Szpinak malabarski vel Szpinak pnący pochodzi najprawdopodobniej z Indii. Jest pnączem dorastającym do 10 m wysokości. Ma też inne nazwy: wyćwiklin, miłowój biały (Basella alba), ze względu na białe kwiatuszki z tym, że całe pnącze jest zielone oraz wyćwiklin, miłowój czerwony (Basella rubra) charakteryzujący się bordowo-czerwonymi pędami i unerwieniami liści.
W wielu krajach Ameryki Południowej, Azji i Afryki, czyli w tropikach jest to bardzo popularne warzywo i roślina ozdobna, ale również jako roślina lecznicza. Fioletowy sok szpinaku służy do barwienia produktów spożywczych. Roślina kwitnie od maja do sierpnia a owoce wydaje od lipca do października.
I choć nazwa szpinak kojarzy się ze szpinakiem warzywnym, są to rośliny należące do zupełnie innych rodzin.
Szpinak malabarski, autor: Shizhao, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Szpinak malabarski – uprawa
W warunkach naturalnych, czyli w tropikach szpinak ten jest rośliną wieloletnią, niestety nasze zimy są dla niego zbyt srogie. Nie przeszkadza to jednak w traktowaniu go jako rośliny jednorocznej. Można również uprawiać go w donicach, na zimę przenosić do pomieszczenia i również stanie się wówczas warzywem wieloletnim. Szpinak ten można traktować jako pnącze, ale może to być również roślina płożąca. Odpowiednio przycinany (pędy twardnieją) może być również uprawiany w formie krzewu. Im wyższe temperatury, tym lepiej będzie się rozwijać, groźne są już te spadające w okolice 5oC, a spadki do zera unicestwiają roślinę.
Szpinak malabarskii, autor: Sengai Podhuvan, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.or
Szpinak malabarski ma mięsiste zarówno pędy jak i liście, cechy te przypominają nieco sukulenty. Pozwala to roślinie magazynować wodę, co w trakcie suszy jest dla niej zbawienne. Ale równie co dla suszy jest tolerancyjna dla nadmiaru wody i dużej wilgotności powietrza.
Jeśli, mimo miłości rośliny do słońca, zostanie posadzona w półcieniu będzie szybciej rosnąć a liście będą dużo bardziej soczyste.
Szpinak malabarski, autor: Primejyothi, Wikipedia.org
Szpinak jest rośliną mało wymagającą i będzie rosnąć nawet w słabej, piaszczystej glebie. Jeśli jednak będzie miał zapewnione podłoże przepuszczalne, zasobne w składniki pokarmowe o stałej, umiarkowanej wilgotności, to plony znacząco wzrosną. Dobrze jest uprawę ściółkować, wówczas podłoże dłuższy czas będzie utrzymywało stały poziom wilgotności. Pnącze z łatwością się rozmnaża albo poprzez wysiew nasion albo sadzenie gotowych sadzonek. Nasiona dobrze jest wysiać 6-8 tygodni wcześniej w pojemnikach, namaczając je uprzednio przez 24 godziny w ciepłej wodzie.
Zarówno odmiana biała jak i czerwona mają dokładnie te same właściwości i tak samo smakują. Natomiast czerwona bez wątpienia jest dużo bardziej atrakcyjna jako roślina ozdobna. Jadalne są i liście, i pędy warzyw. I można je zrywać w każdym momencie wegetacji roślin, gdy tylko szpinak osiągnie odpowiedni rozmiar.
Szpinak malabarski w kuchni
Surowe warzywo ma delikatny, cytrusowo-pieprzny posmak, ale po ugotowaniu można wyczuć smak podobny do naszego szpinaku. Liście i pędy są bardzo soczyste i chrupiące a ich miąższ jest nieco śluzowaty. Można je jeść zerwane wprost z pędów dodając do sałatek lub kanapek. Najczęściej jednak są dodatkiem do potraw na gorąco, czyniąc je nieco kleistymi. Szpinak malabarski dodawany jest do curry, potraw sit-fit a także do zup. W Chinach sprzedawany jest również w formie sproszkowanej pod nazwą ,,Gintjoo”.
Szpinak malabarski, autor: Sengai Podhuvan, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Szpinak malabarski w kosmetyce
Po przekwitnięciu na pnączach tworzą się czarne owoce, z których pozyskuje się czerwony barwnik, wykorzystywany w kosmetykach naturalnych do barwienia szminek i różu. Sok ze zmiażdżonych owoców służy do również bezpośrednio do różowienia policzków i podkreślenia karminowej barwy ust.
Szpinak malabarski w medycynie
Warzywo to ma mnóstwo prozdrowotnych właściwości. Jednak w medycynie i ziołolecznictwie jest właściwie słabo wykorzystywane. Są jednak kraje i regiony, w których docenia się przynajmniej niektóre z właściwości szpinaku. Aż trudno uwierzyć, że jedna niepozorna w sumie roślina może mieć aż tyle właściwości. Warto zasiać ją i z tych dobrodziejstw korzystać.
Szpinak malabarski, autor: By Adityamadhav83 – Own work, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Szpinak malabarski to bogactwo witamin (A, B1, B2, B3, B9, E, K i C) i minerałów (żelazo, mangan, potas, magnez, miedź wapń i cynk). Zawiera dużą ilość śluzu, saponiny, betalainy, glikozydów nasercowych, aminokwasów, steroli, karotenoidów.
Wykazuje działanie lekko przeczyszczające, moczopędne, chroniące nerki, tonizujące, łagodzące i chłodzące, nawilżające, tonizujące, przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne, przeciwutleniające, przeciwgorączkowe. Traktowany jest również jako afrodyzjak.
Wykorzystanie prozdrowotne szpinaku malabarskiego w Chinach:
- do zbijania gorączki;
- do neutralizacji trucizn.
W Azji Południowo-Wschodniej:
- do zwalczania malarii;
- w leczeniu czerniaka, białaczki i nowotworów jamy ustnej;
- w leczeniu czerwonki, bólu żołądka, krwiopluciu, anoreksji;
- w bolesnym oddawania moczu;
- w osłabionym popędzie seksualnym;
- w nieregularnych miesiączkach;
- wspomaga laktację u kobiet karmiących;
- stosowany jest również jako okłady na: stany zapalne skóry, poparzenia, owrzodzenia, siniaki i stłuczenia, piegi i trądzik, okłady na czoło na ból głowy, poparzenia.
Na Filipinach:
- w leczeniu zapalenia prostaty;
- w leczeniu rzeżączki.
W Nigerii:
- sok stosowany jest jako krople do oczu w leczeniu zapalenia spojówek;
- stosuje się w celu zwiększenie płodności u kobiet.
Fot. główna: Joydeep, Wikipedia.org