Radicchio (Cichorium intybus var. foliosum Hegi) jest cykorią sałatową, dawniej traktowana jako odmiana cykorii podróżnik, obecne ujęcia taksonomiczne uznają ją już wprost za cykorię podróżnik, znaną również pod nazwą cykoria włoska lub cykoria czerwona, a to ze względu na jej powszechność stosowania we włoskiej kuchni. Jest to warzywo liściaste o charakterystycznym gorzko-pikantnym smaku, który to smak pod wpływem ciepła (pieczenie, grillowanie) łagodnieje. Substancja, która daje ten gorzki smak to intybina i znajduje się głównie w białych nerwach.
Jak wygląda Radicchio
Cykoria Radicchio ma najczęściej intensywnie czerwony, czerwono-fioletowy lub purpurowy, a także biało-kremowy kolor, to w zależności od odmiany. Odmiany w odcieniach ciemnych mają charakterystyczne białe unerwienie. Również jej wygląda zależności od odmiany się różni. Wyglądem przypomina różne warzywa kapustne, w zależności od swojej odmiany. I tak odmiana 'Rossa di Treviso’ ma liście podłużne, stożkowe, kształtem przypominające łódeczki. Natomiast odmiana 'Chioggia’ ma główki zwarte niczym kapusta, tyle, że dużo mniejsze, barwy purpurowej z białymi żyłkami.
Cykoria włoska odmiany 'Cicoria Pan di Zucchero’ ma liście o zielonym wybarwieniu i przypomina nieco kapustę pekińską, ma dużą, podłużną główkę i liście koloru jasnozielonego. Inna ciekawa odmiana to 'Variegato di Castelfranco’, która wygląda jak sałata masłowa, tyle, że jej liście są kremowe i mają purpurowe cętki.
Cykoria czerwona – wymagania klimatyczne i glebowe
Dość powiedzieć, że nasze warunki klimatyczne są wręcz doskonałe do uprawy bardzo wielu odmian czerwonej cykorii, szkoda więc, że tak wartościowe warzywo jest tak rzadko u nas uprawiane. I o ile odmiany żółte cykorii potrzebują zaciemnienia by uzyskać optymalne walory, to wiele odmian radicchio można uprawiać w ogrodzie dokładnie tak samo jak uprawia się sałatę. Bowiem cykoria ta często nie wymaga pędzenia, można ją więc sadzić wprost na grządkach, z rozsady.
Cykoria czerwona do kiełkowania potrzebuje temperatury minimum 12°C, a do późniejszego prawidłowego rozwoju 15–20°C. Gleba dla cykorii włoskiej powinna mieć odczyn obojętny (6,0–7,0 pH). Na dobre plony nie można liczyć jeśli podłoże jest piaszczyste, a już w ogóle jest kiepsko, gdy jest gliniaste z tendencją do stojącej wody, wówczas na plony w zasadzie liczyć trudno. Warunkiem koniecznym przy uprawie cykorii czerwonej jest podłoże głęboko uprawione a ziemia żyzna, próchnicza i przepuszczalna. I do tego stała, dość duża wilgotność podłoża, zwłaszcza w okresie, gdy roślina się ukorzenia.
Czerwona cykoria nie jest wrażliwa na przymrozki, nie jest jednak rośliną mrozoodporną.
Uprawa radicchio
Radicchio powinna rosnąć w miejscach nasłonecznionych i zacisznych. Podłoże powinno mieć dużą pojemność wodą, idealną więc jest ziemia próchnicza. Niedobory wody i zbyt wysokie temperatury sprawiają, że cykoria jest twarda, łykowata i bardzo gorzka. Najładniejsze główki cykoria tworzy w temperaturze niższej niż 10°C. Można ją również uprawiać pod osłonami.
Cykorię włoską można uprawiać z wysiewu nasion lub sadząc rozsadę, której plony zbierane są wiosną, latem lub jesienią. Nasiona cykorii czerwonej można wysiewać w marcu pod osłonami lub na przełomie maja i czerwca – bezpośrednio do gruntu. Głębokość siewu to 1-1,5 cm.
Rozsada natomiast powinna znaleźć się w ogrodzie po około 4 do 6 tygodni od wysiewu w pojemnikach. Optymalne odległości główek to 20-30cm.
Pielęgnacja radicchio
Kluczowym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie cykorii czerwonej jest jej systematyczne podlewanie. Przesuszenie podłoża grozi utratą uprawy, albo cykoriami tak gorzkimi, że nie nadającymi się do spożycia. Ważne jest również odchwaszczanie, by nie doprowadzić choćby do rozwoju chorób.
Nawożenie radicchio jest istotne, ale roślina nie ma wygórowanych wymagań. Za to źle znosi przenawożenie azotem, jego nadmiar hamuje wzrost korzeni. Najlepiej jest więc przed jej sadzeniem zasilić podłoże kompostem. Jeśli jesienią stosujemy obornik, cykoria włoska może być siana/sadzona po 2-3 latach od jego zastosowania, tak samo po nawozie zielonym bogatym w azot.
Większość odmian radicchio nie wymaga pędzenia, jednak nie dotyczy to: ‘Radicchio di Verona’ oraz ‘Radicchio di Treviso’. W tym wypadku konieczne jest zapewnienie główkom ciemności (przykrycie torebkami papierowymi, plastikowymi misami itp.), gdy temperatura dojdzie do 16°C, tylko wówczas uzyska się intensywnie na czerwono wybarwione główki.
Cykoria wymaga zmianowania, czyli nie może rosnąć rok po roku w tym samym miejscu. Nie sadzi się jej również po sałacie, cykorii sałatowej endywii, które należą do tej samej grupy botanicznej i zagrażają im te same choroby i szkodniki.
Cykoria radicchio może być poplonem dla fasoli, grochu, kalafiora, kapusty oraz ziemniaków.
Choroby i szkodniki radicchio
Radicchio prawidłowo uprawiana, czyli podlewana, odchwaszczana z zachowaniem zasad płodozmianu i rosnąca w dobrym sąsiedztwie warzyw rzadko atakowana jest przez choroby czy szkodniki. Jednak niedobór boru w podłożu może doprowadzić do choroby fizjologicznej jaką jest brunatny rak oparzeniowy.
Niewłaściwa uprawa może być również przyczyną ataku uprawy przez mączniaka prawdziwego, mączniaka rzekomego i różnego rodzaju zgnilizny.
Cykorię zaatakować mogą mszyce, choć nie jest to zbyt często zjawisko, ale również miniarka cykoriowa, która jest dość często spotykanym szkodnikiem cykorii, której larwy żywią się jej liśćmi. Nie zjadają ich w całości, ale wygryzają od spodu miąższ.
Fot. główna: Goldlocki, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
