Szara pleśń jest chorobą grzybową chorobą, która dotyka bardzo wiele roślin. Wywołuje ją przez gronowiec szary (Botrytis cinerea), a jest to grzyb należący do klasy workowców. To choroba, która potrafi dokonać spustoszenia w uprawach i plonach w bardzo krótkim czasie, a największe w uprawach malin i truskawek (może obniżyć plony o 30-60%). Szara pleśń to nazwa ogólna, ale każda uprawiana w Polsce roślina zaatakowana przez gronowca szarego ma swoją odrębną nazwę (np. szara pleśń sałaty, szara pleśń truskawki, szara pleśń ziemniaka czy szara pleśń… i tu nazwa rośliny ozdobnej)
Szara pleśń na róży, autor: Dr Parthasarathy Seethapathy, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Atakuje rośliny na całym świecie, nawet ponad 200 różnych gatunków. Nie ma znaczenia czy są uprawne, leśne, łąkowe czy doniczkowe. Grzyb poraża je w najrówniejszych fazach rozwojowych , może zatem porazić pędy, liście, pąki kwiatowe owoce oraz nasiona. Atakuje uprawy rosnące w gruncie, ale również te pod osłonami. Choroba jest zabójcza dla siewek.
Jak wygląda szara pleśń
Szara pleśń jest chorobą grzybową prostą do zidentyfikowania. Na owocach, częściach roślin lub nasionach pojawia się bowiem szary, pylasty nalot, który jest składową olbrzymiej ilości strzępków grzybni, na końcach których tworzą się zarodniki konidialne, które błyskawicznie infekują kolejne miejsca. A przenoszą się nawet na spore odległości, są bowiem tak lekkie, że wystarczają niewielkie prądy powietrza by je unieść. Do tego przenoszą je również krople deszczu, zainfekowane narzędzia, zwierzęta czy owady.
Szara pleśń na fasolce szparagowej, autor: Schlaghecken Josef, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Warunki sprzyjające rozwojowi szarej pleśni
Szara pleśń jest groźną chorobą grzybową, a jeśli do tego ma stworzone odpowiednie warunki, to dla wielu roślin jest wręcz zabójcza. Jest to choroba ciepła i wilgoci, dlatego jest tak groźna w szklarniach i tunelach foliowych. Może zaatakować już w temperaturze15–20oC, ale najszybciej rozwija się w tej przekraczającej 25oC i przy dużej wilgotności powietrza (powyżej 80%). Do tego rośliny są zbyt gęsto posadzone, przez co jest znacznie ograniczona wentylacja i brakuje światła.
Szara pleśń na pomarańczy, autor: Veronidae, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Chorobę można również łatwo przenieść na narzędziach, jeśli nie będą systematycznie dezynfekowane. Źródłem zakażenia są również pozostałości roślinne, które powinny być po zbiorach dokładnie usunięte i zutylizowane. Nieodpowiednia pielęgnacja trawnika może skutkować pojawieniem się po zimie pleśni śniegowej. Pojawia się wówczas, gdy pozostawiono przed zimą zbyt wysokie źdźbła trawy, śnieg je wówczas łamie i pojawia się grzyb, albo chodzimy po ośnieżonym trawniku zbijając liście.
Szara pleśń jest również chorobą przechowalniczą. Oznacza to, że jeśli jakiś owoc lub warzywo jest porażone chorobą, bo przechowywane w nieodpowiednich warunkach bardzo szybko zainfekują się wzajemnie powodując ogromne straty.
Jak zapobiegać porażeniu szarą pleśnią
Szara pleśń pojawia się dość często, ale im bardziej optymalne warunki stworzy się uprawom, tym bardziej ograniczy się jej rozprzestrzenianie, a szybko zauważona może zostać całkowicie wyeliminowana.
Szara pleśń na winogronach, autor: Megan Mallen, CC BY 2.0, commons.wikimedia.org
A zatem:
- rośliny sadzi się w optymalnych dla danego gatunku odległościach,
- przycina się gałęzie by drzewa i krzewy nie były nadmiernie zagęszczone,
- konieczne jest systematyczne wietrzenie szklarni i tuneli,
- nie zrasza się liści, uprawy podlewa się przy ziemi,
- ważne jest przestrzeganie zasad płodozmianu,
- należy systematycznie kontrolować zarówno uprawy jak i przechowywane owoce i warzywa,
- koniecznie zapewnić roślinom odpowiednio nasłonecznione stanowiska,
- unikać stosowania dużej ilości azotu.
A wszystkiego na temat płodozmianu dowiecie się z naszej najnowszej publikacji:
Płodozmian warzyw
Ale to nie wszystko. Warto również stosować opryski zapobiegawcze. W przypadku owoców i warzyw oczywiście najlepsze są te naturalne.
- doskonale sprawdzają się zapobiegawcze opryski z wyciągu z czosnku albo z gnojówki z pokrzywy,
- preferencyjnie można również stosować opryski naturalnym preparatem Polyversum WG, który zawiera inny grzyb, a mianowicie Pythium oligandrum, który to szybko rozprawia się z gronowcem szarym powodującym szarą pleśń.
Przepisy na napary, wywary i wyciągi do zwalczania chorób roślin znajdziecie tutaj:
Jak zwalczyć szarą pleśń
Szarą pleśń w uprawach warzyw i owoców najlepiej jest zwalczać naturalnymi sposobami. Ale warunkiem jest błyskawiczna reakcja zaraz po pojawieniu się pierwszych oznak choroby grzybowej.
Szara pleśń, źródło: depositphotos.com
Domowe sposoby na szarą pleśń są proste:
- wywar z cebuli – 200 gramów łusek z cebuli należy zalać wodą w takiej ilości, by tylko przykryła dociśnięte wcześniej łuski i gotować 30 minut, gdy wywar ostygnie należy przeleć go do butelki ze spryskiwaczem i po zachodzie słońca dokładnie opryskać rośliny;
- wywar z mniszka lekarskiego – stosuje się go tylko wówczas, gdy rośliny kwitną, 100 gram kwiatów zalewa się 2,5 litrami wody i gotuj co najmniej 3 godziny, preparatem tym podlewa się rośliny,
- wyciąg z czosnku – 50 gram czosnku zalewa się 2,5 l wody i odstawia na 4 dni codziennie mieszając, później wyciąg należy przelać do butelki i codziennie po zachodzie słońca spryskiwać rośliny.
Naturalne preparaty do zwalczania szarek pleśni:
- Polyversum WP – preparat, który zawiera grzyb zwalczający gronowca szarego,
- Skrzypal Spray – Ekstrakt Ze Skrzypu Polnego,
- Bioczos – Płynny Wyciąg Z Czosnku
- Pokrzywa – Wyciąg Gnojówka
- Biosept Active Spray – Wyciąg z Grejpfruta
Szara pleśń na truskawkach, autor: Ninjatacoshella, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Chemiczne preparaty do zwalczania szarej pleśni, które polecamy raczej do stosowania w uprawie roślin ozdobnych (ale oczywiście są również przeznaczone do zwalczania szarej pleśni w uprawach warzyw i owoców):
- Miedzian Extra 350 SC – jako jedyny dopuszczony do oprysków upraw ekologicznych
- Amistar 250 SC
- Signum 33 WG
- Magnicur One-Day
- Switch 62,5 WG
- Kaptan Zawiesinowy 50 WP
Fot. główna: depositphotos.com
