Rdza jest chorobą grzybową roślin wywołaną przez różne grzyby Pucciniales, które należą do rzędu rdzowców. Rdza atakuje przede wszystkim liście roślin, ale może pojawić się również na pędach i łodygach. Zarodniki grzyba rozsiewane są przez wiatr, a wiosną infekcje roznoszą zarodniki, które zimowały w podłożu, w porażonych resztkach roślin, które nie zostały zebrane i zutylizowane jesienią.
Rdza liści – objawy
Rdza to choroba powszechnie występująca w zarówno wśród roślin uprawnych, doniczkowych, jak i tych dziko rosnących. Wytwarza kilka rodzajów zarodników, a charakterystyczne dla tej choroby jest to, że czasem do rozwoju potrzebuje dwóch żywicieli, a każdy z nich wytwarza inny rodzaj zarodników. Sztandarowym przykładem jest tutaj rdza gruszy. Gruszę bowiem atakuje grzyb bytujący wcześniej tylko na jałowcach. Jeśli do rozwoju potrzebny jest rdzy jeden żywiciel, wówczas objawy pojawiają się już wiosną, gdy musi być ich dwóch, obserwujemy je latem.
Rdza liści – Rdza róży, autor: Jerzy Opioła, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Objawami choroby są najczęściej skupiska pomarańczowo-żółtych owocników, które pojawiają się na spodzie liści, a na wierzchu są to początkowo drobne, ciemne kropki, które z czasem się powiększają tworząc rdzawe plamy. Gdy się im przyjrzeć dostrzec można czarne punkciki zarodników.
Rdza liści rozwija się tylko na zdrowych roślinach i tylko takich potrzebuje do życia i rozwoju, dlatego ta choroba nie uśmierca generalnie roślin a tylko je znacząco osłabia.
Przyczyny wystąpienia rdzy liści
Rdza liści by się rozwinąć potrzebuje odpowiednich warunków. Przede wszystkim temperatura powyżej dwudziestu stopni. Do tego wysoka wilgotność powietrza, więc najlepiej rozwija się, gdy często padają deszcze albo podlewając rośliny zraszamy je całe. Również nadmierne zagęszczenie nasadzeń sprzyja rozwojowi choroby. A w przypadku tzw. rdzy dwudomowej potrzebuje również żywiciela rosnącego w pobliżu, np. jałowca.
Rdza liści – Rdza gruszy, autor: Fritz Geller-Grimm CC BY-SA 2.5, commons.wikimedia.org
Inne dwudomowe rodzaje rdzy:
- rdza gruszy – żywicielem jest jałowiec, ale ten rodzaj rdzy liści niszczy nie tylko grusze, jakby wskazywała nazwa, ale również jałowce,
- rdza wejmutkowo-porzeczkowa – dotyka zwłaszcza porzeczkę czarną, a żywicielem są w tym wypadku sosny pięcioigielne jak właśnie sosna wejmutka i sosna oścista,
- rdza porzeczkowo-turzycowa – dotyka nie tylko porzeczki, ale również agrest, a żywicielem jest w tym wypadku turzyca, choroba dość powszechna ze względu na powszechnie rosnące dziko turzyce,
- rdza źdźbłowa berberysów – o ile berberysom aż tak bardzo nie zagraża, to przenosząc się z nich na zboża, te infekuje już poważnie, dlatego powinno się wycinać berberysy o odległości ok. 300 metrów od upraw zbóż.
Pamiętać należy, żeby opadłe liście i inne części roślin dokładnie jesienią wygrabiać i utylizować, patogeny bowiem zimują w opadłych resztkach roślinnych, ale również przenikają w głąb ziemi i wiosną bardzo szybko stają się źródłem infekcji.
Rdza liści – Rdza wierzby, autor: Jerzy Opioła, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Jak zapobiegać rdzy roślin
Żeby zminimalizować zagrożenie jakim jest rdza liści, trzeba prawidłowo sadzić i pielęgnować rośliny. Podlewając lepiej jest wodę doprowadzać przy ziemi, a nie polewać całe rośliny. Trzeba pamiętać by nie sadzić jałowców, jeśli mamy obok grusze (i odwrotnie). W przypadku drzew i krzewów dobrze jest co roku je odpowiednio przycinać i prześwietlać, eliminując nadmierne zagęszczenie. Przycinanie i prześwietlanie choćby jałowca sprawi, że dzięki przewiewowi będzie mniej narażony na chorobę.
Bardzo skuteczne są również profilaktyczne opryski i podlewanie naparem ze skupu lub odwarem z piołunu.
Gdy choroba dotknie nasze rośliny, trzeba na bieżąco usuwać i utylizować opadłe liście, staną się one bowiem źródłem zakażenia w kolejnym roku.
O tym jakie napary, wywary czy gnojówki są skuteczne w ochronie roślin przed różnymi chorobami przeczytacie tutaj:
Rdza liści – zwalczanie
Rdza liści jest chorobą, którą można zwalczyć. Jeśli chodzi o naturalne sposoby to można zastosować opryski choćby wywarem ze skrzypu polnego, cebuli lub czosnku, a także oprysk roztworem sody oczyszczonej (1 łyżeczka na 1l wody).
Rdza liści – Rdza wejmutkowo-porzeczkowa, autor: Marek Argent, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Na rynku dostępny jest również jeden preparat skuteczny w walce z rdzą roślin, który można stosować w uprawach amatorskich, a jest nim Magnicur Gold 50 WG. Można go również stosować profilaktycznie. Jeśli stosowany jest do opryskiwania roślin jadalnych, pamiętać należy o okresie karencji!
Fot. główna: Rdza liści – Rdza gruszy, źródło: depositphotos.com
