Lawenda wąskolistna (łac. Lavandula angustifolia) to roślina z rodziny jasnotowatych, która urzeka pięknem swoich srebrzystych kęp dopełnionych liliowymi kwiatostanami. Lawenda wywodzi się znad basenu Morza Śródziemnego, gdzie zasłynęła za sprawą swoich licznych zastosowań. Lawenda wieloletnia to wspaniały akcent do każdego ogrodu, który poza walorami dekoracyjnymi przyciąga również dobroczynne owady. Jej aromat słynie z wielu walorów, bowiem odstrasza komary, relaksuje, a nawet działa łagodząco na bóle migrenowe. Lawenda w ogrodzie to zdecydowanie opcja warta rozważanie. Jak należy zadbać o jej prawidłową uprawę i pielęgnację?
Jak wygląda lawenda
Kiedy kwitnie lawenda (na ogół już od czerwca) w ogrodzie tworzy się niemal magiczny klimat. Jest zimozieloną krzewinką, którą określa się również jako lawendę lekarską lub wonną, ale znana jest także jako bławatka lub czyszcz. Roślina ta ma zwarty, ale regularny pokrój i osiąga od 50 do nawet 150 cm wysokości. Jej charakterystyczną cechą są lancetowate listki pokryte srebrzystym kutnerem, które są sztywne i otulają pokryte włoskami, drewniejące pędy. Lawenda kiedy kwitnie oferuje piękne kwiatostany, które składają się z kwiatów w odcieniach purpurowych, przez fioletowe, a nawet ciemno-różowe i wielobarwne – w zależności od odmiany. Korzenie lawendy potrafią rosnąc do ponad 2 m głębokości, są silnie rozgałęzione i wiązkowe. Jako roślina miododajna jest uwielbiana przez motyle i pszczoły.

Lawenda wąskolistna – kwitnienie
Lawenda jako gatunek kwitnie od czerwca do października, przez co stanowi wdzięczną dekorację ogrodu przez całe lato aż do jesieni. Lawenda wąskolistna w większości swoich odmian najczęściej zakwita w lipcu i sierpniu, kiedy to na wierzchołkach pędów tworzy cienkie szypułki zakończone kłosami osiągającymi od 5 do 7 cm.
Lawenda wąskolistna – uprawa
Uprawa lawendy wąskolistnej nie jest zbyt trudna, roślina ta lubi stanowiska słonecznego i suche. Jaka ziemia do lawendy? Przede wszystkim będzie to gleba przepuszczalna, próchnicza, najlepiej obfitująca w wapń, gdyż roślina ta preferuje odczyn podłoża o pH obojętnym lub lekko alkalicznym – 6,0-8,0. W okresie zimowym powinna wytrzymać mróz, jednak gdy temperatury spadają bardzo nisko, warto wykonać jej okrywę. W przeciwieństwie do innych odmian z gatunku, lawenda wąskolistna dobrze radzi sobie w naszym klimacie. Rośliny te są stosunkowo odporne na suszę, jednak bardzo źle znoszą nadmiar wody, dlatego też uprawiane w donicach powinny posiadać solidną warstwę drenażu, a pojemniki muszą posiadać otwory.
Sadzenie lawendy
Sadzenie lawendy powinno być dobrze zaplanowane. Uniwersalny rozstaw pomiędzy roślinami powinien wynosić około 60 cm, jednak w zależności od preferencji (gdy chcemy stworzyć gęsty dywan), może być nieznacznie mniejszy np. 40 cm, bądź większy 80 cm, gdy chcemy uzyskać efekt mocniej rozkrzewionych, pojedynczych kęp.
Kiedy sadzić lawendę
Najlepszym terminem jest w zasadzie cały okres od wiosny do późnego lata. Roślina to szybko się rozkrzewia.
Jak sadzić lawendę
Należy wykopać dla niej odpowiednio dopasowany do wielkości sadzonki dołek, obficie całość podlać i zasypać ziemią. Jeżeli planujemy wysiew, wówczas najlepiej zaplanować go na drugą połowę jesieni, gdy temperatury wynoszą poniżej 6°C. Nasiona powinny być wychłodzone, najlepiej przechowywane przez około 2 miesiące w temperaturze ok. 3°C. Możemy wysiać je wówczas w listopadzie lub w lutym odpowiednio zabezpieczając przed mrozem. Siewki po osiągnięciu ok. 5 cm wysokości należy rozsadzić do donic, a na miejsce stałe możemy przenieść je w okolicach połowy maja.
Kiedy przesadzać lawendę
Lawendę wąskolistną zaleca się przesadzać wczesną wiosną lub już po kwitnieniu – końcem sierpnia lub z początkiem września.
Rozmnażanie lawendy
Rośliny te możemy rozmnażać poprzez ukorzenianie sadzonek pędowych, odkładanie oraz rozmnażanie przez podział, z czego pierwsza metoda należy do najpewniejszych. Cały zabieg jest prosty i mało czasochłonny w porównaniu z wysiewem nasion. Do jego przeprowadzenia wykorzystać możemy przycięte w wiosennym cięciu pędy o długości ok. 10 cm. Po usunięciu listków, gałązki umieszczamy w doniczkach z ziemią, przenosząc je w ciepłe i słoneczne stanowisko. Regularnie podlewane szybko się ukorzenią, a po ok. 2 miesiącach można przenieść je na miejsce stałe.
Rozmnażanie poprzez odkładanie polega na wykorzystaniu długiej gałązki lawendy (10 cm). Z całości usuwamy listki przeginamy ją w stronę podłoża mocując we wcześniej wykopanym w ziemi rowku i zasypujemy podłożem. W okolicach jesieni, pęd powinien wypuścić korzenie, wówczas możemy odłączyć gałązkę od rośliny-matki i przenieść w wybrane miejsce.
W rozmnażaniu przez podział należy z kolei wykopać cały krzaczek lawendy, delikatnie podzielić system korzeniowy na części i przenieść na nowe miejsce. W zabiegu tym należy bardzo uważać na to, aby nie uszkodzić rośliny.
Jak pielęgnować lawendę
W pielęgnacji lawendy nie musimy się zbytnio wysilać. Dobrze ukorzenione krzaczki nie wymagają zbyt częstego podlewania, a nawożenie można ograniczyć do skromnego zastosowania wolno działających nawozów organicznych lub mineralnych. Lawenda wąskolistna ma małe wymagania, ale należy pamiętać, że źle reaguje na nawożenie świeżym obornikiem lub wysokimi dawkami nawozów mineralnych.
Aby zadbać o odpowiednie nawodnienie podłoża i ochronić rośliny przed chorobami grzybowymi lub zawilgoceniem liście, dobrze jest wyściółkować ich podłoże jasnym gresem lub kamyczkami, które będą odbijały promienie słoneczne. W okresie zimy, lawendę wąskolistna warto jest okryć agrowłókniną, co zabezpieczy roślinę przed spadkami temperatury.
Cięcie lawendy
Pielęgnując rośliny warto pamiętać o przycinaniu, dzięki któremu lawenda wąskolistna zachowa zwarty pokrój. Należy usuwać również chore oraz uszkodzone pędy i kwiaty. Dobrze jest przynajmniej raz w roku – po kwitnieniu, w okolicach września przyciąć suche i obumarłe kwiatostany, nadając roślinie kształt kopuły. Przycinanie warto jest wykonać także wczesną wiosną – należy wówczas przyciąć krzaczki o 1/3 wysokości.
Choroby i szkodniki lawendy
Lawenda wąskolistna rzadko choruje i poddaje się szkodnikom, jednak nadmierna wilgotność podłoża i nieprawidłowa pielęgnacja mogą przyczyniać się do porażenia chorobami grzybowymi jak szara pleśń, fytoftoroza czy septorioza.
Odmiany lawendy wąskolistnej
Wśród pięknych odmian lawendy wąskolistnej wymienić możemy wiele pięknych propozycji:
- ‘Hidcote Blue Strain’ – odmianę o niebiesko-fioletowych kwiatach;
- ‘Munstead’ – odmianę zakwitającą na błękitno-filetowo;
- ‘Peter Pan’ odmianę o kwiatach ciemnofioletowych;
- ‘Blue Scent’ odmianę wybarwioną na ciemnofioletowo;
- ‘Lavance Purple’ odmianę o kwiatach w odcieniu purpurowym;
- ’Dwarf Blue’ zakwitającą na fioletowo.
Ciekawostki o lawendzie
Lawenda to niezwykle ceniona roślina. Stanowi ona piękną dekorację ogrodów, a jej malownicze pola urzekają w licznych rejonach Hiszpanii, Francji oraz Włoch. Lawenda za sprawą swojego niesamowitego aromatu stanowi roślinę wykorzystywaną w produkcji kosmetyków i perfum. Co ciekawe, to to, że im krzewy lawendy są starsze, tym zyskują na atrakcyjnych walorach dekoracyjnych. Dla uzyskania właściwości leczniczych, ich kwiaty należy ścinać do maksymalnie 4-5 roku uprawy. Jak się okazuje, jej walory bywają również zaskakujące – w XII stosowana była w walce z pchłami i wszami, a dopiero 1709 roku wykorzystano lawendę w produkcji perfum. Każda z odmian lawendy oferuje odmienne zalety swoich olejków eterycznych. Jej nazwa wywodzi się natomiast z łacińskiego słowa ‘lavare’ oznaczającego kąpiel lub mycie się, i została jej nadana przez Rzymian.
Lawenda wąskolistna – zastosowanie
Jak wspomniano, lawenda to wspaniała roślina o licznych walorach ozdobnych, a jej zastosowanie znajdziemy w aranżacjach rabat, żywopłotów, obwódek czy ogródków skalnych. Na niski żywopłot jest rośliną idealną. Doskonale komponuje się z rożami i bukszpanem. Możemy ją wykorzystać także w uprawie w pojemnikach, świetnie bowiem dopełni wystrój tarasów i altan, dlatego lawenda w doniczce to również doskonały pomysł. Jej pachnące kłosy możemy wykorzystywać do aromatyzowania kąpieli, z kolei te suszone będą doskonałym składnikiem potpourri. Jej właściwości odstraszające szkodniki możemy wykorzystać w domu, gdyż powieszona w szafie odstraszy mole, nadając odzieży świeży zapach, jak i w ogrodzie – w miejscach gdzie spędzamy czas, gdzie zniechęci komary.

Lawenda wąskolistna – właściwości
Lawenda wąskolistna poza powyższym wachlarzem zastosowań oferuje również inne właściwości – jest bowiem rośliną słynącą z walorów leczniczych. Zawarte w niej olejki eteryczne bogate są w borneol, linalol, pinen, cyneol, geraniol i furfurol. Dodatkowo w składzie lawendy znajdują się barwniki, cukry, garbniki i różne związki mineralne, które oferują niezwykle pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Lawenda działa antyseptycznie, uspokajająco, przeciwbólowo i przeciwskurczowo. Nierzadko wykorzystywana jest w produkcji środków żołądkowych, gdzie działa wiatropędnie i wspomaga trawienie.