Płodozmian warzyw jest jednym z ważnych elementów planowania upraw, dzięki któremu możemy uzyskać bardziej satysfakcjonujące plony każdego roku. Zmiana miejsca upraw poszczególnych warzyw w warzywniku wedle określonego planu na przestrzeni kilku lat, pozwala optymalnie wykorzystać przestrzeń, zadbać o zdrowie roślin i zachowanie gleby w dobrym stanie. Tym sposobem możemy również ograniczyć występowanie wielu chorób oraz szkodników. Mądrze prowadzony płodozmian warzyw ma zatem wiele zalet, które warto wykorzystać we własnym ogrodzie.
Co to jest płodozmian
Płodozmian, można by rzec co filozofia uprawy ziemi. A filozofia ta dotyczy zarówno dużych obszarów uprawowych jak i kilku skrzyń w przydomowym ogródku przeznaczonych do uprawy warzyw. Jest to taki system gospodarowania na dostępnym areale, które polega na planowaniu upraw przez co najmniej kilka lat w taki sposób, by konkretne rośliny (np. warzywa, owoce, zioła) nie były sadzone rok po roku w tym samym miejscu.
Ma to ogromne znaczenie dla wysokości i zdrowotności plonów, ale również dla samej gleby, która dzięki stosowaniu płodozmianu nie jest nadmiernie eksploatowana i wyjaławiana. Płodozmian jest często jedyną metodą zapobiegania wystąpieniu chorób i szkodników warzyw, owoców i ziół. A jeśli nasze uprawy mają być ekologiczne, to bez zastosowania m.in. zasad płodozmianu to się zwyczajnie nie uda.
Płodozmian pozwala nie tylko ograniczyć a nawet wyeliminować choroby czy szkodniki, ogranicza również w sposób znacząc zachwaszczenie upraw.
Płodozmian warzyw – na czym polega
Do podstawowych zasad planowania płodozmianu jest zróżnicowana uprawa roślin na danym stanowisku – przed kolejnym posadzeniem rośliny z danej rodziny botanicznej na określonym miejscu, warto odczekać minimum 4 lata. To pozwoli uniknąć pojawienia się wspólnych chorób i szkodników, które mogą przetrwać na danej glebie w postaci zarodników grzybów czy jaj szkodników nawet kilka lat, rok rocznie zarażając kolejne warzywa. Jeżeli zatem uprawialiśmy na danej glebie rośliny strączkowe, w kolejnym roku warto posadzić je gdzieś indziej.
Płodozmian warzyw, autor: HansLinde/pixabay.com
Jak prowadzić płodozmian warzyw, aby uzyskać najlepsze efekty upraw?
Planując płodozmian warzyw, warto mieć na uwadze potrzeby określonych rodzajów warzyw, sadząc je zgodnie z ich wymaganiami pokarmowymi. Dobrze prowadzone planowanie pozwoli zadbać o optymalną ilość składników odżywczych, które do wzrostu wykorzystują poszczególne warzywa. Wyjałowiona z określonych składników po jednej uprawie gleba, może być niewystarczająca dla niektórych warzyw, dlatego warto poznać potrzeby każdej z upraw, aby najlepiej dopasować ich stanowiska pod kątem zasobności danego składnika. Dla przykładu po roślinach o płytkim ukorzenianiu jak np. papryka, najlepiej sadzić warzywa o głębokim systemie korzeniowym jak marchew czy pasternak, gdyż uzyskają dla siebie pokarm z głębszych warstw podłoża.
Nawożenie pod kątem płodozmianu
Ponieważ każda roślina ma nieco odmienne zapotrzebowanie na składniki odżywcze, gleba już po pierwszym roku uprawy może wymagać wsparcia nawozu, aby zapewnić kolejnym posadzonym na niej warzywom optymalne ilości pożywienia. Rośliny najbardziej wymagające jak ogórki, seler czy dynie, warto zatem sadzić na grządkach świeżo nawiezionych nawozem organicznym. Kwatery te w kolejnym roku posłużą roślinom o mniejszych wymaganiach jak warzywa cebulowe, psiankowate czy korzeniowe, a w następnych latach z kolei będą one idealne dla warzyw o najmniejszych wymaganiach jak warzywa strączkowe czy liściaste.
Warzywnik, autor: utroja0/pixabay.com
Podstawowe zasady płodozmianu warzyw
Przed podjęciem się planowania płodozmianu warzyw najlepiej jest kierować się kilkoma zasadami:
- Należy unikać sadzenia obok siebie warzyw z tej samej grupy np. pomidora i ziemniaka należących do warzyw psiankowatych.
- Warto sadzić obok siebie warzywa o zróżnicowanym systemie korzeniowym, aby te mogły pobierać składniki odżywcze z różnych warstw gleby.
- Należy pamiętać o sadzeniu roślin motylkowych, których korzenie wchodząc w symbiozę z bakteriami, pomagają zwiększyć zawartość azotu w glebie – składnika niezbędnego dla bardziej wymagających roślin np. kapustnych.
- Nie należy sadzić w sąsiedztwie warzyw o wysokich wymaganiach wodnych i pokarmowych, gdyż będą one konkurowały ze sobą.
- Należy sadzić w warzywniku rośliny i warzywa odstraszające szkodniki np. czosnek (skuteczny na większość szkodników) lub aksamitki (odstraszają mszyce).
Sadząc rośliny warto poznać ich preferencje odnośnie sąsiedztwa warzyw. Obok siebie dobrze jest zatem zaplanować wczesną marchew i cebulę, późną marchew i pora, selera i pora, marchew, sałaty i szczypiorek, pomidory i seler lub pietruszkę, sałaty, rzodkiewki, kalarepy i seler czy dynie i fasole. Należy jednak unikać połączeń typu sałata i pietruszka, koper włoski i pomidor, pomidor i groch, ziemniak i słonecznik, groch i fasola, czy kapusta i gorczyca. Płodozmian jest jednym z kluczowych elementów powstawania zrównoważonego ogrodu.
Warzywnik, autor: PierreGilbert/pixabay.com
Konieczność planowania płodozmianu warzyw i jej istota
Planowanie płodozmianu warzyw to konieczność z wielu względów. Jeżeli zależy nam na obfitych, zdrowych i zadowalających plonach nie należy lekceważyć tego ważnego działania. Przed rozpoczęciem nasadzeń, warto rozpisać na kartce kolejne lata upraw, aby zadbać o najlepsze efekty naszej pracy. Dokonując rozpiski należy wziąć pod uwagę wrażliwość roślin na zachwaszczenie, ich wzrost, w tym wielkość i wpływ na zacienianie gleby, itp. czynniki. Aby dobrze wykorzystać warzywnik, warto postawić także na przedplony i przed uprawą warzyw o długim okresie wegetacji, wczesną wiosną postawić na te o krótkiej wegetacji jak nowalijki, w tym rzodkiewki, sałaty itp.
Płodozmian – tabela – Plik PDF do pobrania
Płodozmian – tabela
Fot. główna autor: DanielSjostrand/pixabay.com
