Dobre przygotowanie podłoża pod uprawę warzyw warunkuje ich późniejszy rozwój a w konsekwencji wysokość plonów. Dobrze jest mieć zatem wiedzę jak długie są korzenie roślin, by odpowiednio głęboko przekopać podłoże, czy też móc dobrać odpowiedniej pojemności pojemniki, jeśli warzywa chcemy uprawiać w donicach.
Od struktury korzenia zależy, czy roślina będzie dobrze umocowana w podłożu, warunkuje również pobieranie przez nią wody i pokarmu a później przekazywanie ich do części nadziemnej. Korzenie gromadzą również substancje zapasowe (korzenie spichrzowe), które w razie konieczności uwalniają by części naziemne miały dostarczone substancje odżywcze. Odpowiednia struktura części podziemnych roślin ma wpływ również na syntezę regulatorów wzrostu (fitohormonów) i przekazywanie ich do części nadziemnej warzyw, co determinuje i reguluje ich wzrost i rozwój. Dodatkowo niektórych warzyw w sposób wegetatywny nie da się rozmnażać, jeśli korzenie nie osiągną prawidłowej budowy. Od korzeni zależy, jak widać, bardzo wiele. Dlatego wiedząc jak zbudowane są można stworzyć roślinom odpowiednie warunki rozwoju a to będzie miało bezpośrednie przełożenie na wysokość plonów.
Systemy korzeniowe warzyw
Rośliny warzywne wyposażone są w jeden z dwóch systemów korzeniowych:
- system palowy – składa się z jednego korzenia głównego, który rośnie pionowo w dół oraz korzeni bocznych, które są cieńsze i krótsze, rosną ukoście albo wręcz poziomo a ich kolejne rozgałęzienia rozrastają się już w najróżniejszych kierunkach. Nazywany jest również korzeniem pierwotnym, gdyż jako korzeń główny wyrasta z korzenia zarodkowego. Korzeniowy system palowy może osiągać znaczną długość i sięgać naprawdę imponujących głębokości w poszukiwaniu wody.
W zależności od struktury gleby, uszkodzeń mechanicznych czy działalności szkodników system korzeniowy palowy może ulec deformacjom. Gdy korzeń główny przestaje rosnąć, to korzenie boczne zaczynają się silnie rozrastać pod powierzchnią ziemi i to od nich korzenie boczne mniej lub bardziej prostopadle zagłębiają się w podłoże, wówczas powstaje system korzeniowy poziomy lub płaski. Jeśli korzeń główny rosnąć przestaje dość szybko, wówczas z jago części nasadowej rozwijają się korzenia boczne rosnąc ukośnie w głąb podłoża, taki system nazywamy wówczas ukośnym lub sercowatym;
- system wiązkowy – są to korzenie równorzędne, podobnej grubości i występują w dużej ilości. Zagłębiają się w podłoże pod większym lub mniejszym kątem od podstawy łodygi.
Tak samo jak u wszystkich innych roślin, tam samo w przypadku warzyw, system korzeniowy dostosowuje się do warunków, w których przychodzi mu rosnąć. Im lepsze zostaną stworzone, tym lepiej będą się rozwijały części nadziemne a wszystko to będzie się przekładało na wysokość plonów.
Wpływ warunków zewnętrznych na rozwój korzeni
- wpływ struktury gleby – korzenie większości warzyw preferują glebę o strukturze guzełkowatej, przepuszczalną, bogatą w składniki pokarmowe, najlepiej próchniczą. Jeśli do tego będzie się szybko nagrzewała, miała zdolność utrzymywania wilgoci, będzie to ziemia wręcz idealna. Jeśli natomiast podłoże jest ubogie, zakamienione, ciężkie, zbyt suche lub zbyt mokre to niestety penetracja podłoża przez korzenie staje się niezwykle utrudnione a one same ulegają deformacjom, co ogranicza wzrost i rozwój nie tylko systemowi korzeniowego, ale również części naziemnych warzyw;
- wpływ temperatury – duże wahania temperatury mają negatywny wpływ na rozwój korzenia głównego, hamując jego wzrost a co za tym idzie redukując liczbę korzeni bocznych. Dla przykładu: optymalna temperatura dla prawidłowego rozwoju korzeni pomidorów to 22-25oC, a dla grochu 15-20oC;
- wpływ odczynu gleby i poziomu jej zasolenia – kolejnym ważnym czynnikiem silnie oddziałującym na rozwój systemów korzeniowych warzyw jest odczyn gleby. Dla większości optymalny powinien być lekko kwaśny do obojętnego (pH 6,0-6,8). Jeśli ziemia jest zbyt kwaśna, wówczas w podłożu brakuje wapnia a to od razu skutkuje gorszym rozwojem korzeni bocznych i włośników. Im mniej ich wyrośnie, tym roślina ma gorszy dostęp do wody z rozpuszczonymi w niej składnikami pokarmowymi. Używanie zbyt dużych dawek nawozów mineralnych doprowadza do zasolenia podłoża. Taka ziemia staje się wręcz toksyczna, zwłaszcza dla tych najdrobniejszych korzeni. Co z tego wynika? System korzeniowy roślin jest o wiele mniejszy, więc dostarcza roślinie mniej tego wszystkiego, czego w normalnych warunkach by dostarczył. Ale cierpi nie tylko system korzeniowy. Roślina w swych częściach nadziemnych, w reakcji na stres solny, zamyka aparaty szparkowe by zminimalizować utratę wody, a to z kolei prowadzi do zahamowania jej wzrostu. W skrajnych przypadkach, zwłaszcza młode warzywa zwyczajnie zamierają;
- wpływ poziomu wilgotności i napowietrzenia gleby – niedobory wody spowodowane brakiem opadów i podlewania, niezależnie od tego jak głęboko sięgają korzenie sprawia, że system korzeniowy nie dostarcza substancji pokarmowych. Z drugiej strony nadmiar wody spowodowany stale padającymi deszczami czy też nadmiernym podlewaniem blokuje dopływ tlenu do korzeni a to powoduje rozwój chorób i ich gnicie.
Głębokość korzenienia się warzyw
Maksymalnie 30-40 cm sięgają korzenie rzodkiewki, szpinaku, ogórków, cebuli i większości sałat. Korzenie niektórych sałat dorastają do 50 cm głębokości. Do 60 cm sięga system korzeniowy brokułów, fasoli, grochu, pora, kalafiorów a także niektórych odmian sałaty. Najgłębiej sięgają systemy korzeniowe warzyw właśnie korzeniowych jak marchew, burak, kapusta głowiasta czy wysokie odmiany pomidorów. Sięgnąć mogą nawet 80 cm.
Fot. główna: macrovector, freepik.com
