Dynia zwyczajna (Cucurbita pepo) to odmiana pochodząca od dzikich gatunków pochodzących z Ameryki, gdzie uprawa dyni znana była już 12 tys. lat temu. Początkowo wykorzystywano ją wyłącznie do pozyskiwania oleju z nasion, bowiem pierwotnie uprawiane rośliny były szkodliwe. Obecnie wyłącznie ozdobne odmiany zawierają gorzkie kukurbitacyny.
Uprawa dyni zwyczajnej, autor: rauschenberger/pixabay.com
Dynia zwyczajna
Botanicznie dynie należą do jagód. Ich zdrewniałe zewnętrzne skórki, różnorodna wielkość, kolory i kształty w zależności od odmiany sprawiają, że należą one do wyjątkowo chętnie uprawianych roślin. Dynie należą do jednorocznych warzyw o łodygach płożących lub pnących, które sięgają do 10 m długości. Niektóre ich odmiany posiadają krótkie i wzniesione łodygi. Charakterystyczne dla dyń są duże, klapowe liści oraz kwiaty, które są rozdzielnopłciowe.
Uprawa dyni zwyczajnej, autor ulleo pixabay.com
Żeńskie rozwijają się pojedynczo, są dzwonkowate i posiadają duże korony z jednym słupkiem, z kolei kwiaty męskie wyrastają po kilka w kątach liści i mają po pięć pręcików. Rośliny te kwitną od czerwca do września. Pomimo egzotycznego pochodzenia bardzo dobrze radzą sobie w naszych warunkach oferując obfite zbiory.
Uprawa dyni
Dynia to roślina o dużych wymaganiach powierzchniowych, a w zależności od gatunku potrzebuje od 1,5 do 2 m2 grządki. W przypadku niektórych odmian, konieczne jest stosowanie podpór. Najlepszym miejscem na sadzenie dyni może być np. stanowisko przy płocie, gdzie roślina będzie mogła się wspinać. Jako rośliny ciepłolubne dynie cenią stanowiska słoneczne i osłonięte od wiatru. Najlepiej służą im gleby lekkie i średnio ciężkie, np. próchnicze, piaszczyste gliny o dobrej wilgotności. W przypadku gleb kwaśnych roślina nie wzrasta zbyt dobrze, dlatego pH podłoża powinno mieć minimum 6,0. Dyń nie należy sadzić również w pobliżu innych roślin dyniowatych, ani po nich. Do krewniaków dyni należą cukinia, ogórki lub melony. Dobrym przedplonem będzie natomiast ziemniak, rośliny strączkowe lub kapusta.
Uprawa dyni zwyczajnej, autor: Engin_Akyurt/pixabay.com
Sianie dyni nie należy do trudnych, a można przeprowadzić je zarówno wysiewając do nasiona gruntu, jak i z sadzonek. W pierwszym wariancie należy wysiewać dynie bezpośrednio do dobrze przygotowanego gruntu końcem kwietnia lub początkiem maja. Gleba powinna być spulchniona, oczyszczona z chwastów oraz zasilona kompostem. W 2-3 cm rowki należy włożyć po 2-3 nasiona, a po ich wykiełkowaniu pozostawić najsilniejszą siewkę. Najlepiej wysiewać dynie w rzędach do 0,5-1,5 m w odległości 1,5 m. najlepsza temperaturą do kiełkowania jest ta powyżej 14°C. W razie spadków temperatury nocą, warto młode siewki pokrywać włókniną, aby mogły dobrze się rozwinąć.
Przygotowanie sadzonek można z kolei wykonać wysiewając rośliny do doniczek. Sianie przeprowadza się wówczas w kwietniu, aby młode rośliny mogły trafić do gruntu w połowie maja. Nasiona w donicach należy wsadzać na głębokość 2-4 cm i przechowywać je w 20-24°C. Gdy pojawią się pierwsze listki, można sadzonki przesadzić do gleby w odstępach jak te z wysiewu do gruntu.
Pielęgnacja dyni w ogrodzie
Młode rośliny jak wspomniano powyżej, we wczesnym okresie warto okrywać włókniną chroniącą przed przymrozkami, jednak nie dłużej niż do czasu, w którym mają wytwarzać kwiaty, aby nie zakłócać ich zapylania. W pielęgnacji dyń warto zadbać o prawidłowe podlewanie, szczególnie w okresie tworzenia owoców. Podlewając rośliny należy uważać, aby nie polewać liści, gdyż mogą gnić. Aby ochronić owoce przed gniciem, warto pod nimi zastosować podkład np. z deski.
Uprawa dyni zwyczajnej, autor: AllNikArt/pixabay.com
Nawożenie dyni najlepiej przeprowadzić z wykorzystaniem nawozów organicznych. Najpierw przygotowując grunt do młodych roślin, a później w okresie wzrostu. Na początku wzrostu warto również pamiętać o odchwaszczaniu podłoża, aby niepotrzebne rośliny nie pozbawiały dyni dostępu do światła oraz składników odżywczych i wody. Popularną metodą pielęgnacji dyni jest również przycinanie nowych pędów. Im więcej owoców pojawia się na roślinie, tym są mniejsze dlatego chcąc uzyskać większe okazy, warto przeprowadzać ten zabieg po raz pierwszy w czerwcu, przycinając pędy z więcej niż 3-4 liśćmi skracając je powyżej drugiego liścia. Zabieg ten można powtórzyć w lipcu – docinając nad piątym liściem. Po zapyleniu żeńskich kwiatów, można również usunąć kwiaty męskie.
Zbiory dyni
Zbiory dyni najwcześniej rozpoczynają się z połową sierpnia, jednak od odmiany rośliny zależy ich dokładny termin. Niektóre z nich nadają się do zbioru dopiero od września, a nawet w październiku. Najlepiej jednak zebrać owoce przed pierwszymi przymrozkami, gdy są intensywnie wybarwione, mają zdrewniałe szypułki, obumarłe liście i odporną na zarysowania skórkę. Idealną porą na zbiór jest sucha pogoda.
Uprawa dyni zwyczajnej, autor: stevepb/pixabay.com
Zastosowanie dyni zwyczajnej
Dynia to przede wszystkim hit kulinarny. O ile dawniej stanowiła pokarm ubogich i wykorzystywana była jako karma dla zwierząt, obecnie ciężko wyobrazić sobie jesienno-zimową dietę bez jej udziału. Jest to roślina niskokaloryczna, niezwykle aromatyczna i zdrowa, a jej zastosowanie w kuchni jest niezwykle obszerne. Owoce dyni zawierają sporo potasu, wapnia, cynku oraz witaminy A, C, D i E. Różnorodność jej gatunków – istnieje ich ponad 800, pozwala wykorzystać ją w najróżniejszych celach, w tym jako dekoracja. Odmiany dekoracyjne nie są jadalne, a ich pomyłkowe spożycie może skończyć się bólami żołądka i nudnościami.
Uprawa dyni zwyczajnej, autor: hansbenn/pixabay.com
Popularne odmiany dyni
Dynie zwyczajne oferują niezwykle bogaty wachlarz różnorodnych odmian. Wśród nich można wymienić między innymi:
- Dynię makaronową o jasnożółtych owalnych owocach z jasnożółtym miąższem.
- Tianę – dynię o gruszkowatej formie i jasnożółtej skórce oraz twardym i smacznym miąższu.
- Tom Fox – klasyk Halloween, o różnorodnych kształtach i masie nawet do 8 kg. Świetnie nadaje się do curvingu.
- Baby Bear to z kolei mini dynie o pomarańczowej skórce, można uprawiać je w donicach na balkonie.
- Pâtisson Blanc to okrągłe i płaskie owoce o śnieżnobiałej skórce.
- Rondini to z kolei owoce okrągłe oferujące żółty miąższ ukryty pod ciemnozielona skórką.
- Dynia olbrzymia rodzi największe owoce, ale jest również niezwykle smaczna.
Fot. główna: jameswheeler/pixabay.com
