Sztuka tworzenia topiarów to innymi słowy sztuka dekoracyjnego cięcia krzewów i drzew tzw. ars topiaria. Kreowanie finezyjnych kształtów i rzeźb z drzew, żywopłotów czy krzewów pozwala uzyskać niesamowite kształty dopełniające każdą misterną ogrodową aranżację. Możemy spotkać topiary o niezwykle finezyjnych kształtach, w tym proste typu spirale, kule, stożki po wyjątkowo fantazyjne figury, zwierząt, ludzi czy całe sceny rodzajowe. Tylko od wyobraźni mistrza topiarów zależy to, co ostatecznie wyczaruje on z niepozornego krzewu!
Co warto wiedzieć o sztuce tworzenia topiarów?
Topiary najczęściej kreowane są na podstawie wiecznie zielonych drzew i krzewów oraz żywopłotów. Najlepiej sprawdzają się w nich gatunki o gęstej masie igieł lub drobnych listkach, które rosną w zwartych kępach. Dawniej najczęściej tworzono topiary na bukszpanach, mirtach, ostrokrzewach, laurach, żywotnikach czy cisach, jednak obecnie gatunków podatnych na „strzyżenie” jest więcej.
Topiary, autor: 12019/pixabay.com1
Przycięte żywopłoty znane nam z licznych miejskich i podmiejskich krajobrazów to najprostsza z form topiarów, którą bez większego wysiłku możemy wykonać samodzielnie. Jednak bardziej skomplikowane stożki, kule, spirale czy figury wymagają już większego nakładu pracy, umiejętności artystycznych i ogrodniczych oraz sporego zapasu cierpliwości.
W ogrodach znaleźć możemy „sztuczne” warianty topiarów, które bazują na drucianych ramach, tworzących proste kontury oczekiwanego kształtu. Pozwalają one na szybkie stworzenie oczekiwanej figury poprzez pokrycie ich liśćmi i pędami bluszczy czy im podobnych pnączy. We wnętrza ramek wstawiane są także bukszpany lub inne krzewy, które docina się gdy zaczną wyrastać poza obręb konstrukcji.
Topiary – skąd wzięła się sztuka ich tworzenia?
Topiary to nazwa pochodząca od łacińskiego słowa topiarius oznaczającego „ogrodnika ozdobnego”. Historia ich kreowania sięga czasów starożytnego Rzymu, gdzie zagościły po raz pierwszy w ogrodach Juliusza Cezara za sprawą jego przyjaciela. Przedstawiały one miniaturowe sceny rodzajowe. Z czasem sztuka tworzenia topiarów rozwinęła się także w Chinach i Japonii w postaci form starych sosen lub zaokrąglonych kształtów przywodzących na myśl chmury. Nikt nie wyobraża sobie by ogród chiński czy ogród japoński pozbawione były przepięknych bonsai.
Topiary, autor: terimakasih0/pixabay.com
Europa na poważnie przyjęła sztukę rzeźbienia w krzewach i drzewach dopiero w okresie renesansu, kiedy to tworzono w ogrodach stożki, kule czy spirale, niskie żywopłoty z bukszpanu, które otaczały piękną linią kwiatowe rabaty, czego efektem były „dywanowe kompozycje”. Gdy w XX wieku Brytyjczycy stworzyli Arts and Crafts, sztuka tworzenia topiarów rozwinęła się jak nigdy wcześniej, tworząc połączenia z figur z kwiatami.
Obecnie najbardziej spektakularne kreacje topiarowe znaleźć można w ogrodach Cliveden w Buckinghamshire, Levens Hall w Cumbrii czy Hampton Court w Wielkiej Brytanii (tutaj znajdują się najstarsze z topiarów, które przetrwały w niezmiennej formie od XVII wieku!). Piękne dzieła roślinne znajdziemy również w Durbuy w Belgii, bądź Stanach Zjednoczonych w Ladew Topiary Gardens w Maryland.
Topiary, autor: 12019/pixabay.com
O sztuce tworzenia topiarów w praktyce
Aranżacje ogrodowe z topiarami to prawdziwe dzieła sztuki, które warte są poświęcenia czasu i uwagi. Najważniejsze w kreacjach jest prawidłowe dobieranie gatunków, które będą zgodne z warunkami glebowymi oraz świetlnymi, którymi dysponuje nasz ogród. Doskonale zdają tutaj egzamin rośliny takie jak wspomniane bukszpany.
Fot. główna: judithshore14/pixabay.com