Strona Główna Ogród Co to jest gleba?

Co to jest gleba?

autor Ogarnij Ogród

Gleba jest to powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej. Została (i ten proces trwa nieprzerwanie) ukształtowana dzięki procesom glebotwórczym ze skały macierzystej. Na proces ten ma wpływ klimat oraz organizmy żywe, ale również ukształtowanie terenu. Dzieje się to w określonym czasie i przy współudziale człowieka. A ogromny wpływ odgrywają w tym procesie również warunki wodne.

Gleba składa się z części organicznej oraz mineralnej, powierzchnia ta jest biologicznie czynna i jest środowiskiem dla rozwoju systemu korzeniowego roślin. W zależności od miejsca na Ziemi może mieć kilka centymetrów albo nawet kilka metrów grubości. Najcenniejszą jej częścią jest warstwa górna (próchnicza), mająca 10 do 30 cm grubości, to ona jest źródłem życia roślin. Ale nie tylko roślin, w glebie żyje i żywi się dzięki niej mnóstwo organizmów żywych.

Powstawanie gleby

Proces glebotwórczy, czyli zespół zjawisk zachodzących w wierzchniej warstwie litosfery, dzięki któremu warstwa globowa powstała, zaczął się miliony lat temu i wciąż trwa. Głównym udziałowcem tego procesu jest skała macierzysta a skład gleby i przebieg procesu zależy od rodzaju skały (czyli jej składu mineralnego) i jej podatności na erozję i wietrzenie a co za tym idzie wielkości ziaren. Zupełnie inaczej będzie ten proces przebiegał w wypadku skały litej a zupełnie inaczej, gdy procesom tym poddawana jest skała luźna.

Kolejnym czynnikiem, który dominuje w tworzeniu gleb strefowych, są warunki klimatyczne, czyli intensywność opadów atmosferycznych i nasłonecznienie, które determinują wilgotność gleby oraz temperaturę.

gleba w ogrodziefot. pxhere.com

Nie można nie wspomnieć o mikroorganizmach żywych, które są czynnikiem nie tylko niezwykle istotnym, ale również koniecznym w procesie powstawania warstwy glebowej. Są gwarantem urodzajności gleby. Obecność mikroorganizmów żywych powoduje, że w podłożu bez przerwy zachodzą wszelkie procesy umożliwiające życie roślinom.

Na powstawanie i jakość gleby ma wpływ również człowiek. Związane jest to z uprawami rolniczymi czy też wycinaniem lasów. W zasadzie trudno jest znaleźć jego pozytywny wpływ. Działalność człowieka zmienia skład mineralny gleb, wpływa na procesy chemiczne i cieplne i ma ogromny wpływ na otoczenie organizmów żywych. Wszelkie zgubne działania człowieka: przemysł, rolnictwo, hodowla zmienia gleby, które nazywane są wówczas antropogenicznymi.

Funkcje gleby

Gleba przede wszystkim integruje wszystkie środowiska i ekosystemy lądowe, ale również niektóre ekosystemy płytkowodne. Jest miejscem życia wielu gatunków fauny a także mikroflory. Dzięki niej żyją podziemne organy roślin a co za tym idzie i całe rośliny. Jest jednych z najważniejszych ogniw w produkcji biomasy, w przepływie materii a także w magazynowaniu próchnicy. Nie można również pominąć ogromnej roli gleby w obiegu wody oraz składników mineralnych.

Skład gleby

Gleba składa się z trzech faz:

  • stałej, która obejmuje cząstki organiczne, mineralne oraz mieszane – organiczno-mineralne, które są różnej wielkości.
  • ciekłej, w której rozpuszczone są substancje organiczne i mineralne, które tworzą roztwór glebowy.
  • gazowej, która zawierza powietrze i parę wodną.

Stosunki ilościowe powyższych faz w glebie określa się poprzez gęstość objętościową, wilgotność, porowatość oraz zwięzłość. By były optymalne, można i należy je kształtować poprzez wykonywanie melioracji wodnych, fitomelioracji, agromelioracji a także poprzez uprawę roli itp. Dzięki temu pozytywnemu wpływowi, ale również przez wpływ negatywny człowieka (degradacja gleb) a także dzięki zmianom pod wpływem procesów glebotwórczych, które bez przerwy się dzieją, wzajemny układ faz może ulegać i ulega znacznym zmianom.

Gleby można podzielić ze względu na zróżnicowanie w ich budowie:

  • całkowite – czyli takie, które do głębokości 1,5 m zbudowane z takiego samego materiału, może to być np. piasek, pył czy glina
  • niecałkowite – czyli zawierające do głębokości 1,5 m co najmniej dwie różne warstwy, np. glina do jednego metra a później piasek

Można je również podzielić na podstawie podgrup granulometrycznych na kategorie ciężkości agrotechnicznej:

  • bardzo lekkie
  • lekkie
  • średnie
  • ciężkie
  • bardzo ciężkie

A ze względu na zawartość substancji organicznych dzielą się na:

  • organiczne, które zawierają powyżej 20% materii organicznej. Do tego rodzaju gleb zaliczają się np. torfy i bagna
  • nieorganiczne, w skład których wchodzi mniej niż 5% materii organicznej. Tutaj zalicza się gliny i piaski, które w Polsce przeważają
  • organiczno-mineralne, czyli takie, gdzie materia organiczna i mineralna łączą się w stosunkach pośrednich z powyższych grup

Tworzenie gleby to proces, który nieustannie trwa i tak jak zmienia się cały ekosystem, tak również zmienia się gleba, niestety dzięki działalności człowieka na gorsze. A gleba jest źródłem życia i środowiskiem dla istnienia życia. Dostarcza składników odżywczych dla mnóstwa gatunków mikroorganizmów, ale również dla organów podziemnych większości roślinności na Ziemi.

fot. główne needpix.com

Przeczytaj także

Dodaj komentarz