Nietoperze to zwierzaki, które niesłusznie budzą w nas strach. Tak naprawdę są one niezwykle sympatycznymi pożytecznymi ssakami, które mogą dać wiele dobrego naszemu otoczeniu. Sposobem na wsparcie ich osiedlenia w naszym ogrodzie lub na działce jest budowanie budek dla nietoperzy, które pozwolą im znaleźć idealne warunki do życia i przezimowania. Co warto wiedzieć o nietoperzach i dlaczego budka dla nietoperzy powinna być nieodzownym elementem naszego otoczenia? Pokażemy również jak szybko taką budkę dla nietoperzy zbudować.
Nietoperze, czyli latające ssaki
Zła renoma krwiopijczych wampirów, która niczym łatka naznaczyła nietoperze jest zupełnie niesłuszna. Zaledwie trzy ich gatunki zamieszkujące Amerykę Południową gustują we krwi ptaków i małych ssaków. Pozostałe, w tym te, które znalazły swój dom w Polsce, opierają swoją dietę na owocach i owadach. Te niewielkie stworzenia zamieszkujące nasz kraj ważą średnio od 5 do 10 gramów, co można porównać do 1/10 masy wróbla!
Rękoskrzydłe nocne ssaki należą do łagodnych zwierząt, a w naszych ogrodach i na działkach mogą skutecznie niwelować liczebność komarów, które stanowią ich ulubiony przysmak (jeden nietoperz może zjeść nawet kilka tysięcy komarów dziennie). Zapraszając je do siebie możemy zyskać zatem wspaniałego sojusznika w walce z prawdziwymi, utrudniającymi nam życie krwiopijcami.
Nietoperze są jedynymi ssakami, które potrafią latać, ale potrafią również chodzić, a nawet pływać. Dzięki skrzydlastym wydłużeniom przednich kończyn oraz błonom ich ciała zyskują nie tylko umiejętność latania, ale i łatwość łapania owadów. Zamieszkujące nasz kraj nietoperze zazwyczaj spotykamy w pozycji wiszącej, co jest zasługą ich specjalnie skonstruowanych kończyn – dzięki temu mogą one wypoczywać w tej pozycji bez wysiłku mięśni i utraty energii. To pozycja, którą przybierają podczas hibernacji, jednak i po śmierci potrafią w niej zastygnąć.
Nietoperze występujące w Polsce
Prawie trzydzieści gatunków nietoperzy znalazło swój dom w naszym kraju, a wśród nich najczęściej występujące to nocek, podkowiec, karlik, mroczka, borowiec, borowiaczek, gacek i mopek. Te latające ssaki zamieszkują najczęściej lasy, szczególnie w szczelinach i dziuplach drzew, ale znajdziemy je również w jaskiniach, na strychach i w piwnicach oraz opuszczonych budynkach.
Nietoperze żyjące w naszym kraju reprezentują miedzy innymi rodziny mroczkowatych oraz podkowcowatych. Najmniejszym z polskich nietoperzy jest podkowiec mały, który osiąga maksymalnie 4 cm i waży od 3,5 do 10 gramów, a rozpiętość jego skrzydeł sięga ok. 25 cm. Gatunek ten najliczniej występuje w Karpatach, Sudetach i na Wyżnie Krakowsko-Częstochowskiej. Jako gatunek zagrożony podlega on ścisłej ochronie.
Największym nietoperzem w naszym kraju jest z kolei borowiec wielki, który osiąga maksymalnie 8 cm, a rozpiętość jego skrzydeł może sięgać 46 cm. Gatunek ten występuje w całej Polsce i jako jeden z nielicznych poluje za dnia, najczęściej w okolicach zbiorników wodnych i na skrajach lasów.
Nietoperze zimują wchodząc w stan hibernacji, a ich wybudzenie może grozić śmiercią lub doprowadzeniem ich do głodówki. Najlepiej służą im miejsca ciepłe i ciasne, dlatego np. w domkach dla nietoperzy warto zadbać o stworzenie warunków imitujących przestrzeń pomiędzy korą a pniem drzewa. Okres lęgowy nietoperzy przypada miesiące od czerwca do lipca, dlatego często zajmują one w tym czasie budki ptaków, co niestety stanowi dla nich ogromne zagrożenie ze strony drapieżników.
Dieta nietoperzy
Nietoperze zamieszkujące rejony Polski to ssaki owadożerne. Najczęściej zjadają one motyle, komary, chrabąszcze, pasikoniki, mrówki, muchówki i widelnice. W innych krajach globu zwierzęta te odżywiają się również owocami, a nieliczne także małymi kręgowcami, ptakami czy innymi nietoperzami. Swoją złą renomę wampirów zawdzięczają kilku gatunkom, które odżywiają się krwią nacinając skórę ptaków lub ssaków i znieczulając je substancją zawartą w ich ślinie. Istnieją również gatunki, które chętnie posiłkują się małymi rybkami.
Nietoperze pod ochroną
W naszym kraju wszystkie nietoperze podlegają ochronie. Jako szczególnie zagrożone gatunki wymienić można podkowce małe i duże, nocki Bachsteina, łydkowłose i orzęsione, mroczki posrebrzane i pozłociste oraz borowce Leisera czy mopki. Szczególnym zagrożeniem dla tych małych latających ssaków jest działalność człowieka, która skutkuje zanieczyszczeniem środowiska, ale i niszczeniem ich siedlisk.
Poza wyznaczonymi rezerwatami Natura 2000, również każdy z nas może zadbać o ich dobro budując budki, które pomogą im znaleźć schronienie i najlepsze warunki do rozmnażania się. Każda taka zbudowana budka dla nietoperzy jest na wagę złota, budujmy ich jak najwięcej.
Ale nie tylko nietoperze potrzebują naszej pomocy. Warto zbudować również domek dla jeża i postawić domek dla owadów.
Projekt budki dla nietoperzy
Budka dla nietoperzy – budowa krok po kroku
Budka dla nietoperzy, by była odpowiednia powinna zostać wykonana z tworzyw naturalnych – deseczki, sklejki. Nie wolno jej malować farbami. Żadnej chemii! Jeśli koniecznie chcemy nadać jej kolor albo zaimpregnować, to dostępne są oleje na bazie naturalnych składników.
Troszkę się nasz Rysownik pogubił, bo jeśli młotek, to oczywiście używamy gwoździ, a jeśli mamy śrubki, czy raczej wkręty, to oczywiście potrzebujemy wkrętarki. No ale wiadomo o co chodzi 😉 I jak widać zrobienie takiego domku jest dziecinnie proste. Pamiętajcie, że listewki, które tworzą boki i oddzielają jedną deseczkę od drugiej muszą mieć 2-3 cm grubości, bo taka właśnie szczelina jest potrzebna by nietoperz wszedł do środka.
Tylna ściana powinna być wykonana z miękkiego, nieobrobionego drewna, można ją również nieco ponacinać, ona jest lądowiskiem dla nietoperzy i musi być chropowata, żeby miały się do czego bez problemu przyczepić.
Jak widać budka dla nietoperzy to niezwykle prosty projekt, prosta konstrukcja i proste i szybkie wykonanie. Warto poświęcić godzinkę lub dwie i wspólnie z dziećmi taki domek dla nietoperzy stworzyć.
Budka dla nietoperzy powinna zostać powieszona na ścianie budynku lub wysoko na drzewie. Musi znaleźć się poza zasięgiem drapieżników. Najlepiej od strony południowej.
Skąd będzie wiadomo, że nasza budka dla nietoperzy została zasiedlona? Po odchodach, które będą znajdowały się pod nią. Swoją drogą – doskonały nawóz. Jeśli budka będzie wystarczająco duża, jest szansa, że zamieszka w niej cała nietoperzowa rodzina. Oczywiście do budki się nie zagląda i nie straszy zwierząt.
Fot. główna: nietoperz gacek, autor: Wildlife Wanderer/flickr.com
Nigdy nie pomyślałbym o tym, aby robić domek dla nietoperzy. Niemniej pomysł bardzo mi się podoba.
Szczególnie ważny argumentem jest fakt, że nietoperze zjadają ogromne ilości komarów… a tych nie brakuje.
Nasz nietoperz zrobił sobie „budke” w szczelinie pomiędzy kasetą żaluzji a ścianą. Że tam mieszka poznaliśmy po odchodach na parapecie.