Aktinidia ostrolistna – Kiwi – uprawa i pielęgnacja

Aktinidia ostrolistna vel Kiwi (Actinidia arguta) jest to gatunek pnącza o jadalnych owocach z rodziny aktinidiowatych (Actinidiaceae). Jej naturalnym środowiskiem jest rosyjski Daleki Wschód, Chiny, Japonia oraz Korea. By ten gatunek aktinidii wydał owoce potrzeba mu 150 dni bez przymrozków. Sadzony jest ze względu na smaczne i zdrowe owoce, ale również jako ozdobne pnącze.

Gatunki uprawiane ze względu na owoce kiwi to:

• Aktinidia chińska – nie jest uprawiana w Polsce, rodzi największe owoce kiwi
• Aktinidia pstrolistna – uprawiana w Polsce, rodzi mini kiwi
• Aktinidia ostrolistna – uprawiana w Polsce, rodzi mini kiwi

Aktinidia ostrolistna – jak wygląda

Aktinidia ostrolistna jest pnączem, którego pędy mogą osiągnąć aż 50 metrów wysokości, choć u nas jest to najczęściej kilkanaście metrów. Za to roczne przyrosty są naprawdę imponujące, bo oscylują w granicach 3 metrów. Generalnie jest rośliną dwupienną, ale zdarzają się jednopienne odmiany. Oznacza to, że są egzemplarze płci męskiej oraz osobno płci żeńskiej. Potrzeba więc co najmniej pary roślin różnej płci by cieszyć się później owocami.  Natomiast jeden osobnik płci męskiej wystarczy dla ośmiu żeńskiej.

Rdzeń pędów jest przerywany. Liście rośliny mają jajowaty kształt i ząbkowane brzegi, są ostro zakończone. Kwity są drobne, skupione w grona. Po zapyleniu roślina rodzi drobne (ok. 10 gram) dość smaczne, słodko kwaśne owoce, najczęściej barwy zielonkawożółtej. Można ich zebrać nawet kilkanaście kilogramów w jednym sezonie.

Aktinidia ostrolistna, autor: Alpsdake, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Aktinidia owocuje po kilku latach od zasadzenia (3-4 lata). Do prawidłowego wzrostu potrzebuje podpór. W ogrodzie może to być po prostu ogrodzenie, albo stelaż przytwierdzony do mury domu lub domku ogrodowego.

Uprawa kiwi

Uprawa kiwi czyli Aktinidii ostrolistnej nie należy do najprostszych i naprawdę trzeba zapewnić roślinom optymalne warunki by móc cieszyć się smacznymi owocami. Aktinidię można uprawiać zarówno jako roślinę ozdobną i wówczas bez znaczenia jest czy ma formę męską czy żeńską. Jednak chcąc mieć owoce, należy odpowiednio dobrać co najmniej dwie odmiany lub zasadzić odmianę np. 'Issai’, która jest obupłciowa.

Stanowisko dla Kiwi powinno być nasłonecznione i ciepłe, jak najlepiej osłonięte od wiatru, co ma znaczenie zwłaszcza zimą. Mroźne podmuchy mogą bowiem przemrozić młode pędy. Gleba powinna być żyzna o pH 5-6,5, ale jednocześnie lekka i dobrze uprawiona. Warto więc przed posadzeniem rośliny dobrze ją przekopać i wymieszać z przekompostowanym obornikiem, kompostem i w celu nadania jej lekkości gruboziarnistym piaskiem, perlitem, wermikulitem lub keramzytem. Gdyby jeszcze dodać w miejscu sadzenia hydrożel, podłoże będzie zapobiegać nadmiernej wilgotności a jednocześnie zatrzymywać ją w okresach bezdeszczowych.

Aktinidia ostrolistna – stelaż do uprawy, autor: Frank Vincentz, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Jeśli sadzimy aktinidię w oddaleniu od ściany czy ogrodzenia, trzeba pamiętać o podporze dla niej. Pięknie będzie się pięła choćby po wysokopiennym drzewie. Najlepsze do uprawy są sadzonki kilkuletnie. Po zasadzeniu rośliny trzeba ją obficie podlać i zadbać o ściółkowanie, najlepiej korą i zrębkami sosnowymi. Taka ściółka będzie osłaniała podłoże przed odparowywaniem wody, zimą zaś chroniła korzenie przed przemarzaniem, a rozkładając się będzie dodatkowo zasilała podłoże w próchnicę.

Pielęgnacja Aktinidii ostrolistnej

Jak już wspominaliśmy Kiwi jest rośliną wymagającą w uprawie i pielęgnacji. A zatem źle znosi przesuszone podłoże, więc w okresach bezdeszczowych trzeba ją systematycznie podlewać.

Musi mieć żyzne podłoże, a zatem częste nawożenie jest koniecznością. Wiosną potrzebuje nawozu bogatego w azot, a im starsza roślina tym więcej go potrzebuje. Najlepiej zasilić ją azotem w kwietniu, maju i czerwcu w równych dawkach. Młoda roślina potrzebuje go ok. 30 gram, ta dojrzała nawet 150.

Aktinidia ostrolistna, autor: Qwert1234, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

W zależności od tego czy Aktinidia pełni rolę ozdobną czy też na rodzić owoce wymaga innego rodzaju cięć. Jako roślina ozdobna może być puszczona na żywioł i przycinana tylko wówczas, gdy przenika już tam, gdzie rosnąć nie powinna. Oczywiście każda wymaga cięć sanitarnych i usuwania pędów chorych, uschniętych, przemarzniętych czy uszkodzonych.

Jeśli stawiamy na owoce, tu cięcia stają się w uprawie kiwi kluczowe. Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że owocują pędy dwu- i trzyletnie, a pąki zawiązują się przy 7-8 liściu przyrostu zeszłorocznego. A zatem trzeba się przede wszystkim pozbyć pędów, które już owocowały, których wycina się do 70% zimą (styczeń/luty) po sezonie, pozostawiając świeże rozgałęzienia. A najsilniejsze pędy boczne zostawia się na długość 8 do 10 pąków, by w kolejnym sezonie wyrosły z nich pędy owocujące. Kolejnych cięć dokonuje się latem, są to cięcia prześwietlające, jeśli pędów jest zbyt wiele i słońce nie dociera do owoców.

Aktinidia ostrolistna 'Weiki’, autor: Björn Appel, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Młode rośliny powinno się przed nadejściem siarczystych mrozów okryć agrowłókniną.

Aktinidia ostrolistna – odmiany

Uniwersalnym zapylaczem dla odmian aktinidii ostrolistnej jest 'Weiki’ M

• ’Weiki’ – dmiana niemiecka, dwupienna, ma piękne liście, więc idealnie sprawdza się jako roślina dekoracyjna, ale można ją uprawiać również ze względu na smaczne owoce.
  Forma męska (’Weiki’ M) jest zapylaczem dla wszystkich odmian aktinidii ostrolistnej
  Forma żeńska (’Weiki’ F) jest bardzo plenna, o owocach średniej wielkości, dojrzewających w październiku, są one zielone i mają czerwonobrązowy rumieniec;
• ’Bingo’ – polska odmiana kiwi, w pełni mrozoodporna, jej owoce są niezwykle aromatyczne a ananasowym posmakiem, można je jeść ze skórką, owocowanie rozpoczyna po 3-4 latach po zasadzeniu, dobrze znosi nawet bardzo niskie temperatury, owoce dojrzewają z końcem września, mają soczyście zielony miąższ i różowy rumieniec na skórce, dorastają do 3 cm długości o 2,5 cm szerokości;
• ’Rogów’ – polska, żeńska odmiana kiwi, ma zielone owoce, dość smaczne, które dojrzewają wrzesień/październik, wymiary takie jak u 'Bingo’, jest wyjątkowo plenna i mrozoodporna;
• ’Jumbo’ – włoska, żeńska odmiana kiwi owocująca po 3-4 latach od zasadzenia, odmiana typowo amatorska do ogródków przydomowych, wytrzymała na mróz, owoce są wyjątkowo duże, zielonożółte, słodkie i smaczne należące do wyjątkowo dużych (5 cm długości/3 cm szerokości, waga ok. 30 g);

Aktinidia ostrolistna 'Geneva’

Aktinidia ostrolistna 'Geneva’ (Aktinidia arguta 'Geneva’) tzw. mini kiwi, jest ozdobnym pnączem o jadalnych, bardzo smacznych owocach, które dojrzewają najszybciej ze wszystkich odmian aktinidii. Gotowe do zrywania są już w połowie września. Owoce mają około 3 cm średnicy, są słodkie o delikatnym, miodowym posmaku. Pokryte są cienką skórką, którą można jeść wraz z całym owocem. Aktinidia nie tylko wytwarza smaczne owoce, dla jest pięknym, dekoracyjnym pnączem, które jest mrozoodporne i dobrze znosi uprawę w naszym klimacie. Silnie się rozrasta osiągając 8-10 m wysokości. Roczny przyrost rośliny to około 2-3 metry.

Uprawa aktinidii ostrolistnej 'Genewa’

Aktinidia wymaga lekkiego, żyznego i wciąż lekko wilgotnego podłoża. Odmiana ‘Geneva’ jest klonem żeńskim, by zawiązywały się owoce, konieczny jest rosnący obok klon męski, może to być np. odmiana ‘Weiki’ lub ‘Male’. Roślina owocuje po 3-4 latach od posadzenia. Owoce są nie tylko smaczne, ale i bardzo zdrowe. By pięknie rosła i obficie owocowała potrzebuje dobrze nasłonecznionego stanowiska. Sadzi się je w szpalerze co 1 m (5 sadzonek żeńskich, jedna męska). Aktinidia nie wymaga przycinania.

Pnącza są silne, wijące się i potrzebują podpór. Dobrze rosną sadzone przy ścianach, altanach, pergolach czy słupach. By dostarczyć roślinie składniki odżywcze, należy są ściółkować kompostem oraz podlewać wodą z dodatkiem biohumusu.

Fot. główna: Björn Appel, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org