Mszyca ogórkowa (Aphis gossypii) to owad żerujący na ponad 700 gatunkach roślin. Jego celem są zarówno rośliny uprawne, jak i rośliny ozdobne. W Polsce znajdziemy ją przede wszystkim na cytrusach, ogórkach, melonach, papryce, chryzantemach czy kalanchoe. Uważana jest za jeden z najbardziej polifagicznych szkodników roślin.
Ten gatunek mszyc występuje na całym świecie, jednak stanowczo preferuje cieplejsze jego rejony. W Europie, w tym także w Polsce, atakuje najczęściej uprawy szklarniowe. Każdego roku mszyce ogórkowe niszczą tysiące upraw na całym świecie. W niewielkich koloniach występuje także w chwastach. Jeszcze w latach ’80 gatunek ten nie był w Polsce uważany za zbyt szkodliwy dla upraw [E. Cichocka], co z biegiem lat uległo zmianie. Obecnie mszyca ogórkowa uważana jest za gatunek powszechnie występujący w całym kraju [R. Wrzodak].
Mszyca ogórkowa, źródło: depositphotos.com
Mszyca ogórkowa – charakterystyka
Mszyca ogórkowa ma dość złożony cykl rozwojowy. Dorosłe osobniki występują zarówno w postaci uskrzydlonej, jak i bezskrzydłej. Mało tego – występują również w kilku kolorach. W naszych warunkach najchętniej rozmnażają się w szklarniach poprzez partenogenezę. Zanim osiągną dorosłą postać, mszyce czterokrotnie linieją. Po każdym takim linieniu zrzucają białą skórkę, dzięki czemu możemy zidentyfikować ich obecność w naszych uprawach.
Szkodnik ten rozwija się w szklarniach przez cały rok. W optymalnych warunkach, gdzie temperatura powietrza waha się od 21 do 27 stopni Celsjusza, okres rodzenia larw przez samice wynosi 15 dni. W tym czasie samica jest w stanie wydać od 70 do 80 larw. Jedno pokolenie rozwija się około 7 dni. Jesienią pojawiają się formy uskrzydlone, które łatwo przemieszczają się na żywiciela, gdzie zimują.
Jak rozpoznać mszycę ogórkową? Wygląd mszycy ogórkowej
Pierwszym objawem jaki możemy zaobserwować jest zrzucana przez nie, wspomniana w poprzednim akapicie, biała skórka. Jeśli natomiast zauważymy samego insekta – rozpoznamy go przede wszystkim po kolorze. Tutaj odróżnić je możemy od innych mszyc patrząc na kolor syfonów, które zawsze są czarne, bez względu na to, jaki kolor ma korpus. Ten może być różny – od jasnożółtego, przez jasnozielony, aż po zielonoczarny. Zmienia się od zależnie od temperatury, pożywienia oraz gęstości danej populacji.
Mszyca ogórkowa, autor: Svetlana Lisova/flickr.com
Dorosłe osobniki (do 1,9 mm długości w postaci uskrzydlonej i do 1,5 mm w postaci bezskrzydłej) są zazwyczaj barwy czarnej, natomiast osobniki żyjące w dużych, przeludnionych koloniach w miejscach, w których jest wysoka temperatura, mogą mieć nawet zaledwie 0,9 mm i mieć żółty lub kremowy kolor. Oczy mszyc ogórkowych są czerwone, a ich czułki są dość krótkie.
Objawy żerowania mszycy ogórkowej
Mszyca ogórkowa nie tylko żeruje na naszych roślinach, ale także z powodzeniem może przenosić nawet 50 różnych wirusów, w tym m.in. wirus mozaiki ogórka czy tristezę cytrusów.
Nimfy oraz osobniki dorosłe pobierają składniki odżywcze z roślin, przez co zakłócają ich równowagę hormonalną. Efektem tego jest opóźniony wzrost, deformacja liści, a nawet śmierć młodych roślin. W związku z tym, że sok roślinny jest bogaty w cukry, ale ma niską zawartość białka, mszyce muszą wydobywać go naprawdę duże ilości. Nadmiar cukru wydzielają pod postacią spadzi – to ona powoduje, że zarówno roślina jak i jej owoce stają się lepkie. Na wytwarzanej spadzi z czasem pojawia się czarna pleśń grzybiczna (Cladosporium spp.), która prowadzi do zakażenia roślin owocowych oraz ozdobnych, powodując ich nieprzydatność do spożycia.
W Polsce mszyca ogórkowa jest szczególnie niebezpieczna dla młodych roślin ogórka. Jest w stanie zniszczyć całkowicie roślinę nawet w ciągu trzech tygodni jeśli, jej potencjał rozrodczy jest duży.
Na pierwszy rzut oka mszyca ogórkowa daje podobne objawy żerowania jak inne gatunki mszyc. Aby mieć stuprocentową pewność co do szkodnika, który wystąpił w naszym ogrodzie, osobniki będziemy musieli obejrzeć pod lupą.
Mszyca ogórkowa, źródło: depositphotos.com
Mszyca ogórkowa – zwalczanie
Mszyce to szkodniki, które posiadają zdolność uodparniania się na wiele pestycydów. Posiadają jednak naturalnych wrogów, wśród których znajdujemy: biedronki, muszki żółciowe, sieciarki czy błonkówki. Nadal można posiłkować się środkami ochrony roślin, z ekologicznych wybierając np. Emulpar, natomiast z chemicznych próbując zwalczyć szkodnika Mospilanem lub Sivanto. Są też proste, domowe sposoby na mszyce, ale ich pełna skuteczność zależy od stopnia opanowania roślin przez szkodniki.
Bibliografia:
- Biology and ecology of Aphis gossypii – Timothy Ebert
- Ecological specialization of the aphid Aphis gossypii Glover on cultivated host plants – J. Carletto, E. Lombaert, P. Chavigny, T. Brevault, L. Lapchin, F. Vanlerberghe-Masutti
- Poradnik sygnalizatora ochrony ogórka uprawianego pod osłonami, Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice 2017, Robert Wrzodak, Adam Wojdyła, Beata Komorowska, Agnieszka Włodarek, Agnieszka Stępowska
- Mszyce (Homoptera, Aphidoidea) szkodniki roślin uprawianych pod szkłem, Elżbieta Cichocka, Wojciech Goszczyński, Polska Akademia Nauk, Instytut Zoologii, Tom XX, Warszawa 1975, nr 17
- Mszyca Ogórkowa, Owoce, Warzywa, Kwiaty; K. Tykarska, rok publikacji 1999, nr 15, s. 10-11
- Metodyka integrowanej ochrony ogórka pod osłonami, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, opracowanie zbiorowe pod redakcją doc. dr hab. Czesława Ślusarskiego, prof. I.O., Skierniewice 2013 (aktualizacja 2017 r.)
Fot. główna: depositphotos.com