Pszczoły miodne to bez wątpienia najbardziej pożyteczne owady, które chętnie odwiedzają nasze ogrody, pola uprawne i działki. Stosowanie środków ochrony roślin mających na celu pozbycie się wielu szkodników i chorób, może jednak wpływać bardzo niekorzystnie na te oraz wiele innych dobroczynnych stworzeń zapylających. Jak zapobiegać zatruciu pszczół podczas wykonywania oprysków? Na czym polega okres prewencji pozwalający na należyte planowanie zabiegów ochrony roślin mający na celu zapewnienie bezpieczeństwa pszczół?
Okres prewencji
Okres prewencji to czas po zastosowaniu środków ochrony roślin, kiedy to człowiek oraz zwierzęta, w tym także pszczoły, nie powinny przebywać, ani mieć kontaktu z miejscami (także w obiektach), gdzie zastosowane zostały opryski środkami ochrony roślin. Jest to swego rodzaju wytyczna, która wskazuje jak należy postępować, aby uniknąć zagrożenia – między innymi zapobiegać zatruciu pszczół. Okres prewencji ustalany jest po przeprowadzeniu badań nad wprowadzanym na rynek preparatem do ochrony roślin, dzięki czemu możliwe jest precyzyjne określenie działań prewencyjnych. Parametr ten może określać godzinę, kilka godzin, a nawet jeden lub kilka dni, bądź być określanym jako „nie dotyczy”.
Rozwiązanie to za podstawę ma zapewnienie bezpieczeństwa pszczołom, dzięki czemu zyskać można gwarancję uzyskania wysokiego i dobrej jakości plonu wielu gatunków roślin uprawnych. Wszystkie gatunki pszczół łączy jedna ważna cecha – pobierają one wyłącznie pokarm kwiatowy: nektar oraz pyłek. W kontakcie z roślinami, a konkretnie zbieranym z nich pokarmem, który wcześniej potraktowano środkami ochrony roślin może dochodzić do ich zatrucia, a kolejno może zostać ono przeniesione do pszczelich gniazd, gdzie zatruciu ulec mogą całe rodziny pszczele.
To właśnie stosowanie środków owadobójczych stanowi główną przyczynę ograniczania liczebności pszczoły miodnej i pozostałych dziko żyjących zapylaczy. Przyczyna tego stanu rzeczy jest najczęściej brak wiedzy i stosowanie środków ochrony roślin niezgodnie z zaleceniami. Nieodpowiedzialne i nieodpowiednie stosowanie tych preparatów w ostatecznym rozrachunku czynić może nieodwracalne straty dla człowieka i środowiska, dlatego tak ważne jest mądre działanie.
Jak zapobiegać zatruciu pszczół i jak je chronić
Wśród najczęściej popełnianych przez działkowców, rolników itp. osób błędów w zakresie stosowania środków ochrony roślin jest nieprzestrzeganie zapisów na etykietach, niewłaściwy dobór środków oraz ich dawkowania, nienależyty termin wykonywania oprysków, niewłaściwa technika zabiegów, stosowanie niezalecanych mieszanek środków owadobójczych, brak wiedzy oraz stosowanie niedozwolonych na danych uprawach środków ochrony roślin.
Aby zapobiegać zatruciu pszczół, stosowanie środków ochrony roślin należy dobrze zaplanować. Kluczowym parametrem powinien być w tym wypadku okres prewencji dla pszczół, który pozwoli zminimalizować ryzyko niekorzystnego oddziaływania preparatów na te dobroczynne owady. Ta ważna kwestia opisana jest zawsze na dołączonej do opakowania środków ochrony roślin etykiecie, dlatego dostosowanie się do niej nie powinno stanowić problemu.
Etykiety środków ochrony roślin obejmują wszelkie najważniejsze informacje o prewencji, co pozwala zapobiegać zatruciu pszczół. Zawierają szczegółowy zakres oraz prawidłowe terminy stosowania oprysków, ograniczenia w ich stosowaniu pozwalające na zmniejszenie ewentualnego zagrożenia dla pszczół itp. Ważnym zapisem jest np. informacja o tym, aby nie stosować środka na roślinach w czasie kwitnienia, oraz gdy na uprawie znajdują się kwitnące chwasty. Przestrzeganie wytycznych jest zatem niezwykle ważne dla bezpieczeństwa pszczół.
W przypadku środków z zapisem „okres prewencji dla pszczół – nie dotyczy” należy rozumieć, iż produkt ten w czasie badań został określony jako niosący niskie ryzyko wpływu na pszczoły miodne, bądź jego prawidłowe stosowanie wyklucza kontakt z pszczołą miodną. Obejmuje to zatem środki takie jak zaprawy, środki do stosowania w pomieszczeniach zamkniętych czy takie, których zakres stosowania nie pozwala na styczność z pszczołami, np. istnieje możliwość ich stosowania tylko poza okresem kwitnienia lub w uprawach nieoblatywanych przez pszczoły. Pamiętać należy, że środki ochronne tego rodzaju mogą, pomimo oznaczenia „nie dotyczy”, być bardzo toksyczne dla pszczół, dlatego nawet minimalny błąd w ich zastosowaniu, może nieść straszne konsekwencje.
Prewencja w praktyce
Środki ochrony roślin to preparaty zawierające substancje czynne, które mogą być różnie odbierane przez pszczoły i im podobne owady zapylające. Przed każdorazowym zastosowaniem środka owadobójczego, należy niezwykle dokładnie zapoznać się z zawartymi na nim informacjami, zwracając szczególną uwagę na to, w jakim okresie owady nie powinny mieć z nim kontaktu. Pozwoli to zapobiegać zatruciu pszczół. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem dla pszczół stają się preparaty ekologiczne, w których znajdują się składniki pochodzenia naturalnego, a co za tym idzie nie nalezą one do typowych środków ochrony roślin. Ich stosowanie nie będzie zatem wpływało negatywnie na pszczoły oraz środowisko. Niestety często niezbędne jest zastosowanie preparatów chemicznych, wówczas jedynym bezpiecznym rozwiązaniem jest ścisłe trzymanie się zaleceń.
Warto chronić pszczoły, warto opryskiwać ogród przed zapadnięciem zmroku, gdy owady poszły już spać. Można wiele prewencyjnych oprysków, np. w sadzie, wykonywać bardzo wczesną wiosną, gdy zapylacze jeszcze śpią zimowym snem. Każde działanie, które chroni pożyteczne owady jest niezwykle cenne.
