Rukiew wodna (Nasturtium officinale) – jest to warzywo liściaste należące do rodziny kapustowatych. Gatunek ten został zawleczony na tereny niemal całego świata, pochodzi natomiast z Europy i Azji. W Polsce dawniej rukiew uprawiana była powszechnie, teraz bardzo rzadko. W naturze spotkać można ją w zachodniej części kraju.
Rukiew wodna nazywana jest najzdrowszą rośliną świata!
Jak wygląda rukiew wodna
Rukiew wodna jest samopylną byliną, choć rozmnaża się również wegetatywnie. Należy do hydrofitów, czyli roślin, których pączki zimują w wodzie.
Rukiew ma intensywnie zielone, błyszczące liście, zbudowane z niewielkich owalno-sercowate listków, których długość nie przekracza 2,5 cm, co sprawia, że cały liść osiąga 5 do 15 cm długości. Liście wyrastają na pokładającej się lub wznoszącej zawsze zielonej łodydze, która mocno się rozgałęzia. Wnętrze łodygi jest zazwyczaj puste, dzięki czemu jest w niej powietrze, a to pozwala się jej utrzymywać na wodzie. Łodygi osiągają do 1 cm grubości i do nawet 3 m długości. Te dłuższe podzielone są węzłami, które samoistnie się zakorzeniają.
Rukiew wodna, autor: Stefan.lefnaer, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Rukiew wodna kwitnie od czerwca do września w klimacie umiarkowanym, natomiast w cieplejszych nawet od marca do października. Kwiatuszki są drobne, barwy białej i zebrane są w grona na szczytach łodyg. Owocem rukwi wodnej jest łuszczyna.
Uprawa rukwi wodnej
Rukiew wodną można uprawiać w gruncie lub pod osłonami, pod warunkiem jednak, że stworzy się jej odpowiednio mokre warunki. Wiedzieć jednak należy, że zanim się ją wysieje, nasiona rukwi wodnej należy przez tydzień trzymać w pojemniku na warzywa w lodówce.
Siejąc rukiew wodną pod osłonami można to zrobić od marca do kwietnia, natomiast w gruncie od maja do sierpnia. Jeśli w ogrodzie jest staw lub potok, najlepiej jest ją wysiać na brzegu. Jeśli nie ma, można ją wysiewać bezpośrednio w gruncie, a jeszcze lepszym rozwiązaniem są zadołowane pojemniki bez otworów w dnie, w których dłużej będzie stała woda. Idealne będzie stworzenie błotka z ziemi. W uprawie rukwi wodnej kluczowa jest bowiem woda, najlepiej czysta i dobrze natleniona.
Rukiew wodna, autor: Pmh at da.wikipedia, Public Domain, commons.wikimedia.org
Nasiona wysiewa się na głębokości 1-2 cm, niezbyt gęsto. Wschody pojawiają się po 8-12 dniach, a pierwsze zbiory można przeprowadzać po ok. 40 dniach.
Rukiew wodną można również uprawiać z rozsady. Na dość głębokiej tacy można umieścić plastikowe lub torfowe doniczki, te pierwsze wypełnić lekką ziemią z piaskiem i do każdej wrzucić po 3 nasionka. W tacy wciąż powinna być woda. Można to zrobić pod koniec marca, a na miejsce stałe przenieść rukiew wodną w drugiej połowie maja w rozstawie co 25 cm.
Rukiew wodną bez problemu rozmnoży się wegetatywnie, wystarczy odłamać kilka pędów na węźle i włożyć je do naczynia z wodą. Gdy pyszczą korzenie, zasadzić je w wybranym miejscu. Rukiew wodna lubi słońce rozproszone, więc najlepiej znaleźć jej miejsce z lekkim cieniem, ale i dobrym dostępem do światła.
Rukiew wodna jest rośliną ekspensywną jeśli ma stworzone optymalne warunki. Może np. zarosnąć staw.
Rukiew wodna – uprawa na parapecie
Rukiew wodną można bez problemu uprawiać na parapecie, albo na balkonie. Do wyboru są tutaj dwie metody jej uprawy: uprawa w ziemi albo uprawa hydroponiczna.
W pierwszym wypadku nasiona wysiewa się w podłużnej najlepiej doniczce wypełnionej do 3/4 wysokości średnio żyzną ziemią. Nasiona wysiewa się po 3 co 5 cm na głębokości ok 2 cm. Następnie całość należy bardzo obficie zrosić wodą i postawić na jasnym, ale nie południowym parapecie lub na balkonie (w maju). Uprawę tę należy systematycznie podlewać, a gdy pojawią się już wschody, dostarczać tyle wody, żeby ziemia w doniczce przypominała gęste błotko.
Rukiew wodna – kwiaty, autor: Zeynel Cebeci, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
Rukiew wodną można również uprawiać po prostu w wodzie, czyli stosując zasady uprawy hydroponicznej. Wystarczy do tego celu naczynie, gaza i nasiona. Gaza powinna się stykać z wodą, i być cały czas wilgotna. Nasiona można również wysiać na sicie, albo wykorzystać kiełkownicę. Filmiki instruktażowe na temat uprawy rukwi wodnej w wodzie znaleźć można na YouTube.
Wartości odżywcze rukwi wodnej
Rukiew wodna nazywana jest najzdrowszą rośliną świata. Jej młode, jadalne liście to prawdziwe bogactwo składników odżywczych. Uprawiana i ceniona jako roślina lecznicza już w starożytności. W średniowiecznej Europie budowano specjalne wanny/baseny do jej uprawy. U nas niestety jest obecnie mało znana i bardzo rzadko uprawiana. A szkoda. Bo jest nie tylko bardzo zdrowa, ale także bardzo smaczna – ma bowiem wyrazisty, lekko pieprzny smak.
Rukiew wodna, autor: Stefan.lefnaer, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Wartość energetyczna rukwi wodnej w 100 g to tylko 11 kcal, czyli jest to warzywo niskokaloryczne. Roślina ta zawiera również białko, tłuszcze roślinne, węglowodany i błonnik. Jest bogatym źródłem witamin: C, K, E, B6, A, tiaminy (B1), ryboflawiny (B2), niacyny (B3), kwasu foliowego (B9) oraz minerałów: wapnia, magnezu, fosforu, potasu, cynku, żelaza oraz sodu.
Właściwości rukwi wodnej
Surowcem zielarskim w przypadku rukwi wodnej są liście oraz łodygi i są one wykorzystywane w medycynie naturalnej zarówno w profilaktyce jak i w leczeniu dolegliwości.
Jeśli chodzi o profilaktykę rukiew wodna ma właściwości przeciwnowotworowe, a to dlatego, że jest źródłem izotiocyjanianów, które nie tylko nadają rukwi charakterystycznego smaku, ale są równocześnie hamulcowym w procesie namnażania się komórek rakowych. Duża zawartość witaminy C to gwarancja poprawy odporności organizmu. Wspomaga również pracę wątroby.
Rukiew wodna, autor: Forest & Kim Starr, CC BY 3.0, commons.wikimedia.org
Zjadanie rukwi wodnej ma również ogromny wpływ na skórę, bo dzięki zawartym w niej antyoksydantom oraz witaminie E (witamina młodości) opóźnia się proces starzenia się skóry. By jednak jeszcze efektywniej zadbać o skórę, może z rukwi wodnej robić maseczki albo okłady. Takie zabiegi nie tylko odżywią, nawilżą i odmłodzą skórę, ale również zmniejszą przebarwienia czy rozjaśnią piegi.
Jej właściwości lecznicze są niezwykle wszechstronne. Dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu reguluje poziom glukozy we krwi. Jest warzywem poprawiającym przemianę materii, więc powinno się ją spożywać przy zaparciach. Do tego działa wykrztuśnie, antybakteryjnie, żółciopędnie oraz przeciwzapalnie. Pomaga również, co ciekawe, koić nerwy. Ze względu na bogactwo witamin rukiew wodną powinny systematycznie spożywać osoby cierpiące na awitaminozę czy zmagające się z anemią. Ma zdolność obniżania poziomu tzw. złego cholesterolu (LDL), a jednocześnie podwyższa poziom tego dobrego (HDL). Obniża również poziom trójglicerydów w organizmie.
Rukiew wodna w kuchni
Rukiew wodna jak widać powinna na stałe zagościć w naszym menu. Bo właściwości prozdrowotnych jak i tych leczniczych ma całe mnóstwo. Ale przy tym całym bogactwie jest to po prostu bardzo smaczne warzywo. Ma lekko pieprzny, wyrazisty smak z wyraźnie wyczuwalną nutą słodyczy. Idealnie komponuje się więc w sałatkach czy jako dodatek do kanapek. Można ją wkomponować w warzywne lub owocowo-warzywne smoothie lub odżywcze koktajle. Z rukwi wodnej robi się również pyszne zupy na rosole.
Rukiew wodna – zupa, autor: Pmh at da.wikipedia, Public Domain, commons.wikimedia.org
Rukiew wodną można suszyć, można ją sproszkować, ale najcudowniej smakują po prostu jej świeże, młode listki.
Fot. główna: Stefan.lefnaer, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org