Aksamitka rozpierzchła – uprawa i pielęgnacja

Aksamitka rozpierzchła (Tagetes patula) jest rośliną jednoroczną, należącą do rodziny astrowatych. Jest rozpowszechniona na całym świecie jako uprawna roślina ozdobna, a wywodzi się z Nikaragui i Meksyku. Również w Polsce bardzo popularna, nie tylko dlatego, że pięknie wygląda, długo kwitnie i jest wytrzymała, ale również jako pułapka na nicienie, bardzo groźne szkodniki, zwłaszcza w warzywniku. Aksamitka zwabia je, a gdy wgryzą się w korzenie, niszczy je toksyczna substancja przez nie wydzielana.

Aksamitka rozpierzchła, autor: Ömerulusoy, CC BY 3.0, commons.wikimedia.org

Aksamitka rozpierzchła – jak wygląda

Aksamitka rozpierzchła dorasta do maksimum 60 cm wysokości, jej łodyga mocno rozgałęzia się już od poziomu gruntu. Liście są pierzastodzielne i wydzielają u większości odmian silny zapach. Pięknie kwitnie od lipca aż do przymrozków. Kwiaty są dwubarwne, zebrane w koszyczki kwiatowe o średnicy 4-6 cm, osadzone na szypułkach. Zewnętrzne kwiaty są języczkowe, mają żółtą barwę z purpurową plamką, wewnętrze są rurkowate. Owocami aksamitki rozpierzchłej są niełupki wewnątrz których znajduje się po kilka nasion.

Aksamitka rozpierzchła, autor: Salicyna, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Uprawa aksamitki rozpierzchłej

Aksamitka rozpierzchła jest rośliną mało wymagającą co do podłoża, w którym rośnie. Ale najpiękniej kwitnie, gdy ma dostęp do składników odżywczych, ziemia jest przepuszczalna i posadzona zostanie w pełnym słońcu. Aksamitka jest wyjątkowo odporna na suszę.

Rozmnaża się ją poprzez wysiew nasion wczesną wiosną (w kwietniu) w zimnym, ale dobrze doświetlonym rozsadniku. Jednak najwygodniej jest kupować gotową rozsadę u producentów, jest zazwyczaj bardzo tania. Można ją uprawiać zarówno w gruncie jak i w pojemnikach. Nie jest odporna na przymrozki, dobrze jest zatem na miejsca docelowe przenosić ją w drugiej połowie maja.

Aksamitka rozpierzchła – pielęgnacja

Aksamitka rozpierzchła ma niewielkie wymagania pielęgnacyjne. Można ją zasilać nawozami o małej zawartości azotu a zwiększone potasu i fosforu, gdyż wówczas piękniej kwitnie. Z podlewaniem bardzo ostrożnie, gdyż należy do roślin, które wolą przesuszenie niż przelanie.

Aksamitka rozpierzchła, autor: User Darwinek, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Choroby i szkodniki aksamitki rozpierzchłej

Rośliny często atakowane są przez ślimaki a przy dużej wilgotności podłoża również przez grzyby, szczególnie szarą pleśń.

Zastosowanie aksamitki rozpierzchłej

Aksamitki rozpierzchłe idealnie sprawdzają się jako obwódki rabat kwiatowych. Pięknie się prezentuje w roli dywanu kwiatowego, można ją również traktować jako roślinę zadarniającą. Można ją również uprawiać w donicach na balkonach i tarasach.

Aksamitka rozpierzchła – Szafran imeretyński, autor: Przemysław Wierzbowski, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Można tworzyć z aksamitki preparaty do zwalczania szkodników oraz do zwalczania chorób. Ze względu na zdolność niszczenia nicieni, również na obwódki w warzywniku w uprawie współrzędnej z warzywami (allelopatia roślin).

Płatki aksamitki rozpierzchłej można suszyć i w formie sproszkowanej lub pociętej stosować w kuchni. Przyprawa ta nosi nazwę szafran imeretyński i jest powszechnie stosowana w Gruzji i innych państwach Kaukazu.

Odmiany aksamitki rozpierzchłej

Dostępnych jest całkiem sporo odmian aksamitek rozpierzchłych, różniących się między sobą wielkością zarówno całej rośliny jak i kwiatów, ich budową oraz kolorem. Do najpopularniejszych odmian aksamitki rozpierzchłej należą:

• ‘Pascal’ – dorasta do 20-30 cm wysokości, kwitnie od czerwca do przymrozków, jej kwiaty są liczne, barwy żółtej z brązową plamką u nasady każdego płatka;
• ‘Bolero’ – dorasta do 20-30 cm wysokości, mocno się rozkrzewia i gęsto obsypuje pełnymi kwiatami barwy miodowo-mahoniowej, kwitnie od czerwca do przymrozów;
• ‘Giant Bicolour’ – dorasta do 30 cm wysokości, bujnie kwitnie a jej kwiatostany są imponującej średnicy 6-8 cm, są dwubarwne – mahoniowo-czerwone ze złotym brzegiem, kwitną od czerwca do pierwszych przymrozków;

Aksamitka rozpierzchła, autor: কামরুল ইসলাম শাহীন, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

• ‘Orange Flame’ – dorasta do 20-30 cm wysokości, ma wyjątkowo piękne dwubarwne, anemonowe kwiatostany, w środku pomarańczowe kwiaty rurkowe otoczone są okółkiem brązowych kwiatów języczkowych;
• ‘Naughty Marietta’ – dorasta do 20 cm wysokości, jej kwitki są drobne, pojedyncze, barwy miodowej z brązowo-czerwonymi obrzeżami, a cała roślina mocno się rozkrzewia.

Fot. główna: Acabashi, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org