Jabłonie to drzewa owocowe wymagające szczególnej pielęgnacji. Ważnym zabiegiem, który pozwoli uzyskać dobrą kondycję całej rośliny, a przy tym także obfitsze plony jest przycinanie. Cięcie jabłoni to metoda pielęgnacyjna, którą należy wykonywać okresowo, uzależniając jej intensywność i częstotliwość od wieku oraz rozwoju konkretnego drzewka. Jak i kiedy przycinać jabłonie?
Przycinanie jabłoni – dlaczego należy je wykonywać?
Drzewa owocowe takie jak jabłonie mogą bez problemu wzrastać bez przycinania, jednak wówczas nadmiernie się rozrastają, zagęszczają, a co za tym idzie mniej owocują. Przycinanie stanowi zatem sposób na zwiększenie plenności, ale i ułatwienie zbiorów. Regularnie docinane gałęzie pozwalają owocom zyskać większy dostęp do promieni słonecznych, co w efekcie pozwala uzyskać większe, bardziej dojrzałe i smaczne owoce. Przycinanie pozwala zadbać o równowagę pomiędzy optymalnym wzrostem i owocowaniem drzewek. Dodatkowo regularnie przycinane jabłonie są bardziej foremne, nie przerastają w jednym kierunku, a przy tym są bardziej odporne na infekcje chorobowe, są zdrowsze i mocniejsze.
Kiedy przycinać jabłonie
Obcinanie jabłoni nie może być wykonane przypadkowo. W zależności od okresu w roku, zabieg ten może przynieść wiele dobrego lub wręcz przeciwnie – narazić roślinę na choroby i przemarzanie. Nie małe znaczenie ma tutaj także wiek jabłoni, bowiem inaczej należy przycinać drzewka młode, które wymagają kształtowania korony, a odmiennie będzie wyglądał zabieg u roślin starszych – już uformowanych.
Co do zasady jabłonie możemy przycinać w dwóch terminach:
- Końcem zimy lub wczesną wiosną od końca lutego do początku kwietnia – to czas na zabiegi szczególnie dla roślin młodych, ma formować i zapobiegać przed nadmiernym zagęszczeniem gałęzi i niwelować nadmiar starych;
- Latem od lipca do sierpnia – polega na usuwaniu wzrastających ku górze pędów tzw. wilków.
Obcinanie jabłoni można również przeprowadzić jesienią zamiast wiosną, a w przypadku młodych drzewek termin ten może być jeszcze inny.
Jak przycinać jabłonie
W zależności od wieku i rozwoju jabłoni, przycinanie może wyglądać inaczej. Podczas zabiegu należy dążyć do uzyskania wrzecionowatej formy stożka, która pozwoli zyskać największe plony. Gdy jabłonie rosną blisko siebie, należy docinać je mocniej, a gdy mają więcej przestrzeni, wystarczy wykonywać cięcia prześwitujące – pozwalające usunąć stare, niepotrzebne gałęzie. Również rodzaj pędów wpływa na rodzaj cięcia – niektóre należy przycinać okresowo, a inne na określoną wysokość. Wymienić można kilka zasad przycinania drzewek jabłoni:
- Należy usuwać gałęzie rosnące pod ostrym kątem, mogące zacieniać koronę i łamać się pod ciężarem owoców;
- Można usuwać pędy konkurujące z pędem głównym;
- Zabieg przycinania należy wykonywać w suche dni;
- Podczas wykonywania przycinania należy używać zdezynfekowanych narzędzi np. w denaturacie lub spirytusie salicylowym, co pomoże uniknąć zakażeniom jednych drzew od drugich;
- Grube pędy po przycięciu należy zabezpieczyć specjalną maścią lub środkiem z zawartością miedzi;
- Należy usuwać pędy porażone chorobami lub zaatakowane przez szkodniki.
Przycinanie młodych jabłoni
Młode jabłonie możemy po raz pierwszy przyciąć wiosną, a zabieg ten ma uformować drzewko. Mocno rozgałęziony okaz należy przyciąć na wysokość 70-90 cm, co pozwoli mu wypuścić pędy boczne. Tym sposobem ułatwiamy sobie również pielęgnację jabłonki. Jeżeli chcemy, aby pod jabłonką było więcej przestrzeni, można dociąć roślinę nieco wyżej. Podczas przycinania należy pozostawić na młodym drzewku 3-7 pędów rosnących lekko skośnie lub poziomo. Pionowe gałązki należy dociąć do wysokości pędu głównego. Pozostałe pędy możemy skrócić o około ćwierć lub jedną trzecią długości. Pęd główny również możemy lekko skrócić, tym sposobem pobudzi się jego wzrost.
Jeżeli młode drzewko wyposażono w podpory lepiej nie przycinać jego pędu głównego, do czasu, gdy drzewko uzyska odpowiednią wysokość. Okazy, które rosną samodzielnie przyciąć należy na wysokości 30-40 cm nad ostatnim pędem, a gdy pęd główny jest krzywy, warto przywiązać go do palika – tym sposobem zacznie wzrastać prosto.
Cięcia formujące młode drzewa należy wykonywać do 3-4 roku po posadzeniu rośliny, jednak kluczowa jest w tym wypadku wysokość drzewa, na jakiej planujemy kształtować koronę – z reguły jest to 80 cm od ziemi do pierwszego rozgałęzienia. Taka wysokość pozwala na łatwą pielęgnację drzewka i zbiór owoców. Warto tutaj zadbać również o kształt korony, najlepiej gdy będzie ona stożkowa – owoce zyskają odpowiednią ilość światła, a gałęzie nie ulegną złamaniu pod wpływem ciężaru owoców. Formowanie jabłoni należy wykonać w okresie jej spoczynku czyli końcem zimy lub wczesną wiosną.
Przycinanie starszych okazów jabłoni
Większe jabłonie wymagają przede wszystkim przycinania tzw. wilków (wyrastających młodych pędów poza pęd główny), wyłamanych gałęzi lub pędów dotkniętych chorobami. Kolejno możemy przycinać niższe warstwy pędów. Odmładzające cięcia należy wykonywać stopniowo, dlatego nie powinno się za jednym zamachem przyciąć wszystkich starszych konarów, gdyż drzewo skupi się na wzroście zamiast na owocowaniu. Grubsze konary należy dociąć tak, aby się nie uginały i nie pokładały na dolnych pędach.
Przycinanie jabłoni w różnych porach roku
Zimą przycinanie powinno nastąpić po upływie największych mrozów – najczęściej wypada to na okres od połowy lutego do początku kwietnia. Nie należy rozpocząć przycinania w momencie, gdy drzewko wejdzie już w stan wegetatywny, dlatego dobrze jest trzymać się tego terminu. Większe i dobrze rozwinięte drzewa lepiej docinać na przełomie lutego i marca, z kolei młodsze w marcu. Im starszy okaz, tym posiada wyższą odporność na mrozy. W rozwiniętych drzewkach należy wykonać cięcia prześwietlające.
Wiosną zaleca się przecinanie w momencie, gdy w okresie zimowym nie potrafiliśmy rozróżnić pąków kwiatowych od liści. Zabieg ten ograniczy przy tym rozrost drzewa w danym sezonie wegetatywnym.
Latem cięcie jabłoni wykonuje się na cztery tygodnie przed planowanym terminem zbiorów. Pozwala to pozbyć się jednorocznych pionowych przyrostów – wilków, dzięki czemu owoce nabiorą słodyczy, a pąki zyskują lepszą kondycję. Nie należy planować przycinania wilków wcześniej tj. na przełomie czerwca i lipca, gdyż z dużym prawdopodobieństwem, będziemy musieli ten zabieg powtórzyć przez zbiorem.
Jesienią przycinanie nie jest zabiegiem zalecanym przez znawców ogrodnictwa i sadownictwa, gdyż jest to okres niosący ryzyko pierwszych przymrozków. Może to odbić się na kondycji drzew i owocowaniu w klejonym sezonie. Czasami w optymalnych warunkach można dociąć jabłonie przechodzące w stan spoczynku – na ogół wypada to tuż po zbiorach. Cięcie to ma za zadanie ograniczyć rozrost drzewek w kolejnym okresie wegetatywnym. Stosuje się tutaj maszynowe piły, tarcze lub listwy tnące.
Co przygotować do przycinania jabłoni?
Jabłonie w zależności od okresu, należy docinać z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi. Zimą i wiosną najlepiej zastosować sekatory oburęczne lub piły ogrodnicze, a latem (do wilków) sprawdzą się sekatory ręczne. Do grubych konarów, które nie poddają się sekatorom najlepiej wykorzystać piłę. Wybór sprzętu nie powinien być przypadkowy, dlatego dobrze jest korzystać z rozwiązań wysokiej jakości od renomowanych producentów. Ważnym zakupem przed przystąpieniem do przycinania są również środki do czyszczenia i dezynfekcji narzędzi o właściwościach bakteriobójczych i grzybobójczych, jak również specjalna maść ogrodnicza do pielęgnacji przyciętych gałęzi i pędów.
