Strona Główna OgródWarzywnik Cykoria endywia – uprawa, pielęgnacja, właściwości

Cykoria endywia – uprawa, pielęgnacja, właściwości

autor Ogarnij Ogród

Endywia lub inaczej Cykoria endywia (Cichorium endivia)

Wysokość 05-1,5 m
Kwitnienie
Stanowisko słoneczne, półcień
Wilgotność gleby stale wilgotna
Ozdobność
Pokrój kępy

Cykoria endywia, endywia (Cichorium endivia) to roślina jadalna jednoroczna (i ta jest uprawiana w naszych ogrodach) lub dwuletnia, należąca do rodziny astrowatych. Jest typową rośliną śródziemnomorską, uprawianą już od czasów starożytnych.  Przypomina nieco naszą sałatę karbowaną, ale zdecydowanie różni się od niej wyrazistym, gorzkawym i nieco pikantnym smakiem. Od sałaty odróżnia ją również wyższa zawartość składników mineralnych oraz witamin, a ze względu na zawartość inuliny oraz substancji gorzkiej – intybiny, dodatkowo pobudza apetyt.  Jest również dużo bardziej odporna na zimno i do tego łatwa w uprawie. Na pewno warta tego, by wygospodarować dla niej nieco miejsca w ogródku.

Endywia – charakterystyka

Endywię uprawia się w dwóch głównych odmianach:

  • endywia eskariola (Cichorium endivia var. latifolium), której liście są gładkie
  • endywia kędzierzawa (Cichorium endivia var. crispum), której liście są karbowane i postrzępione

Powyższe typy endywii to dodatkowo cała gama odmian różniących się między sobą kolorem (jasnozielone, ciemnozielono, żółtozielone i czerwonozielone). Warto również wiedzieć, że niektóre odmiany są mrozoodporne.

Endywia

Endywia, autor: Lubman04, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Cykoria endywia nie tworzy główek, ale lekko wzniesione, rozłożyste, luźne rozety. Łodyga zawiera sok mleczny. Roślina dorasta do 1,5 m wysokości. Tworzy dwa rodzaje liści – te dolne są długie i pierzaste, te bliżej środka są owalne i jajowate.

Wymagania uprawowe endywii

Endywia wymaga stanowiska słonecznego, ostatecznie lekko zacienionego i zacisznego. Podłoże powinno być przepuszczalne, lekkie i próchnicze, wówczas najpiękniej rośnie.  Odczyn gleby powinien być zbliżony do obojętnego, najlepiej około 6,5 pH. Cykoria potrzebuje umiarkowanie wilgotnego podłoża na stałym poziomie.

Roślinę można uprawiać w gruncie, pod osłonami ale również w donicy na balkonie.  Świetnie nadaje się na poplon po warzywach wcześnie zbieranych jak rzodkiewka, wczesna kapusta, kalarepa, groch, kalafior, szpinak . Natomiast nie uprawia się jej rok po roku w tym samym miejscu w którym rosła, ale również nie po sałacie i innych cykoriach. Endywię sadzi się/sieje w trzecim roku po oborniku.

Uprawa endywii

Endywia jest warzywem wrażliwym na długość dnia. Gdy nastają dni długie, wówczas zaczyna wypuszczać pędy kwiatostanowe i staje się warzywem bezwartościowym, dlatego konieczne jest przestrzeganie terminu siewów.
Cykoria ta może być wysiewana wprost do gruntu albo uprawiana z rozsady.
Nasiona na rozsadę wysiewa się między 1 a 31 marca do skrzyneczek, które trzymać należy pod osłonami, sprawdzi się tu również rozsadnik, jeśli takowy posiadamy. Głębokość siewu to 1 cm. Gdy roślina ma już 2 liście, pikujemy endywię do pojedynczych doniczek. Rozsada powinna trafić na miejsce docelowe po około 4-5 tygodniach.
Również w marcu można siać endywię wprost do gruntu lub pod osłonami, rośliny trzeba później przerwać, bo najlepiej rosną w rozstawie 30×30 cm, a wyrwane sadzonki można zasadzić w innym miejscu, albo w donicy. Siew w marcu to zbiory w maju.
Endywia

Endywia, autor: Elsemargriet/pixabay.com

Kolejny dobry moment na siew do gruntu lub na rozsadę to koniec czerwca do końca lipca. Zbiory będą wówczas jesienią aż do zimy, znaczy do mrozów, gdyż są odmiany, które wytrzymują nawet  -10°C.
Ostatni możliwy termin siewu to jesień – wrzesień i początek października. Wówczas można endywię siać pod osłonami z przeznaczeniem na młode listki, tzw.  „baby leaf”. Tunel foliowy może być nieogrzewany.

Pielęgnacja endywii

Warzywo to jest mało wymagające jeśli chodzi o pielęgnację, należy z nim postępować jak z sałatą. W uprawach amatorskich można go nawet nie nawozić, pod warunkiem, że sadziło się/siało endywię po zasileniu podłoża kompostem, lub było to drugi, trzeci rok po oborniku. Jeśli nie, wystarczy młode sadzonki podsypać kompostem lub podlać biohumusem albo gnojówką z pokrzywy.
System korzeniowy jest płytki, stąd konieczność spulchniania gleby wkoło. Ważne jest również by uprawę systematycznie odchwaszczać. Endywia dobrze znosi krótkie okresy przesuszenia, natomiast bardzo źle stanie w wodzie, szybko wówczas zaczyna gnić. Dobrze jest więc ją systematycznie, umiarkowanie podlewać by miała stale wilgotne podłoże.
Bielenie endywii

Bielenie endywii to zabieg, który poprawia smak liści i sprawa, że stają się delikatne i kruche. Nie ma konieczności jego przeprowadzania, no ale…

Warto choćby spróbować, żeby porównać, który smak dla naszego podniebienia będzie przyjemniejszy, mniej gorzki.  A zatem na 2 tygodnie przed zbiorami część uprawy można zaciemnić. Mogą to być donice, skrzyneczki z wnętrzem wyścielonym czarną folią, można również liście zebrać i związać sznurkiem lub nałożyć gumkę recepturkę. Ważne, by rośliny zostały zaciemnione. Warunek jest taki, że dzień musi być słoneczny a endywia sucha – inaczej, zwłaszcza po związaniu, zwyczajnie zgnije.

Endywia

Endywia, źródło: Public Domain, commons.wikimedia.org

Zbiór jesienny można wykopać wraz z korzeniami, włożyć do skrzynek wypełnionych wilgotnym piachem i wynieść do ciemnej, chłodnej i wilgotnej piwnicy. Przetrwa tam nawet kilka tygodni, a goryczkę straci po około dwóch.

Wiedzieć należy, że taka wybielone już endywia staje się na tyle delikatna, że do dłuższego przechowywania już się nie nadaje, najlepiej więc przykrywać główki sukcesywnie, a nie wszystkie na raz, tym bardziej, że pod folią będą sobie rosły nawet w zimie.

Endywia – właściwości

Endywia to przede wszystkim znikoma liczba kalorii (17 kcal/100g), choć warto tu wspomnieć, że jej spożywanie dzięki intybinie (substancja gorzka) wzmaga apatyt. Do tego ma aż 3,1 g błonnika pokarmowego.  Ten gatunek cykorii to bogactwo minerałów (fosfor, potas, sód, wapń, żelazo, magnez, cynk, selen, miedź) i witamin (B1, B2, B6, E, C i A oraz foliany, niacyna) raz przeciwutleniacze i związki fenolowe (inulina, incybina).

Endywia

Endywia, autor: Frank C. Müller, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Wśród właściwości wymienić należy:

  • wspomaga trawienie i łagodzi zaparcia;
  • obniża ciśnienie krwi;
  • pomaga utrzymywać glukozę we krwi na stałym poziomie;
  • foliany są niezbędne kobietom w ciąży;
  • korzystnie wpływa na wzrok, skórę i ogólną odporność organizmu;
  • obniża poziom złego cholesterolu (LDL);
  • korzystnie wpływa na układ nerwowy.

Odmiany endywii

By dłużej cieszyć się tymi wszystkimi dobrodziejstwami, którymi obdarza endywia, warto wybierać odmiany odporne na niskie temperatury.  Odmiany endywii dostępne w sprzedaży:

  • ’Salad King’ – odporna na niskie temperatury, ma mocno postrzępione liście,
  • ’Sanda’ – bardzo szybko rośnie,
  • ’Curlesi’ – wytrzymuje temperatury nawet -10°C, ma mocno fryzowane liście koloru jasnozielonego,
  • ’Tosca’ – odporna na wybijanie w pędy nasienne, pierwszy zbiór już po 3-4 tygodniach,
  • ’Romanesca Da Taglio’ – nie wymaga bielenia, lekko gorzkawy smak,
  • ’Cigal’ – odmiana o liściach mocno postrzępionych, samobieląca
  • ’Maryna’ – szybki zbiór (3-4 tygodnie), listki bardzo szybko odrastają, jedna rozeta pozostawiona po ścięciu w podłożu daje nawet 3-4 zbiory.

Fot. główna: Atilin, CC BY 3.0, commons.wikimedia.org

Przeczytaj także

Dodaj komentarz