Hydroponika, uprawa hydroponiczna – jest to uprawa roślin bez udziału gleby. Umożliwia ona produkcję warzyw i owoców w sztucznych warunkach, zarówno tych domowych jak i na skalę przemysłową w szklarniach i namiotach.
Takim najprostszym przykładem hydroponiki jest wysiew rzeżuchy na wilgotnej ligninie. Z tą tylko różnicą, że dostarczamy jej jedynie wodę a substancje odżywcze czerpie tylko z nasion. Ale cóż stoi na przeszkodzie by żywić rośliny, dosypując nawóz do wody?
Czy ziemia jest roślinom potrzebna do życia?
Chyba nie potrafimy sobie wyobrazić krzaczków truskawek nie rosnących w ziemi. Widzimy to od dziecka. Truskawki rosną na polu – w ziemi, w doniczce – w ziemi, w skrzyneczce na balkonie – też w ziemi. Ale tak naprawdę rośliny rosną dzięki fotosyntezie, która zachodzi w liściach dzięki chlorofilowi, z reakcji dwutlenku węgla i wody, w której wyniku powstają glukoza oraz tlen. A to wszystko musi się odbywać przy współudziale promieni słonecznych.
Ale to oczywiście nie wszystko, czego taka truskawka potrzebuje do prawidłowego rozwoju, którego efektem powinny być piękne, dorodne, czerwone owoce, na dodatek smaczne i słodkie. Do tego potrzebne są również substancje odżywcze (np. potas, azot, fosfor i mikroelementy). Ale te substancje pobiera truskawka w postaci soli rozpuszczonych w wodzie. Gdyby wziąć pod lupę odrobinę podłoża to zobaczylibyśmy pojedyncze cząsteczki tej wody z rozpuszczonymi solami mineralnymi otaczające pojedyncze drobinki mineralne i organiczne gleby.
Hydroponika – uprawa hydroponiczna
fot. pikist.com
A co, jeśliby się pozbyć tych drobinek gleby? Roślina by nie rosła? Rosłaby. I to jeszcze lepiej jak z tą ziemią. I to jest właśnie hydroponika, czyli uprawa wodna. Choć hydroponika jest pojęciem jeszcze szerszym, gdyż zawiera w sobie wszelkie uprawy bezglebowe, czyli takie, gdzie do uprawy nie wykorzystuje się ziemi ale można użyć innych materiałów.
Na czym polega hydroponika?
Podstawą jest zapewnienie naszej przykładowej truskawce takich warunków by jej korzenie miały bezpośredni dostęp do wodnego roztworu substancji odżywczych. A ponieważ korzenie oddychają, roztwór ten musi być dodatkowo napowietrzany. Roślina może być zatem zanurzona bezpośrednio w napowietrzanej wodzie, ale może to być również wełna kamienna lub keramzyt (tzw. podłoża inertne), które zapewnią roślinie stabilizację pionową. Jeśli zatem korzenie krzaczka truskawki włożymy do podłoża z keramzytu czy wełny trzeba pamiętać, że mają być stale wysoce wilgotne.
Jeśli zatem jak widać truskawka otrzyma dokładnie to, czego potrzebuje w ilościach optymalnych to nie ma innego wyjścia, musi rozwijać się na miarę własnych możliwości genetycznych. Czyli będzie miała możliwie największe i najsmaczniejsze owoce.
Jak odżywia się roślina w hydroponice?
Korzenie roślin wciąż są zanurzone w wodnej pożywce, z której czerpią wszelkie substancje odżywcze. Dla każdej rośliny można, a nawet trzeba, taki skład skomponować indywidualnie, zapewniając jej precyzyjne dawki substancji, które są dla niej najwartościowsze. I wszystko to w zasięgu nawet najmniejszego korzonka, w formie łatwej do przyswojenia.
Hydroponika – uprawa hydroponiczna
fot. Aqua Mechanical / flickr.com
Nie trzeba się wysilać, rosnąć w głąb ziemi, omijać kamyczki i twarde grudki ziemi. Gdyby porównać roślinę wyjętą z podłoża z często bardzo długimi, cieniutkimi korzeniami, które musiały tyle rosnąć by dostać się do wody, z tymi wyjętymi z uprawy hydroponicznej, krótkimi, mocnymi i zwartymi, to wnioski nasuwają się same. I teraz warto sobie wyobrazić, ileż wysiłku kosztuje roślinę by z końca tych bardzo długich często korzeni przetransportować wodę aż do liści, bo tam przecież zachodzi zjawisko fotosyntezy, które pozwala się roślinom rozwijać i dojrzewać.
Jeśli w uprawie nie stosujemy chemicznych środków ochrony roślin, to nasze warzywa i owoce uprawiane metodą hydroponiczną są naprawdę zdrowe. I na dodatek szybciej rosną, gdyż to żaden dla nich wysiłek czerpać z podłoża. Nie muszą przebijać się wiele centymetrów w głąb ziemi w poszukiwaniu wody i nie muszą na to tracić energii. Cała wysiłek to by szybko dojść do celu: wydać na świat jak najlepszej jakości owoce.
Podłoże w hydroponice
Hydroponika – uprawa hydroponiczna
fot. J Wynia / flickr.com
Oczywiście jeśli potrafimy zbudować (można kupić gotowe) urządzenia do upraw hydroponicznych, które będą utrzymywały rośliny zanurzone w samej wodzie, wówczas nie ma problemu. Ale nie ma takiej konieczności, gdyż do utrzymywania stabilności roślin można użyć tak zwanego podłoża inertego (inertny – bierny, obojętny). Czyli jedyną rolę jaką spełnia to utrzymanie rośliny w ryzach i nie zawiera żadnych substancji, które miałyby jakikolwiek na rośliny wpływ, pozwala jedynie korzeniom przerastać i utrzymuje roślinę na miejscu.
Podłożem inertnym może być każda substancja, która jest obojętna pod względem chemicznym, ale w której z łatwością będą się zanurzać korzenie. Może to być włókno kokosowe, wena mineralna, wermikulit, keramzyt, perlit a nawet gąbeczki czy zwykła wata z apteki. Takie podłoże dodatkowo nie sprzyja rozwojowi glebowych patogenów.
Nawożenie roślin w hydroponice
Gdy uprawiamy rośliny tradycyjnie, wszystko jest wiadome. Rośliny czerpią z podłoża. Tyle, że oczywiście czerpią wszystko co w wodzie z gleby jest zawarte. Jeśli są tam metale ciężkie albo substancje chemiczne – również. Natomiast w uprawach hydroponicznych czerpią dokładnie to, co znajduje się w roztworze wodnym a czego sami tam dodaliśmy. Najzwyczajniej w świecie dodajemy odpowiedni nawóz naturalny w odpowiedniej dawce i mamy ekologiczną uprawę od A do Zet.
Taka uprawa hydroponiczna może być niezwykłym poletkiem badawczym. Można dozować różne pierwiastki i mikroelementy i obserwować, jak działa na rośliny nadmiar albo niedobór jakiegoś pierwiastka. Także jak widać można uprawy hydroponiczne potraktować niezwykle poważnie i uprawiać np. truskawki a można bawić się w naukowca, co na pewno spodobałoby się wielu uczniom.
fot. główne piqsels.com