarioza – Bravo 500 SC, Penncozeb 80 WP;
- Antraknoza – Sarfun 500 SC, Bioczos BR;
- Fuzarioza naczyniowa – Rovral Flo 255 SC, Sarfun 500 SC;
- Fytoftoroza – Magnicur Energy, Bioczos BR;
- Mączniak prawdziwy – Biosept 33 SL, Rubigan 12 EC, Baymat AE;
- Miękka zgnilizna bakteryjna – Biochikol 020 PC, Biosept 33 SL, Miedzian 50 WP;
- Pierścieniowa plamistość dieffenbachii – Bravo 500 SC, Biochikol 020 PC;
- Plamistość liści – Bravo 500 SC, Sarfun SC, Baymat AE;
- Rizoktonioza – Rizolex 50 WP, Antifung 20 SL;
- Sadzak – Bravo 500 SC, Serbavit 530 SC;
- Szara pleśń – Biochikol 020 PC, Sumilex 500 SC;
- Werticilioza – Sarfun 500 SC;
- Zgorzel zgnilakowa – Magnicur Energy, Bioczos BR.
Fot. główna: GLady/pixabay.pl
