Ajowan (chropawiec wonny) to oryginalnie brzmiąca nazwa przyprawy, znana fanom kuchni arabskiej i indyjskiej. Roślina, z której się ją pozyskuje, jest raczej nieznana polskim ogrodnikom. Uprawia się ją na szeroką skalę w cieplejszych rejonach świata. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by zainteresować się jej hodowlą, zwłaszcza jeśli chcemy to robić pod dachem.
Ajowan vel ajwain vel chropawiec wonny vel indyjski kminek (Trachyspermum ammi) (ang. carom seeds) jest gatunkiem rośliny należącej do rodziny selerowatych. Jest to tradycyjna indyjska przyprawa, nazywana też kminem koptyjskim. Ma aromat przypominający kminek, tymianek, lub miętę. Nadaje więc potrawom nutę świeżości. W Indiach najczęściej przyprawia się nią potrawy z nasion strączkowych. Nadaje się także idealnie do ziemniaków czy masła.
Ajowan (chropawiec wonny), autor Santanu Vasant/flickr.com
Przyprawą są nasiona rośliny, ale używa się też często liści i kwiatów, które nie są aż tak intensywne w smaku. Jest to roślina pochodząca z Indii, a na szeroką skalę uprawiana w Afryce i Azji. W optymalnych warunkach dorasta do 50 cm i tworzy zielone, pierzaste liście. Jest rośliną wieloletnią. W pokroju przypomina nieco pietruszkę. W polskich warunkach spotykamy ją rzadko, ponieważ nie znosi mrozów. Wciąż można jednak spróbować ją uprawiać w ciepłym mieszkaniu lub jako roślinę jednoroczną w ogrodzie.
Uprawa Ajowanu
Mimo swojego orientalnego charakteru roślina ta nie jest trudna w uprawie. Problemem jest natomiast pozyskanie sadzonek, z których roślina wyrośnie. Za granicą jest to rozpowszechniona forma uprawy. Sadzonki otrzymuje się z rozwiniętych roślin. Są one niedostępne w zwyczajnych sklepach ogrodniczych. Jest mało prawdopodobne, by w Polsce znaleźć miejsce, w którym sprzedaje się świeży ajowan. Na szczęście istnieje alternatywny sposób na uprawę tej rośliny. Są to nasiona, które można znaleźć w wielu sklepach internetowych.
Wysiew nasion można przeprowadzić wiosną, jeśli chcemy uprawiać roślinę na zewnątrz. Wtedy zbiory uzyskamy latem. Jeśli zamierzamy uprawiać ajowan w mieszkaniu, wysiew można przeprowadzić też jesienią. Zbiory wtedy otrzymamy na wiosnę.
Nasiona wysiewamy do dołków o głębokości około centymetra. Najlepiej przygotować je w ziemi uniwersalnej do warzyw, w niewielkim pojemniku. Umieszczamy go w półcienistym, ciepłym stanowisku pamiętając, by gleba była cały czas wilgotna. Nasiona wykiełkują w ciągu 10 dni.
Ajowan preferuje stanowiska słoneczne. Wykiełkowane nasiona można przenieść do żyznej i przepuszczalnej gleby. Jej wskaźnik pH powinien mieścić się między 6 a 8. Ajowan uprawiany na zewnątrz należy ściółkować. Używamy do tego rozdrobnionej kory sosnowej. Zapobiegnie to utracie wilgoci przez korzenie rośliny. Warto zapewnić jej też oparcie w postaci patyczka wbitego w ziemię w pobliżu ajowanu. Jeśli uprawiamy go w mieszkaniu, odpowiedni będzie południowy lub wschodnio-południowy parapet. Doniczka powinna mieć co najmniej 30 centymetrów szerokości i głębokości.
Pielęgnacja ajowanu
Roślina nie jest bardzo wymagająca, lecz aby uzyskać z niej obfity plon, należy przestrzegać kilku zasad. Odpowiednio pielęgnowana roślina odwdzięczy się nam dużą ilością liści i kwiatów.
Chropawiec wonny preferuje wilgotną, ale nie mokrą glebę. Jego liście są wrażliwe na poparzenia słoneczne od skupionych przez wodę promieni, dlatego podlewamy roślinę wczesnym rankiem bądź wieczorem.
Ajowan nie jest rośliną o bardzo dużych wymaganiach pokarmowych. Mimo to warto ją nawozić w okresie jej najintensywniejszego wzrostu. Na wiosnę stosujemy nawóz rozpuszczalny w wodzie. Sprawdzi się też obornik czy kompost.
Roślinę, która osiągnie 18 centymetrów długości, warto przyciąć. Robimy to tylko z najdłuższymi łodygami, Zagęści to roślinę i sprawi, że będzie szybciej rosnąć. Pamiętajmy o zdezynfekowaniu nożyczek przed cięciem, aby zapobiec przenoszeniu się chorób i bakterii.
Ajowan (chropawiec wonny), autor: źródło/depositphotos.com
Ajowan (chropawiec wonny) – choroby i szkodniki
Ajowan jest raczej odporną rośliną. Mogą go jednak zaatakować mszyce. Zwalczamy je podobnie jak przy innych roślinach. Z powodzeniem można użyć domowych sposobów, na przykład roztworu wody i szarego mydła, albo ekologicznego preparatu z czosnku.
Zastosowanie i zbiór ajowanu
Zarówno kwiaty, jak i liście rośliny mają zastosowanie kulinarne. Młode, kilkutygodniowe liście, można użyć w charakterze przyprawy. Można dodawać je do zup bądź indyjskich potraw curry. Bardzo smaczne jest też ziołowe masło z ajowanem. Z liści można sporządzić też napar i podać w charakterze egzotycznej herbatki. Kwiaty można użyć w podobnym charakterze. Pozyskiwanie liści i kwiatów jest bardzo proste. Te pierwsze obcinamy nożyczkami, pamiętając, by nie przerzedzić za bardzo rośliny. Kwiaty zbieramy ręcznie, kiedy są otwarte. Zebrany ajowan szybko traci świeżość, dlatego zużywamy go od razu po zbiorze.
Ajowan (chropawiec wonny) to ciekawa roślina, które może wzbogacić smak wielu naszych potraw. Jeśli chcemy zaskoczyć znajomych nietypową herbatką, również sprawdzi się w tej roli. Życzymy powodzenia w uprawie tej egzotycznej rośliny.
Fot. główna: Ajowan (chropawiec wonny) – autor: Flyingwaterfalls/pixabay.com