Ogród to ogromna różnorodność. Dotyczy to zarówno gatunków, odmian, ale również długości życia poszczególnych roślin. I często nie zależy to tylko od cech osobniczych, ale np. od wielu czynników zewnętrznych, zarówno uprawowych jak i środowiskowych.
Rośliny jednoroczne
Ich żywot jest krótki i prosty. Wszystko trwa zaledwie jeden sezon, w trakcie którego wyrastają z nasionka, zakwitają, wydają owoce i zamierają. Koniec. Ale często są tak atrakcyjne, że w każdym ogrodzie zawsze znajdą swoje miejsce, czy to na rabatach czy w uprawach pojemnikowych. Na szczęście wiele z nich rozsiewa się samoistnie i w kolejnym sezonie znów cieszą oczy, sprawiając wrażenie, że nie są jednoroczne a wieczne. Do nich należą np. nagietki lekarskie, smagliczki nadmorskie czy onętki. Natomiast co roku musimy siać lub sadzić z rozsady celozje, aksamitki tytonie ozdobne czy wyżliny.
Rośliny dwuletnie
Pierwszy rok to tworzenie rozety liściowej, natomiast w roku kolejnym pojawiają się kwiatostany. Zaliczają się do nich powszechnie lubiane bratki, goździki brodate, szałwie srebrzyste czy laki pachnące. Czasami ich żywot, jak np. w przypadku stokrotki, niezapominajki czy prawoślazu różowego można przedłużyć.
Bratki, autor: Karen Cann, Unsplash
Byliny
Bardzo chętnie sadzone w ogrodach ze względu na fakt, że wiele z nich jest długowiecznych i przez wiele lat nic nie tracą ze swej urody. Niektóre pozostają zielone nawet zimą. Inne co prawda tracą liście, ale bez większych strat zimują a jeszcze inne przetrzymują zimę w formie pąków znajdujących się tuż pod ziemią, chronione przez warstwę ściółki czy zeschnięte liście.
Byliny mają różne sposoby na to, by trwać przez wiele lat. Są takie, które mają postać rozety, rosną sobie i kwitną rok lub dłużej po czy zamierają a na tym samym miejscu rodzi się nowe rozety liści. Taki sposób na wieloletnie trwanie mają np. rojniki i juka karolińska.
Są byliny zadarniające krótkowieczne i długowieczne. Te pierwsze trwają, gdyż bardzo silnie się rozrastają (jest konieczność ograniczania ich rozrostu), np. bodziszek korzeniasty. Te drugie natomiast, jak goździk siny i kropkowany albo zawciąg nadmorski tworzą połacie darni zamierając jednocześnie w jej środkowej części.
I kolejna grupa bylin, to te kępiaste, które pokrojem przypominają często krzewy. Mowa tu np. o piwonii, dyptamie jesionolistnym, begonii, funkii, które to byliny w jednym miejscu mogą trwać i pięknie kwitnąć nawet kilkadziesiąt lat.
Dyptam jesionolistny, autor: LeneA, Pixabay
Drzewa, krzewy i pnącza
Drzewa oczywiście należą do tych najbardziej długowiecznych roślin. Np. dąb szypułkowy albo cis pospolity dożywają nawet tysiąca lat. Modrzew europejski i lipa szerokolistna żyją nawet 600 lat. Na 350 lat oceniono wiek najstarszego świerka rosnącego w Polsce. Sosna zwyczajna, topola czarna, buk pospolity dożywają około 300 lat, topola biała 250, lilaki i magnolie nawet 100 lat. Zwykle jest tak, że drzewa wolno rosnące żyją dłużej. W przypadku krzewów i pnączy ich żywot trwa przeważnie 20-40 lat. Choć jest kilka wyjątków. Bluszcz, bukszpan czy winorośl mogą żyć nawet kilkaset lat.
Na długość życia roślin, oprócz cech osobniczych wpływ ma również:
- sposób rozmnażania – i tu nadmienić należy, że rozmnażanie wegetatywne często skraca życie roślin, choć bywa konieczne by zachować jakieś konkretne cechy odmiany, by poprawić wydajność i szybciej uzyskiwać materiał do nasadzeń. Efekt tego jest taki, że rośliny okulizowane, szczepione, czy też rozmnażane metodą in vitro żyją krócej niż te rozmnażane generatywnie, czyli przez wywiew nasion;
- poziom mrozoodporności – w naszym klimacie zimy bywają ostre, często pozbawione śniegu, który okrywałby rośliny niczym pierzynka za to wietrzne. Dlatego często zdarza się, że rośliny, nawet mimo sporej odporności na niskie temperatury nie są w stanie przetrwać zimy, ulegają bądź to uszkodzeniu, co wpływa na pogorszenie ich kondycji i skrócenie żywotności bądź całkowitemu zamarciu.
- działanie czynników stresowych – życie roślin skracają często czynniki zewnętrzne: urazy mechaniczne (spowodowane np. silnym wiatrem czy śniegiem), choroby, szkodniki, powodzie albo susze.
- celowe działanie ogrodnika – np. uprawianie roślin wieloletnich jako jednoroczne. Niektóre rośliny należy przez zimę przechowywać w pomieszczeniach, ale często w kolejnym sezonie nie są już tak efektowne albo brak jest miejsca do ich przechowywania. Do takich należą np. funkie, lawenda francuska, pelargonia i wiele innych.
Fot. główna: Cath Erine, Unsplash