Choroby ogórków i ich zwalczanie

Ogórki to jedne z najpopularniejszych warzyw uprawianych w przydomowych ogródkach. I chyba nie ma takiego warzywnika, w którym by ich nie było. Wysiewa czy sadzi się je zarówno w gruncie jak i pod osłonami. Są to jednak warzywa szczególnie narażone na choroby i tak delikatne, że często w skutek ataku patogenów zwyczajnie giną a plony są żadne. Tym niemniej każda choroba wcześnie odkryta jest do zwalczenia a plony w dużej części do uratowania. 

Choroby grzybowe ogórków 

Mączniak rzekomy dyniowatych (Pseudoperonospora cubensis)

Jest to najczęściej dotykająca ogórki choroba grzybowa, zwłaszcza w uprawie w gruncie. Pierwsze objawy widoczne są na liściach. Pojawiają się na nich jaśniejsze oliwkowo-zielone plamy, które wyraźnie otaczają nerwy. Gdy jest ciepło i panuje duża wilgotność na spodzie liścia uwidaczniają sią duże skupiska zarodników konidialnych. Niestety choroba bardzo szybko się rozprzestrzenia, liście żółkną, brązowieją i zasychają. Całą roślina zamiera. 

Zarodniki grzyba przenoszone są przede wszystkim przez wiatr i są to duże odległości, sprzyja temu suche i ciepłe powietrze a takie najczęściej warunki panują pod koniec czerwca i w lipcu, czyli wówczas, gdy zaczynają się zbiory ogórków w przydomowych ogródkach. 

By uchronić ogórki przed tą groźną chorobą, przede wszystkim trzeba uprawiać odmiany na nią odporne (Parys F1, Atlas F1, Aladyn F1, czy Izyd F1). Jeśli choroba się pojawi należy zastosować opryski, np. Miedzianem 50 WP lub Miedzianem 50 WG. Bardzo ważnym jest by opryski rozpocząć zaraz po pojawieniu się pierwszych plamek.

Mączniak rzekomy dyniowatych, autor: Rasbak, commons.wikimedia.org

Mączniak prawdziwy ogórka (Erysiphe cichoracearum) 

Choroba grzybowa występująca niezbyt często, ale jednak czasami atakująca uprawy ogórka, zarówno gruntowe jak i pod osłonami. Atak grzyba następuje pod koniec okresu wegetacyjnego i objawia się białym, mączystym nalotem na ogonkach liściowych, pędach oraz po obu stronach liści. Z biegiem czasu opanowuje całą roślinę powodując jej żółknięcie i zamieranie. 

Większość odmian ogórków jest na mączniaka prawdziwego odporna, więc chemiczne zwalczanie stosuje się rzadko. Jeśli jednak choroba się objawi, stosuje się opryski preparatami miedziowymi. 

Antraknoza dyniowatych (Colletotrichum orbiculare) 

Choroba grzybowa, która atakuje uprawy ogórków, gdy sezon jest wyjątkowo obfitujący w deszcze i wilgoć. Zagraża zarówno uprawom w inspektach, pod osłonami oraz tym gruntowym. Pierwsze objawy to jasnozielone, wodniste plamki pojawiające się niezbyt licznie na liściach ogórków. Z czasem przebarwienia stają się brunatne, zasychają a tkanka liścia w tych miejscach wykrusza się i tworzą się dziurki. Często dochodzi nawet do odpadania dużych części liści. Następnie choroba przenosi się na owoce powodując zapadające się plamki, które pokrywają się różowymi zarodnikami grzyba. W konsekwencji wtórnie porażone przez inne patogeny owoce zaczynają gnić. 

Jest dostępnych sporo odmian ogórków na antraknozę odpornych, dlatego dobrze jest kupować nasiona właśnie tych. Chorobę, w początkowej jej fazie można zwalczyć preparatami miedziowymi. 

Alternarioza ogórka (Alternaria cucumerina) 

To kolejna choroba grzybowa dotykająca, aczkolwiek rzadko, uprawy ogórków. Pojawia się najpóźniej z chorób, które porażają uprawy, czyli już w późniejszej fazie wegetacji roślin. Alternarioza dotyka przede wszystkim liście ogórków. Pojawiają się na ich górnej powierzchni nekrotyczne plamki z zielonożółtą obwódką. Z czasem plamki zasychają, tkanka się wykrusza a w liściach widoczne są dziurki. Jeśli porażenie jest silne, całe liście zamierają a choroba przenosi się na ogórki. 

W celu ochrony i zwalczania należy stosować dokładnie te same zasady i opryski, które stosowane są przeciwko mączniakowi rzekomemu.

Alternarioza ogórka, autor: Clemson University, commons.wikimedia.org

Parch dyniowatych (Cladosporium cucumerinum)

Parcha na ogórkach wywołuje kolejny grzyb. Ta choroba powoduje zamieranie zawiązków owoców w trakcie kwitnienia roślin. Na zawiązkach widoczne są plamki w kolorze oliwkowym lub szarym. Są owalne, nekrotyczne i pokryte kroplami wycieku z rośliny. Z czasem choroba przenosi się na ogórki, na których plamy są zagłębione i często pokrywają się delikatnym nalotem. Choroba wnika następnie w głąb owoców porażając zarówno miąższ jak i nasiona, powodując w konsekwencji ich szybkie gnicie. Czasami objawy choroby w postaci brązowych plam można zaobserwować również na liściach. Grzyb posiada zdolność przetrwania w podłożu nawet 2-3 lata. Zimuje również w resztkach po uprawie pozostawionych na polu czy w tunelu. 

By choroba nie zagroziła uprawie ogórków dobrze jest kupować odmiany na parcha dyniowatego odporne. Jeśli choroba dotknęła ogórki, resztki roślinne trzeba dokładnie zebrać i zutylizować. Na chorobę można stosować miedziany, ale w przypadku zapadnięcia na nią odmiany odpornej oprysków się nie stosuje. 

Zgorzel siewek (m.in. Pythium debaryanum z klasy lęgniowców)

Chorobę tę wywołać może kilka gatunków grzybów, które należą do różnych klas. Są to patogeny glebowe lub rzadziej przenoszone przez nasiona. Patogen występujący najczęściej (Pythium debaryanum) powoduje odglebowe porażenie roślin. Zainfekowane kiełki obumierają i gniją zanim jeszcze wydostaną się na powierzchnię. Kolejny atak może nastąpić, gdy na powierzchni są już siewki, objawem jest pojawienie się tuż przy ziemi miękkiej, brązowej zgnilizny. Zaatakowane siewki przewracają się i z czasem pokrywają białawym nalotem grzybni. 

Choroba atakuje najczęściej, gdy temperatura zaraz po wysiewie nasion jest zbyt niska, ale za to wilgotność podłoża zbyt wysoka. Ważne by przed wysiewem odkazić podłoże lub kupić je z pewnego źródła, jeśli będziemy wysiewali nasiona w inspektach. W celu ochrony, dobrze jest również przed wysianie zaprawić nasiona.  

Choroby bakteryjne i wirusowe ogórków 

Bakteryjna kanciasta plamistość ogórka (Pseudomonas lachrymans) 

Ta bakteryjna choroba powszechnie atakuje uprawy ogórków, szczególnie w uprawie gruntowej. Zimuje w resztkach roślin pozostawionych w warzywniku, ale również w nasionach. Gdy górki wejdą w fazę wegetacji, wówczas patogeny przenoszone są przez owady, deszcz czy też nieodkażone narzędzia i porażają zwłaszcza młode rośliny. Już na liściach siewek pojawiają się pierwsze oliwkowożółte, jasne, kanciaste plamki, które coraz bardziej się zlewają. Gdy spadnie deszcz w miejscu plam pojawiają się mętniejące krople, jeśli jest sucho krople wysychają a tkanka w tych miejscach się wykrusza i w liściach robią się dziury. Jeśli patogenów nie jest dużo, siewki w najlepszych razie mają zahamowany wzrost, a późniejsze plony są dużo słabsze, jeśli jednak porażenie jest znaczne, zamierają. Chorobę tę można czasami pomylić z mączniakiem rzekomym ogórków.

Antraknoza dyniowatych, autor: Clemson University, commons.wikimedia.org

By nie dopuścić do porażenia ogórków kanciastą plamistością nie uprawia się ich w kolejnym sezonie w tym samym miejscu. Dobrze działa posadzenie jako przedplonu gorczycy. Można również zastosować opryski preparatami miedziowymi (np. Miedzianem 50 WP lub Miedzianem 50 WG) ale tylko zaraz po pojawieniu się pierwszych objawów, później jest to już bezskuteczne. 

Mozaika ogórka (Cucumis mosaic virus, CMV) 

Jest to choroba wirusowa, której pierwsze objawy pojawiają się już po 6 tygodniach od momentu wysiewu nasion. A są nimi początkowo zielonkawe a później żółknące, przezroczyste plamki na liściach. Ulegają one z czasem zniekształceniu lub są mniejszych rozmiarów, widocznie krótsze stają się międzywęźla. Rozwój całych roślin zostaje zahamowany, przestają się rozkrzewiać. Dużo słabiej kwitną i owocują. Na owocach zaczynają się pojawiać żółte plamki, brodawki albo guzki. Porażone ogórki mają gorzkawy smak, nie nadają się do spożycia. Wirus ten bardzo łatwo jest przenieść, gdy zabiegi pielęgnacyjne wykonywane są niedezynfekowanymi narzędziami. Przenoszą je również mszyce. 

By nie borykać się z problemem zainfekowanych ogórków najlepiej jej uprawiać odmiany odporne na mozaikę ogórka. Jeśli choroba wystąpi, należy porażone rośliny usunąć i zutylizować. W uprawie ogórków bardzo ważne jest dobre sąsiedztwo, z zasady nie sadzi się ich obok tytoniu, pomidorów, grochu czy selera.

Fot. główna: Kelly Neil, Unsplash