Strona Główna Ogród Amensalizm – co to jest, przykłady, zastosowanie

Amensalizm – co to jest, przykłady, zastosowanie

autor Ogarnij Ogród

Amensalizm znany również jako antagonizm, jest rodzajem zależności pomiędzy gatunkami, w której obecność jednego gatunku lub populacji wpływa niekorzystnie na drugi/drugą. Innymi słowy, oznacza to, że jeden gatunek ogranicza liczebność drugiego lub całkowicie go niszczy, poprzez wydzielanie odpowiednich enzymów lub związków chemicznych. Warto wspomnieć, iż gatunek „niszczący” nie osiąga tym działaniem korzyści, ale nie ponosi również żadnych strat. Zjawisko to można z powodzeniem wykorzystać w ogrodzie, aby ten zyskał ochronę i wsparcie w walce z chorobami i szkodnikami roślin. Jak można zastosować amensalizm w ogrodzie?

Amensalizm a allelopatia 

Amensalizm jest zjawiskiem najczęściej występującym pomiędzy mikroorganizmami i nazywany jest wówczas antybiozą, z kolei w świecie roślin jest on znany jako allelopatia. Polega ona na wytwarzaniu i wydzielaniu do otoczenia substancji, które są szkodliwe dla osobników innych gatunków. Zjawisko to jest ściśle rzecz ujmując allelopatią ujemną, która stanowi formę ochrony przed konkurencją. Obok allelopatii ujemnej występuje również zjawisko allelopatii dodatniej, gdzie rośliny rosnące obok siebie mają z tego sąsiedztwa wiele wzajemnych korzyści.

Amensalizm – orzech czarny

Amensalizm – orzech czarny, autor: Richard Carter/flickr.com

Przykłady amensalizmu

Przykłady amensalizmu w przyrodzie mogą być bardzo różnorodne i pojawiać się zarówno w środowisku zwierząt, roślin jak i grzybów. W świecie zwierząt zjawisko to najlepiej ukazują bobry, które budując groble na rzekach, tworzą na nich baseny co zwiększa wilgotność powietrza i podłoża, negatywnie wpływając na roślinność na danym terenie. Finalnie zachowanie to przekształca krajobraz. 

W świecie roślin to zjawisko widzimy w postaci warstw lasu, gdzie niskie drzewa muszą zadowalać się wyłącznie niewielką ilością światła i substancjami odżywczymi z gleby, gdy okazy wysokie czerpią w pełni z promieni słonecznych. Wysokie drzewa hamują wzrost niższych gatunków, przeszkadzając w ich rozwoju. U grzybów z kolei, dobrym przykładem amensalizmu jest to, że pobierają one substancje pokarmowe z innych drobnoustrojów – Pędzlak Penicillium produkując penicylinę hamuje rozwój i wzrost bakterii, przez co znalazł wiele zastosowań min. w medycynie.

W przydomowym ogrodzie zauważyć możemy to odziaływanie roślin np. w postaci wydzielin korzeni i opadłych liści, które mogą negatywnie wpływać na inne rośliny wydzielając cyjanowodór, kwasy organiczne czy garbniki. Mogą one wpływać na proces kiełkowania nasion i rozwój siewek. Ciekawym przykładem amensalizmu jest także czarny orzech, który wytwarza toksynę uniemożliwiającą rozwój innych roślin wokół. Sosny, porzeczki czarne czy bylice również eliminują ze swojego otoczenia inne rośliny, przeciwdziałając ich kiełkowaniu, a owies, jęczmień, czosnek, papryka, pszenica, cebula i pomidory wydzielając glikozydy hamują rozwój korzeni innych gatunków. W uprawie, marchew niekorzystnie oddziałuje na warzywa kapustne czy koper, a świecie drzew jesion poważnie oddziałuje na wzrost dębów, z kolei brzoza negatywnie wpływa na sosny i jesiony. 

 Amensalizm – marchew i koper

Amensalizm – marchew i koper, autor: Bennett/flickr.com

Jak wykorzystać amensalizm w ogrodzie?

Znajomość zależności między gatunkami, jaką jest amensalizm to nieocenione wsparcie w uprawie ogrodowych roślin. Dzięki niej możliwe jest ekologiczne radzenie sobie z chorobami i szkodnikami, które są w sposób naturalny ograniczane, a nawet całkowicie eliminowane. Tym sposobem można uniknąć stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Korzystając z wiedzy na temat tego zjawiska można zatem wykorzystać naturalne właściwości jednych roślin do eliminacji innych niechcianych gatunków jak chwasty, a także do odstraszania szkodników. 

Wśród ciekawych rozwiązań dla ogrodu, które można wprowadzić wykorzystując znajomość amensalizmu wymienić możemy:

  • Umiejętność sadzenia jednych roślin z dala od niekorzystnie wpływających na nie innych gatunków – np. nie sadząc marchewki w sąsiedztwie kapusty.
  • Umiejętność sadzenia roślin uprawnych w towarzystwie odstraszających szkodniki lub ograniczających występowanie chorób grzybowych roślin – np. sadząc aksamitki ograniczające rozwój nicieni, bądź cebuli i czosnku ograniczających rozwój chorób grzybowych na uprawach.

Fot. główna: Amensalizm – rozlewiska stworzone przez bobry; autor: Richard Carter/flickr.com

Przeczytaj także

Dodaj komentarz