Złotokap vel Złotodeszcz (Laburnum) to krzew lub niewielkie drzewo należące do rodziny bobowatych. Do rodzaju złotokap należą dwa gatunki tegoż oraz mieszaniec między nimi. W Polsce wszystkie one są uprawiane, a złotokap pospolity uznawany jest już za gatunek dziczejący. W naturze, czyli w południowo-wschodniej i południowo-środkowej Europie porasta góry oraz obrzeża lasów. Złotokapy są roślinami długowiecznymi. Ich drewno jest twarde i mocne i służyło do wyrobu instrumentów.
Złotokapy są roślinami silnie trującymi. Trująca jest każda część rośliny. Nasiona złotokapu mogą być śmiertelnie trujące dla dzieci!
Gatunki złotokapów:
- złotokap alpejski (Laburnum alpinum)
- złotokap Waterera (Laburnum × watereri)
- złotokap pospolity (Laburnum anagyroides)
Jak wygląda złotokap
Złotokap może przyjąć formę drzewa, ale najczęściej rośnie w formie krzewu. Jego pędy są różnej długości, porośnięte ciemnozielonymi liśćmi na długich ogonkach. Liście opadają przed zimą. Niezwykłą ozdobą złotokapów są ich kwiaty. Są dość drobne, barwy złotożółtej, ale zebrane w grona tworzą zwisające girlandy. Wygląda to naprawdę zjawiskowo. Gdy przekwitną, krzew ozdabiają wiszące, spłaszczone strąki wypełnione nasionami.
Uprawa złotokapu
Złotokapy najlepiej rosną w podłożu żyznym, lekkim, przepuszczalnym, o odczynie zasadowym. Ziemia powinna być stale umiarkowanie wilgotna, ale roślina jest dość wytrzymała zarówno na krótkotrwałe niedobory jak i nadmiar wody. Miejsce dla złotokapu musi być dobrze nasłonecznione i zaciszne, mroźne, zimowe wiatry mogą bowiem przemrozić pędy. I musi być to miejsce na zawsze, bo złotokap będzie miał w niedługim czasie tak mocno rozbudowany system korzeniowy, że przesadzanie go nie wchodzi w grę. Uszkodzenie korzeni skutkować bowiem będzie jego zamieraniem.
Złotokap pospolity, autor: David Stang, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
W zależności od gatunku złotodeszcz jest mniej lub bardziej narażony na przemarzanie, dlatego dobrze jest po posadzeniu grubo ściółkować podłoże korą, przed zimą usypać pokaźny kopczyk wokół pędów, a wypadku młodych roślin dodatkowo krzew osłonić np. białą agrowłókniną.
Rozmnażanie złotokapu
Złotokap można rozmnażać na kilka sposobów. Przede wszystkim można wysiać nasiona, ale tu trzeba mieć cierpliwość, bo kwitnący krzew możemy zobaczyć dopiero po kilku latach, nawet po sześciu. Wiedzieć należy, że zanim wysiejemy nasiona w pojemnikach wypełnionych żyzną, przepuszczalną ziemią lub od razu w gruncie, nasiona trzeba namoczyć w dość ciepłej wodzie (50-60°C) i potrzymać w niej aż woda wystygnie.
Złotokapu wszystkich gatunków można również rozmnażać poprzez sadzonki zielne. Pozyskuje się je w czerwcu, odcinając zielone końcówki pędów długości ok. 15 cm. Ścina się liście, pozostawiając tylko 2 i stożek wzrostu, końcówkę zanurza w ukorzeniaczu i wtyka do pojemnika wypełnionego lekką, żyzną, umiarkowanie wilgotną ziemią. Takie sadzonki można również włożyć do pojemnika z wodą, do którego dolewa się nieco biohumusu. Po około 5-6 tygodniach większość sadzonek powinna mieć już korzenie i można je zasadzić w miejscu docelowym. Pamiętać trzeba o systematycznym ich podlewaniu i dokładnym osłonięciu przed zimą.
Złotokap pospolity – nasiona, autor: Katrin Schneider, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
W przypadku złotokapu Waterera w marcu można również pobrać sadzonki zdrewniałe. Ucina się pędy zdrewniałe długości 10-15 cm, końcówki zanurza w ukorzeniaczu i wtyka do pojemnika wypełnionego żyzną ziemią. Po czym pojemnik można postawić w jasnym i chłodnym miejscu, np. w tunelu foliowym. Jesienią, gdy sadzonki są ukorzenione, możne ja zasadzić w podłożu.
Pielęgnacja złotokapu
Złotokap nie potrzebuje szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. Przede wszystkim się go nie przycina, gdyż źle znosi cięcia. Ograniczyć należy je jedynie do wiosennych cięć sanitarnych, czyli usuwania przemarzniętych, uszkodzonych czy chorych pędów. Wiedzieć należy, że przycinanie złotokapu nie skutkuje jego zagęszczaniem się, jak ma to miejsce w przypadku innych krzewów. Przycinany systematycznie złotokap zaczyna marnieć.
Złotokap pospolity, autor: Katrin Schneider, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Złotokap, zwłaszcza na początku kwitnienia, ale i w trakcie dobrze jest zasilać nawozami dla krzewów kwitnących. Zwrócić należy uwagę, żeby nie były to nawozy dla hortensji czy różaneczników, bo zakwaszają przy okazji podłoże. Przy dłużej trwających okresach bezdeszczowych złotokapy należy podlewać.
Złotokap alpejski
Złotokap alpejski (Laburnum alpinum) może być niewysokim drzewem lub wysokim krzewem. Dorasta do 6 m wysokości. Pochodzi z gór południowej Europy. Na pierwszy rzut oka podobny jest bardzo do złotokapu zwyczajnego. Ma pokrój lejkowaty na który składają się wyprostowane pędy. Zielone liście na długich ogonkach mają szerokoeliptyczną budowę. Górna część blaszki liściowej jest zielona, a dolna srebrzyście owłosiona.
Pięknie kwitnie w czerwcu niewielkimi, żółtymi kwiatami, które zebrane w długie (do 30 cm), wiszące grona robią spektakularne wrażenie. Do tego pięknie i intensywnie pachną. Gdy kwiaty przekwitną zastępują je mało atrakcyjne strąki z nasionami wewnątrz i w ogóle krzew ten traci wówczas sporo na swej urodzie. Dlatego warto sadzić go np. w parze w glicynią.
Złotokap alpejski, autor: Fabien Piednoir, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Trzeba mieć na uwadze, że złotokap alpejski nie jest w pełni mrozoodporny (strefa mrozoodporności do 5) i może u nas przemarzać. Lubi ziemię o pH obojętnym do zasadowego. Nie przeszkadzają mu wiatry ani zanieczyszczone powietrze.
Złotokap alpejski to roślina silnie trująca! Zarówno liście jak i nasiona oraz korzenie zawierają silnie toksyczną cytyzynę!
Dostępne u nas odmiany złotokapu alpejskiego:
- Złotokap alpejski ‘AUREUM’ – odmiana trudno dostępna, ale można ją kupić. Ma nie tylko żółte kwiaty, ale również przez cały sezon żółte liście.
- Złotokap alpejski ‘Pendula’ – pendula, czyli odmiana ‘płacząca’ o zwisających pędach, co czyni ją dodatkowo bardzo dekoracyjną rośliną.
Złotokap Weterera
Złotokap Waterera (Laburnum x watereri) jest mieszańcem złotokapu pospolitego i złotokapu alpejskiego. Ten gatunek przybiera najczęściej formę drzewa dorastającego do ok. 5 metrów wysokości. Przepięknie kwitnie, a jego długie grona składające się z jaskrawożółtych kwiatków osiągają nawet 60 cm długości.
Złotokap Waterera, autor: Alice H Myers, CC BY-SA 2.0, commons.wikimedia.org
Odmiany dostępne u nas:
- Złotokap Waterera ‘Vossii’ – to odmiana powszechnie u nas dostępna o wyjątkowo okazałych, pachnących kwiatostanach, które osiągają do 60 cm długości. To chyba najpiękniejszy ze złotokapów.
- Złotokap Waterera ‘Alford’s Weeping’ – odmiana o kulistym pokroju, bardzo intensywnie kwitnie.
- Złotokap Waterera ‘Sunspire’ – o kolumnowym pokroju, pięknie i obficie obsypana kwiatami.
Złotokap pospolity
Złotokap pospolity (Laburnum anagyroides) może być niewysokim drzewem lub wysokim krzewem. Dorasta do 5-6 metrów wysokości. Ma miękko owłosione zarówno pędy jak i ciemnozielone liście, które wyglądem przypominają nieco liście koniczyny. Kwiaty mają barwę złotożółtą, pojawiają się pod koniec maja i utrzymują na pędach do ok. połowy czerwca i u złotokapu pospolitego kwiaty nie pachną. Są najmniej spektakularne, bo kwiatostany osiągają jedynie 10-20 cm długości.
Złotokap pospolity, autor: Hladac, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
W Polsce można już spotkać złotokap pospolity w naturze, a to dlatego, że od lat dziczeje. Uznawany jest za najbardziej trującą u nas roślinę. A najwięcej toksycznej cytyzyny znajduje się w czarnych nasionach. Wiedzieć jednak należy, że żadna część rośliny nie jest od trucizny wolna.
Fot. główna: Złotokap alpejski, autor Etienne, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org