Arbuz (łac. Citrullus lanatus) to owoc, bez którego nie sposób wyobrazić sobie wakacyjnej diety. Jak się okazuje, jego uprawa arbuza w przydomowym ogrodzie wcale nie jest tak skomplikowana i z powodzeniem możemy samodzielnie uzyskać własny zapas owoców. Jak uprawiać arbuzy? Jakie są ich najpopularniejsze odmiany zdatne do uprawy w naszym chłodniejszym klimacie?
Uprawa arbuza w pigułce
- Uprawa arbuza w przydomowym ogrodzie jest możliwa, nawet w chłodniejszym klimacie, przy wyborze odpowiednich odmian wczesnych
- Optymalna temperatura dla wzrostu arbuza to 21 °C – 29 °C, a gleba powinna być próchnicza i bogata w składniki odżywcze
- Istnieją dwa sposoby wysiewu arbuzów: bezpośrednio do gruntu pod osłonami lub poprzez rozsadę
- Pielęgnacja obejmuje regularne podlewanie (unikając liści i owoców), odchwaszczanie, oraz ochronę dojrzewających owoców przed bezpośrednim kontaktem z ziemią
- Dojrzewające owoce powinny być podcinane, aby przyspieszyć ich rozwój, a nawożenie raz w tygodniu jest zalecane
- Zbiór arbuzów najczęściej przypada na sierpień-wrzesień, przy czym dojrzałość owocu można ocenić przez charakterystyczny dźwięk przy pukaniu
Uprawa arbuza w ogrodzie
Nasiona arbuza możemy pozyskać z owoców zakupionych w sklepie. Można przechowywać je wówczas w papierowych woreczkach przez zimę, a wiosną wykonać wysiew z rozsady. Wiele zagranicznych odmian arbuzów nie nadaje się jednak do uprawy w naszym klimacie, dlatego warto poszukać wśród nich odmian wczesnych. Najczęściej uprawę arbuzów przeprowadzamy w tunelach foliowych, w doniczkach lub w szklarni pod folią.
Kluczem do sukcesu w uzyskaniu smakowitych owoców jest temperatura, a w przypadku arbuza będzie to około 21 °C – maksymalnie 29 °C. Nie małe znaczenie będzie miała także ciepłota ziemi, zwłaszcza wówczas, gdy chcemy uprawiać go bezpośrednio w gruncie. Gleba pod arbuzy powinna być próchnicza oraz obfitująca w składniki odżywcze, najlepiej o pH 5,5 – 6,0. Idealnie jeżeli z wyprzedzeniem zostanie nawieziona np. obornikiem.
Arbuzy można wysiewać na dwa sposoby:
- Siew do gruntu w uprawie pod osłonami przeprowadzamy od końca lutego do końca kwietnia, najlepiej w ciepłej szklarni lub tunelu foliowym. Nasiona należy umieszczać po 1 do 2 sztuk w osobnych dołkach, pokrywając je folią. Po wschodzie usuwamy słabsze z nich. Sianie arbuzów do gruntu bez osłon nie zakończy się sukcesem, gdyż pomimo, że ładnie wzejdą i urosną, a nawet zawiążą owoce nie dojrzeją w naszym klimacie z racji na zbyt długi okres wegetacji. Jeżeli zależy nam na słodkich owocach, najlepszym rozwiązaniem będzie druga metoda siewu – z rozsady.
- Rozsadę pod uprawę arbuzów należy wykonać siejąc pojedyncze nasiona do małych doniczek od 20 do 29 lutego lub na początku marca. Nasiona należy wcześniej namoczyć, aby przyspieszyć ich kiełkowanie. Konieczne jest zadbanie o ich obfite podlewanie, a gdy doniczki umieszczone są w szklarni lub tunelu, warto okryć sadzonki folią. Kiedy sadzonki będą mieć ok. 3-4 listki, można wówczas lekko obniżyć temperaturę pod folią, ograniczyć nieco podlewanie, aby rozpoczął się proces hartowania. Gotową rozsadę można wysadzić do gruntu na przełomie maja i czerwca, zwracając uwagę na ich delikatną bryłę korzeniową, gdyż uszkodzona zwyczajnie się nie przyjmie. Sadzenie należy przeprowadzić w ostępach minimum 0,8 m w jednym rzędzie, aby arbuz mógł stworzyć duże owoce.
Pielęgnacja arbuzów i przechowywanie
W okresie wegetacji warto zadbać o odpowiednią pielęgnację uprawy. Najważniejsze jest odchwaszczanie gleby wokół roślin, ale i regularne podlewanie – unikać należy jednak polewania liści i owoców roślin wodą, gdyż niesie to ryzyko wystąpienia chorób grzybowych. Podłoże powinno być stale wilgotne, ale nie nasiąknięte wodą. Należy uważać także na zbyt intensywną ekspozycję roślin na słońce, gdyż ich liście mogą wówczas więdnąć. Warto pamiętać o podlewaniu roślin co rano, aby te mogły obeschnąć do wieczora.
Dojrzewające owoce arbuza nie powinny bezpośrednio dotykać podłoża, dlatego można podłożyć pod nie odbijającą światło folię aluminiową lub jej podobny materiał, co jednocześnie ochroni je przed chorobami grzybowymi i gniciem, ale i przyspieszy ich dojrzewanie.
Podczas pielęgnacji arbuzów warto zwrócić uwagę również na podcinanie rosnących pędów łodyg do momentu dojrzewania owoców. Dzięki temu owoce szybciej się rozwiną. Jeżeli temperatura w miejscu Twojej uprawy jest raczej niższa, dobrze jest przycinać wszystkie kwiaty rośliny, gdyż przyspieszy to dojrzewanie i uzyskanie większych owoców.
Raz w tygodniu dobrze jest zasilić arbuzy nawozem, najlepiej organicznym. Można podsypać obornik granulowany lub wraz z podlewaniem stosować biohumus.
Zbiór arbuzów
Owoce arbuza dojrzewają dosyć długo, jednak termin ich zbioru może przypadać już w połowie sierpnia – najczęściej jest to jednak dopiero wrzesień. Dojrzałe owoce przy ściśnięciu ich dłońmi wydają charakterystyczny chrzęst. Ich dojrzałość można sprawdzić również poprzez napięcie skórki, która podczas pukania w nią wydaje pusty odgłos. Również zasychający ogonek jest informacją, że arbuz jest już soczysty i słodki.
Odmiany arbuza idealne do uprawy w Polsce
Wśród odmian arbuzów zdatnych do uprawy w naszym kraju najlepiej sprawdzają się te wczesne. Poniżej kilka najchętniej wybieranych:
- Rosario – to odmiana wczesna dająca duże owoce do 4 kg masy.
- Janosik jest odmianą średnio wczesną oferująca słodki i soczysty miąższ z niewielką ilością nasion. To opcja oferująca obfite plony i całkiem odporna na choroby.
- Złoto Wolicy jest odmianą wczesną, która początkowo przybiera odcień zielony, aby z czasem zaoferować słonecznie żółte owoce.
- Sugar Baby – odmiana bardzo wczesna, owoce są średniej wielkości a ich masa osiąga 2,5-5 kg i kuliste o ciemnozielonej skórce. Miąższ bardzo smaczny, soczysty, słodki, intensywnie czerwony. Owoce zbiera się od lipca do końca września.
Uprawa arbuza – najczęściej zadawane pytania:
Jak długo rośnie owoc arbuza?
Jak często podlewać arbuza?
Ile trwa produkcja rozsady arbuza?
Jaki nawóz do arbuzów?
Skąd wiadomo że arbuz jest dojrzały?
- gdy przy zgniataniu z obydwu stron zaczyna trzeszczeć,
- gdy przy opukiwaniu wydaje „głuchy dźwięk”,
- gdy ogonek zaczyna zasychać.
Kiedy siać arbuzy do doniczek
Siew arbuza do doniczek najlepiej rozpocząć wczesną wiosną, około 2-4 tygodnie przed ostatnimi przewidywanymi przymrozkami w twoim regionie. Nasiona arbuza wymagają ciepłej temperatury do kiełkowania, najlepiej w zakresie 25-30°C, więc przed wysiewem warto zapewnić im odpowiednie warunki, na przykład korzystając z maty grzewczej. Nasiona należy umieścić w dobrze przepuszczalnej ziemi, na głębokości około 1-2 cm. Po posadzeniu, doniczki z nasionami trzymaj w jasnym i ciepłym miejscu, aby wspomóc szybkie kiełkowanie. Regularne podlewanie jest kluczowe, ale należy unikać przelania, ponieważ arbuzy nie lubią nadmiaru wody wokół korzeni.
Kiedy wysiewać arbuzy
Wysiew arbuza najlepiej przeprowadzić w okresie, kiedy można zapewnić odpowiednią temperaturę zarówno dla kiełkowania nasion, jak i wzrostu młodych roślin. Optymalna temperatura dla kiełkowania nasion arbuza wynosi około 25-30°C. W Polsce i w innych klimatach umiarkowanych zaleca się rozpoczęcie uprawy arbuza od wysiewu nasion do doniczek wewnątrz pomieszczeń na około 4-6 tygodni przed ostatnimi przewidywanymi przymrozkami wiosennymi.
Obok czego sadzić arbuza
- Burak ćwikłowy
- Czosnek
- Cebula
- Koper ogrodowy
- Kapusta
- Pietruszka
- Rumianek
- Melon
Uprawa arbuza – Podsumowanie
Arbuz, jako popularny owoc letni, może być z powodzeniem uprawiany w domowych ogrodach w Polsce, o ile zostaną spełnione odpowiednie warunki uprawy, takie jak wybór odmian wczesnych, zapewnienie optymalnej temperatury i odpowiedniej pielęgnacji. Metody siewu (do gruntu pod osłonami lub z rozsady) oraz dbałość o odpowiednie warunki (podlewanie, odchwaszczanie, nawożenie) mogą znacząco przyczynić się do sukcesu uprawy. Wybór odmian takich jak 'Rosario’, 'Janosik’, 'Złoto Wolicy’ czy 'Sugar Baby’ jest kluczowy dla uzyskania obfitych i słodkich plonów w chłodniejszym klimacie.
Bibliografia:
- M. Szymczykiewicz, Kwietnik, Trochę egzotyki na grządce, 08/207, s.40-41
- T. Łaski, Wieś Mazowiecka. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie, Uprawa arbuza w tunelach foliowych, 03/2007, s.25
- J. Gajc-Wolska, Hasło Ogrodnicze, Możliwości uprawy polskich odmian arbuzów, 04/2000, s.50-51
