Dziewanna (łac. Verbascum) to przepiękna, miododajna roślina, którą z powodzeniem znaleźć możemy w słonecznych zakątkach łąk, pól, działek, jak i ogrodów. Roślina ta jest niezwykle lubiana przez dobroczynne owady. Ponieważ jest ona zielem o niezwykłych walorach – w tym leczniczych, warto pomyśleć o jej uprawie w przydomowym ogrodzie. Co warto wiedzieć o dziewannie, znanej jako „laska św. Piotra”?
Uprawa i wymagania dziewanny
Dziewanna należy do roślin osiągających do 2 metrów wysokości – im podłoże zasobniejsze w składniki odżywcze, tym rośnie bujniej. Ma strzelistą budowę, a jej główny trzon pokrywają liczne, drobne, wybarwione na żółto, dzwonkowate kwiatuszki. Jej charakterystyczną cechą są delikatnie omszałe, eliptyczne liście. Idealnym miejscem do uprawy dziewanny są ciepłe i słoneczne stanowiska o przepuszczalnym podłożu. Zbyt ciężkie gleby mogą przyczyniać się do słabszego wzrostu oraz zamierania. Ziele dziewanny na ogół doskonale jednak rośnie na ubogich, gliniastych glebach.
Dziewanna – uprawa, pielęgnacja i zastosowanie, autor: melanieuebelhart/pixabay.com
Dziewanna – pora zbiorów i występowanie
Występowanie dziewanny w naturze obejmuje nieużytki i ugory, dlatego z powodzeniem możemy spotkać ją podczas spaceru po słonecznych polanach leśnych, łąkach czy bezdrożach. Kwitnie w okresie od czerwca aż do jesieni, najczęściej w mocno nasłonecznionych miejscach. Zbiory należy przeprowadzać w słoneczne, ciepłe dni.
Pielęgnacja dziewanny
Ta dobroczynna roślina nie należy do trudnych w pielęgnacji. Nie wymaga szczególnych zabiegów, jednak warto przycinać ją po kwitnieniu, co pozwoli utrzymać roślinę na dłużej.
Rozmnażanie i sadzenie dziewanny
Uprawa dziewanny oparta jest o wysiew nasion, które są niezwykle drobne, a przy tym kiełkują wyłącznie dobrze doświetlone. Po wysianiu do gruntu (końcem lipca lub początkiem sierpnia) nie należy ich przykrywać – wystarczy lekko przyklepać, aby mogły się rozwinąć. Możemy także wysiewać dziewannę w rozsadniku lub inspekcie wczesną wiosną, aby później wysadzić ją na miejsce stałe.
Dziewanna – uprawa, pielęgnacja i zastosowanie, autor: kroko/pixabay.com
Szkodniki i choroby dziewanny
Dziewanna z reguły nie jest podatna na choroby i szkodniki. Przy nadmiernym zagęszczeniu może być jednak podatna na mączniaki. Wśród jej szkodników można wymienić w zasadzie wyłącznie larwy zmienników.
Odmiany dziewanny
Dziewanna jest rośliną z rodziny trędownikowatych i spotkać możemy ją pod wieloma postaciami, w tym między innymi:
- wielokwiatową;
- drobnokwiatową;
- pospolitą;
- fioletową;
- firletkową;
- kutnetowatą.
W celach leczniczych i w zielarstwie najchętniej wykorzystywane są dziewanna wielokwiatowa, drobnokwiatowa oraz kutnerowata.
Dziewanna: jak zbierać
Ziele dziewanny najlepiej zbierać wówczas, gdy jest ona w pełni rozkwitu. Idealną porą będą słoneczne dni w godzinach popołudniowych, kiedy dziewanna jest sucha, bez rosy. Nie należy rośliny suszyć na słońcu, gdyż wówczas szybko więdnie i traci swoją piękną barwę. Najlepiej rozłożyć jej części delikatnie na ręczniku papierowym lub ściereczce bawełnianej, a dobrze przesuszoną przełożyć do szklanego słoika z pokrywką.
Jakie właściwości ma dziewanna – właściwości lecznicze dziewanny – na co pomaga
Kwiaty dziewanny znane są z obfitości saponin, które mają dobroczynny wpływ na wytwarzanie śluzu w drogach oddechowych – co ułatwia odksztuszanie. Dodatkowo zawiera polisacharydy, które chronią błony śluzowe dróg oddechowych przed podrażnieniem. Ponadto działa również uspokajająco, rozkurczowo oraz przeciwbólowo. Jej działanie pomaga przy bólach migrenowych, nerwicach, kołataniu serca czy bólach dusznicowych. Co więcej, jest to roślina o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych, ściągających, wzmacniających układ sercowo-naczyniowy czy łagodzących.
Leczniczo dziewannę stosuje się przy przeziębieniach, chrypce i uporczywym kaszlu, chorobach wirusowych, jak i ochronnie przy zapaleniu jelit i żołądka. Można wykorzystać ją także zewnętrznie na owrzodzenia skórne, hemoroidy czy poparzenia słoneczne. W kosmetyce pomaga przy tym w rozjaśnianiu włosów, leczeniu łupieżu i w zabiegach przeciwdziałających wypadaniu włosów – dziewanna oferuje bowiem duże dawki krzemu. Jako olejek może posłużyć w leczeniu siniaków, owrzodzeń oraz bólów reumatycznych.
Dziewanna od korzenia po czubek łodygi, czyli co i jak zbierać
Dziewanna jest rośliną, którą możemy wykorzystać na wiele sposobów. W praktyce można skorzystać z każdej jej części. Cała roślina służyć może jako sposób na rozluźnienie, a co ciekawe ma lekko narkotyczne działanie. Korzenie dziewanny można wykorzystać do wykonania mieszanek na sen lub w leczeniu ostrych stanów zapalnych płuc. Z kolei suszone liście ziela, nadają się do sporządzania nalewek, herbat itp., które pomagają zwalczać objawy kaszlu. Dla uzyskania walorów z suszonych liści warto zebrać je u roślin jednorocznych i dwuletnich – im młodsze tym lepiej. Muszą zostać starannie wysuszone.
Dziewanna – uprawa, pielęgnacja i zastosowanie, źródło: depositphotos.com
Kwiaty dziewanny można zbierać przez większą część lata, stosując je w formie świeżej. Można wykonać na ich bazie olej na chore uszy lub nalewkę pomocną w kaszlu. Ciekawym wykorzystaniem kwiatów jest wykonanie toniku do twarzy o działaniu lekko ściągającym lub płukanki do rozjaśniania włosów. Z dziewanny możemy również skorzystać w zastępstwie ekstraktu wanilii – pomocna będzie w tym jej żywica, którą znajdziemy w postaci ciemnych plamek zbierających się na roślinie.
Ze względu na to, że jest to roślina jadalna, nie może jej zabraknąć w miejscu takim jak ogród sensoryczny w tej jego części, w której będzie gościła jeszcze choćby nasturcja, szałwia, chaber, hibiskus, malwa, fiołek, rumianek i wiele innych.
Dziewanna w medycynie tradycyjnej
W medycynie dziewanna stanowi ważny składnik wielu leków naturalnych i specyfików. Jej działanie potwierdzono w leczeniu tasiemców i glisty ludzkiej, a przy tym działa przeciwskurczowo, przeciwgruźliczo, przeciwbiegunkowo, przeciwastmatycznie, przeciwreumatycznie, przeciwzapalnie, moczopędnie, ochronnie na wątrobę czy ściągająco. W medycynie tradycyjnej stanowi popularne rozwiązanie na bliskim wchodzie – głównie w Turcji.
Jak przygotować magiczny napar z dziewanny
Do przygotowania naparu z dziewanny potrzebujemy łyżki kwiatów ziela oraz ½ litra wrzątku. Zalane wodą kwiaty należy pozostawić pod przykryciem na ok. 10 minut, a następnie całość przecedzić i ostudzić. Picie naparu zalecane jest codziennie w ilości ok. pół szklanki. Aby dodać mu smaku i dodatkowych walorów leczniczych w sezonie grypowym, można wzbogacić go o miód oraz cytrynę.
Co można sporządzić z dziewanny
Dziewanna to ziele, z którego możemy sporządzać całą masę wspaniałych specyfików. Wspomniany powyżej napar będzie nieoceniony we wzmacnianiu odporności, ale i pomoże jako płukanka do bolącego gardła. Syrop z kwiatów i cukru może stać się lekiem na wiele schorzeń i co ważne – z powodzeniem można przechowywać go nawet kilka lat.
Dziewannę można przeznaczyć również na odwar, który pomoże jako środek wykrztuśny i zmiękczający, ale i jako nasiadówka przy hemoroidach. Pomaga także przy stanach zapalnych jamy ustnej czy świerzbiączce. Sproszkowane nasiona dziewanny możemy wykorzystać do wykonania maści na rany ropne i wrzody, a połączone z sokiem z marchwi pomogą młodym mamom karmiącym zadbać o bolące sutki. Esencja z dziewanny (świeżego ziela) pomaga w leczeniu homeopatycznym.
Nalewka z dziewanny to z kolei ceniony od setek lat lek na schorzenia stawów, zapalenia korzonków nerwowych czy gościec, a wino z dziewanny pomaga w męczącym kaszlu. Sparzone wrzątkiem świeże kwiaty mogą wspomóc w łagodzeniu ran i oparzeń – podobnie działają liście dziewanny gotowane w mleku. Olejek ze świeżych kwiatów i oliwy może przy tym wspomóc leczenie bólów przy zapaleniu uszu oraz gardła.
Dziewanna – jak parzyć herbatę?
Herbatę z dziewanny zaparzamy 10-15 minut zalewając wrzątkiem łyżkę kwiatów. Do smaku można dodać miód, sok malinowy lub cytrynę. Małymi porcjami możemy wypić do 3 szklanek herbaty dziennie.
Co symbolizuje dziewanna?
Dziewanna to według dawnych podań tajemnicze bóstwo Słowian. Mówiło się o niej jako odpowiedniku rzymskiej Diany, bogini łowów i dzikiej zwierzyny. ‘Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna’ to stare przysłowie, które przyrównuje mało wymagające ziele potrzebujące słońca do rozkwitu do panien.
Fot. główna: KRiemer/pixabay.com
