Wiewiórka – zaproś ją do ogrodu

Wiewiórka w ogrodzie? Przeczytaliśmy niedawno z wielkim niedowierzaniem i przerażeniem, że pewien osobnik zastrzelił wiewiórkę, bo kradła mu orzechy. Powołał się przy tym na przepisy dotyczące obrony koniecznej. Nie będziemy tego komentować, ale każdemu kto chciałby, by w jego ogrodzie zamieszkała ta przecudnej urody kradziejka orzechów, podpowiemy jak to zrobić :-)

Nie możemy zweryfikować czy w Polsce wiewiórki podlegają tylko ochronie częściowej od roku 2014 jak podaje Wikipedia, czy też ścisłej (wpis z roku 2017), jak przeczytaliśmy na stronie Lasów Państwowych. Na pewno jednak zabronione prawem jest ich łapanie i trzymanie w zamknięciu, nie mówiąc już o zabijaniu. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, by stworzyć wiewiórce takie warunki, by sama zamieszkała w naszym ogrodzie, bez ograniczania oczywiście jej wolności.

Wiewiórka pospolita

Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris) należy do rodziny wiewiórkowatych. Jest gryzoniem powszechnie występującym na terenie Europy i Azji. W Polsce zamieszkuje parki i lasy, szczególnie te liściaste, ale i w iglastych można ją często spotkać. Jest też częstą mieszkanką zwłaszcza starych, zadrzewionych cmentarzy.

Wiewiórka waży jakieś 200-300 gram, mierzy 20-24 cm, a jej ogon osiąga centymetrów nawet 21. Najczęściej zwierzęta te mają rude futerko na grzbiecie, z bokami barwy szarej i białym brzuszkiem, albo też ich grzbiet jest czarnobrunatny, boki cieniowane i brzuszek również biały.  Ich uszy zakończone są kitkami. Dzięki mocnym paluszkom i ostrym pazurkom bez problemów poruszają się w górę i w dół pnia drzewa, a po ziemi szybkimi i długimi susami. Są bardzo szybkie i zwinne i potrafią skakać z konara na konar na długie odległości. Doskonale pływają, choć do wody wchodzą tylko w ostateczności.

Z życia przeciętnej wiewiórki

Już przedszkolak wie jak wygląda wiewiórka, a gdy ją zobaczy bez problemu nazwie. Nie da się jej pomylić z innym zwierzęciem. Ale jak dużo  wiemy o tej małej, zwinnej, rudej piękności? Okazuje się, że nasza wiedza opiera się w dużej części na stereotypach. Warto dowiedzieć się więcej i wówczas zdecydować czy chcemy zaprosić tego gościa do ogrodu.

Czym żywią się wiewiórki

Wiewiórki są gryzoniami żywiącymi się przede wszystkim nasionami drzew iglastych (sosny i świerka) i liściastych, czyli w dużej mierze orzechami. Ale swoje menu dopasowują do aktualnie panującej pory roku, warunków w których żyją i dostępności pokarmu. Jesienią najchętniej wybierają orzechy włoskie, jeśli mają do nich dostęp, ale również orzechy laskowe i orzeszki grabu. Natomiast, choć uważa się, że ich przysmakiem są orzeszki ziemne, jest to przekonanie błędne. Są dla nich zbyt tłuste i zbyt dużo w nich fosforu, który hamuje wchłanianie wapnia, którego i tak jest w nich niewiele.

Wiewiórka w ogrodzie, autor: Alexas_Fotos/pixabay.com

Ale nie samymi orzechami wiewiórka żyje. Jej dieta jest bowiem niezwykle urozmaicona. Jesienią, o czym pewnie niewiele osób wie zjada grzyby, które wcześniej suszy na gałęziach. Jest również wielką amatorką owoców i jeśli tylko ma do nich dostęp to zjada jagody, czereśnie, wiśnie maliny czy truskawki. A co je wiosną? Otóż nie gardzi świeżo nabrzmiałymi pąkami drzew, kwiatami oraz pędami. A już na pewno ogromnym zaskoczeniem będzie fakt, że wiewiórki są również mięsożerne. Zjadają zarówno larwy jak i owady dorosłe, ale także małe i młode ptaki i ich jaja. Czy wiecie, że wiewiórki obgryzają kosteczki innych zwierząt w celu uzupełnienia niedoborów wapnia? Prawda, że zaskakujące?

Jak wiewiórki radzą sobie zimą

Wiewiórki są niezwykle sprytne i nie zadowalają się jedną, wyładowaną zapasami na zimę spiżarnią. Tworzą całe mnóstwo kryjówek z zapasami na ciężkie, zimowe czasy. Ma to ten dobry skutek, że nawet gdy któraś z kryjówek padnie łupem innych zwierząt (innych wiewiórek czy ptaków), to zawsze można skorzystać z innej. Jak mawiała moja Babcia: „Dobra gospodyni zawsze ma coś w zapasie”. Wiewiórka ma wiele zapasowych spiżarenek. Dzięki temu nie musi zajmować się pilnowaniem skarbów i walką z amatorem cudzej własności.

Wiewiórka w ogrodzie, autor: Ralphs_Fotos/pixabay.com

W różnych opowieściach z mchu i paproci mówią nam od dziecka, że wiewiórki często zapominają, gdzie ukryły swoje zapasy. Nie jest to prawdą. Dzięki doskonale rozwiniętemu zmysłowi orientacji oraz węchowi, zawsze znajdują to, co zakopały. Zwyczajnie nie zawsze dadzą radę zjeść wszystko, nie potrafią bowiem ocenić jak ciężka będzie zima, a zapasy tworzą zacne. Zapewnia im to przetrwanie nawet ciężkiej zimy w dobrej kondycji.

Powszechnie uważa się, że wiewiórki zapadają w sen zimowy. Nic bardziej mylnego, wiewiórki nie znają zjawiska hibernacji. One są tylko mniej aktywne i rzadziej można je spotkać, pewnie stąd to przekonanie. By nie tracić energii wstają gdy tylko zaczyna się przejaśniać, pędzą na śniadania w miejsce, gdzie mają ukryty pokarm, po czym koło południa znikają w dziupli czy gnieździe i idą spać. Zdarza się jeszcze, że wyskoczą na podwieczorek, ale to chwila, a później już śpią do kolejnego ranka. Wiewiórki nie lubią marznąć.

Gdzie mieszkają wiewiórki

Jeśli mają taką sposobność, wiewiórki zamieszkują dziuple. Zapewnia im to bezpieczeństwo, bo wejścia często są dobrze w konarach drzew ukryte. Ale wiewiórki to również doskonali budowniczowie, bez problemu same zbudują sobie gniazdo. Umiejscawiają je najczęściej wysoko (3-18 m), w koronach drzew. Ale gniazdo takie można również spotkać na słupie, balkonie czy w budynku gospodarczym. Gniazda wiewiórek przypominają nieco te ptasie, a do ich budowy wykorzystują gałązki i liście, ale również wiele innych znalezionych materiałów, nawet tkaniny.

Wiewiórka w ogrodzie, źródło: depositphotos.com

Wnętrze zarówno dziupli jak i gniazda jest jakby luksusowe. Wyścielone miękkimi mchami i porostami, liśćmi, ptasimi piórami i co tam jeszcze miękkiego wiewiórka znajdzie. Są tak zbudowane, że jest w nich ciepło, miękko, chronią przed deszczem i wiatrem. Co ciekawe wiewiórka buduje trzy rodzaje gniazd: letnie, zimowe i rozrodcze.

Te letnie mają budowę platformy, natomiast zimowe są niezwykle szczelne i tak mistrzowsko wykonane i wyposażone, że różnica temperatur między ich wnętrzem a zewnętrzem może dochodzić do 30^oC. Natomiast rozrodcze są nieco większe, wyściełane np. suchą trawą. Jedna wiewiórka potrafi mieć od dwóch do nawet ośmiu miejsc, w których śpi. I co ciekawe, choć to samotniczki, to gdy mrozy są siarczyste potrafią spać po kilka w jednym miejscu by się wzajemnie ogrzać.

Życie rodzinne wiewiórek

Wiewiórki bardzo rzadko łączą się w pary na dłużej wiodąc raczej samotniczy tryb życia i mając w życiu wielu partnerów. Wyjątkiem jest oczywiście okres prokreacji. Zaloty są przezabawne, zwierzęta bowiem ganiają się po drzewach, skacząc między konarami. Takie gonitwy trwają często godzinami i nie zawsze udaje się samcowi zostać tatusiem.

Samiczka rodzi od 3 do 7 maleńkich, nagich i ślepych młodych, a tych miotów może być w sezonie dwa. Młode zaczynają widzieć po ok. miesiącu, a samodzielne stają się po 10 tygodniach. Wiewiórcza mama jest niezwykle troskliwa i zawsze ma w zapasie gniazdo, do którego w razie niebezpieczeństwa przenosi młode. Natomiast wiewiórczy tata młodymi się nie zajmuje i w żaden sposób nie wspomaga samiczki.

Wiewiórka w ogrodzie, źródło: depositphotos.com

Choć wiewiórki mogłyby żyć nawet kilkanaście lat, to jednak średnia ich życia wynosi 3-4 lata. Powodów tak krótkiego życia tego słodkiego stworzenia jest kilka: środowisko w którym żyją, jakoś i ilość pożywienia, a przede wszystkim fakt, że wiewiórki znajdują się w menu bardzo wielu drapieżników i często padają ich ofiarą.

Takie małe stworzonko, a tylu ciekawych rzeczy można się o nim dowiedzieć :-)

A jak zaprosić wiewiórkę do ogrodu?

Skłonienie wiewiórki do zamieszkania w naszym ogrodzie nie jest proste. Zwłaszcza jeśli gdzieś obok będzie miała dobre warunki. Przede wszystkim w naszym ogrodzie muszą znajdować się wysokie drzewa. Im więcej konarów i możliwości ukrycia się, tym lepiej. Na pewno większe szanse będą miały te ogrody, w których rosną drzewa iglaste rodzące szyszki, drzewa orzecha włoskiego i leszczyna. Co jak co, ale możliwość zaopatrzenia spiżarni jest dla rudzielców kluczowa.

Wiewiórka w ogrodzie, autor: Ralphs_Fotos/pixabay.com

Jeśli takiego zaplecza stołówkowego nie mamy, trzeba postawić karmnik i wykładać tam przysmaki wiewiórek, czyli orzechy włoskie, laskowe (również w łupinach), ziarno słonecznika, dyni, rodzynki, suszone grzyby, suszone owoce. W sklepach dostępne są również gotowe karmniki wypełnione przysmakami rudzielców. A na koniec – odpowiedni dom. Szczęśliwy ten, kto ma drzewo z dziuplą, ale to rzadkość. Natomiast bez problemu można samemu zbudować domek dla wiewiórki i odpowiednio go „umeblować”.

Domek dla wiewiórki

Wiewiórka w ogrodzie to dla każdego miłośnika zwierząt będzie ogromna radość. A zbudowanie dla niej potencjalnego lokum nie jest trudne, będzie natomiast dodatkowo fajną ozdobą ogrodu. Wystarczą dość grube deseczki (min. 2 cm), bo w środku ma być ciepło i cicho. Nie mogę mieć dziur po sękach, mają być jednolite i mogą być nieheblowane. Drewno oczywiście nie może być impregnowane, sama natura.

Optymalne wymiary domku to:

• dno 20 x 20 cm
• wysokość ściany tylnej 40 cm
• wysokość ściany przedniej 36 cm
• dach powinien wystawać co najmniej 2 cm z każdej strony, z przodu najlepiej ze 4 cm

W domu takim będą miały wystarczająco dużo miejsca. Dach powinien opadać ku przodowi, żeby woda nie wlatywała do środka. Otwór o średnicy ok. 8-8,5 cm i powinien znajdować się kilka centymetrów od górnej krawędzi domku. Nie ma potrzeby montowania na przodzie platformy, bo wiewiórki mają jak ostre pazurki, że bez problemu do domku wejdą, za to jej brak utrudni na pewno drapieżnikom dostęp do naszej przyjaciółki. Do tylnej ścianki oczywiście należy przymocować uchwyt.

Wiewiórka w ogrodzie, źródło: depositphotos.com

Taki domek powinien zawisnąć na drzewie na wysokości 3-4 m, oczywiście w ustronnym miejscu, między konarami. Do domku możemy włożyć trochę siana.

Fot. główna: Pexels/pixabay.com