|
Brzoza omszona Betula pubescens |
|
| Wysokość | do 28 m |
| Kwitnienie | – |
| Stanowisko | półcień |
| Wilgotność gleby | stale wilgotna, umiarkowanie wilgotna |
| Ozdobność | liście |
| Pokrój | wzniesiony |
Brzoza omszona (Betula pubescens) jest drzewem liściastym należącym do rodziny brzozowatych. Naturalnie rosnącą spotkać można w Europie, na Kaukazie i Syberii oraz na Grenlandii. W Polsce występująca powszechnie na nizinach, zwłaszcza na terenach podmokłych. Dorasta do 28 m wysokości.
Jest dużo mniej popularna w ogrodach od brzozy brodawkowatej, a szkodna bo jest równie piękna a przy tym dużo bardziej wytrzymała.
Brzoza omszona jest rośliną leczniczą. Liście mają działanie odtruwające, wzmacniające i moczopędne. Stosowana przy kamicy nerkowej, jako środek na porost włosów a także przy leczeniu łuszczycy i wielu innych schorzeń.
Jak wygląda brzoza omszona
Korona drzewa ma kształt owalny. Kora początkowo jest barwy fioletowo-czerwonej by stać się matowobiałą. Na pniu łuszczy się płatami, z czasem pęka i wygląda na omszałą.
Liście są ciemnozielone na górze i zielonawoszare na dole. Widoczne jest na nich siateczkowate unerwienie. Są lekko omszone i mają charakterystyczną, gęstą siateczkę utkaną z nerwów, które są albo brunatne albo białe. Kwiatki są zielone i niepozorne a owocami są drobne, uskrzydlone orzeszki.
Uprawa brzozy omszonej
Brzoza omszona lubi rosnąć w miejscach podmokłych, nawet na bagnach. Dobrze znosi porastanie w cieniu. Podłoże powinno być średnio zasobne w składniki odżywcze. Dobrze poradzi sobie w zasadzie na wszystkich rodzajach gleby, poza tymi suchymi. Sadzić można ją zarówno jesienią jak i wiosną jeśli ma nagie korzenie. Egzemplarze zakupione w donicach można sadzić cały sezon wegetacyjny.
Drzewo nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Wystarczy zadbać o nie w pierwszym roku po posadzeniu i systematycznie podlewać, jeśli opady deszczu są zbyt rzadkie i podłoże przesycha. Ściółkowanie podłoża na pewno pomoże zachowaniu na dłużej wilgotnej ziemi. Drzewo bardzo źle znosi przesadzanie, dlatego dobrze jest od razu znaleźć dla niego miejsce stałe.
Świetnie sprawdza się jako dekoracja stawów i oczek wodnych. Będzie rosła wszędzie tam, gdzie dla innych roślin jest zbyt mokro. Jest rośliną wytrzymałą i w pełni odporną nawet na bardzo niskie temperatury.
Brzoza omszona – zastosowanie
Drzewo pięknie prezentuje się w ogrodach, zasadzone choćby obok stawu czy oczka wodnego. Szybko rośnie i daje dużo cienia, osłaniając lustro wody albo miejsce odpoczynku. Brzoza omszona to idealna roślina do ogrodów wiejskich, naturalistycznych czy też romantycznych. Jej wymagania wodne oraz wytrzymałość sprawiają, że świetnie sprawdza się w zagospodarowaniu miejsc podmokłych i na nieużytkach, gdzie innym roślinom ciężko jest rosnąć.
Roślina lecznicza
Liście brzozy omszonej, ale również brzozy brodawkowatej i wszelkich ich mieszańców to znane i cenione surowce zielarskie. Zawierają flawonoidy, saponiny, żywice, kwasy organiczne sole mineralne, garbniki związki trójterpenowe a także olejek eteryczny.
Gotowe suszone liście brzozy w całości lub pokruszone można kupić w każdym sklepie zielarskim, ale mając drzewo w ogrodzie warto zerwać młode liście (gdy są lepkie) i wysuszyć pozostawiając je w cieniu w przewiewnym miejscu. Gdy są już suche przyjemnie lekko pachną, a ich smak jest dość cierpki. Kupić można również korę brzozy, ale i tę warto pozyskać z własnego drzewa odcinając choćby jedną gałąź. Zdziera się te białe, elastyczne fragmenty i również suszy.
Wartościowe są również nabrzmiałe, wiosenne pączki, tych jednak lepiej nie pozyskiwać z własnego drzewa, gdyż się je osłabi. Natomiast wczesną wiosną prowadzone są w lasach przecinki, można więc poszukać świeżo ściętych drzew i nieco tych pączków sobie narwać. Suszy się je w temperaturze 25-30°C. Po wysuszeniu są lepkie, intensywnie balsamicznie pachną i są gorzkie w smaku.
Napary z liści brzozy mają działanie wzmacniające, moczopędne oraz odtruwające. Działają bardzo pozytywnie na układ moczowy, dezynfekując drogi moczowe a także ma działanie moczopędne. Dlatego napar wykorzystywany jest w jego leczeniu, np. w niewydolności nerek i kamicy nerkowej.
Napar z liści ma również działanie napotne. Można go również stosować do przemywania suchej, łuszczącej się skóry wspomaga bowiem również leczenie łuszczycy. Jest to również doskonała wzmacniająca płukanka do włosów dodająca im blasku. Często stosowana może nieznacznie rozjaśnić włosy, tak samo jak rozjaśnia piegi.
By przygotować napar wystarczy łyżkę suchych, pokruszonych liści zalać szklanką gorącej wody, przykryć i zostawić na 15 minut. Roztwór taki można stosować do włosów, do twarzy ale również można go pić – pół szklanki dziennie między posiłkami.
Sok z brzozy omszonej
Bardzo ceniony jest sok pozyskiwany zarówno z brzozy omszonej jak i brodawkowatej. Wykazuje właściwości odtruwające, poprawia przemianę materii a także pomaga oczyścić organizm z toksyn. Stosuje się go również przy problemach z układem moczowym. Medycyna ludowa ma dla niego jeszcze zastosowanie wybielające dla cery oraz do pozbywania się piegów. W niektórych krajach sok z brzozy wykorzystuje się przy produkcji piwa, syropów a także w produkcji kosmetyków.
Wiedzieć należy, że nie z każdej brzozy można pozyskiwać sok. O ile brzoza omszona (Betula pubescens Ehrh) i brzoza brodawkowata (Betula pendula Roth i Betula verrucosa Ehrh) nadają się idealnie, o tyle brzoza karłowata (Betula nana), brzoza ojcowska (Betula oycoviensis Besser), brzoza Szafera (Betula szaferi) i brzoza niska (Betula humili) się do tego nie nadają.
Fot główna: Rufus46, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
