Herbicydy (łac. herba – trawa, caedo – zabijać) są to środki chwastobójcze, które wykorzystywane są w uprawie rolnej, jak i w ogrodach. Ich działanie może być zarówno układowe – poprzez wchłanianie przez liście lub korzenie i hamowanie procesów fizjologicznych, bądź kontaktowe niszczące fragmenty roślin, z którymi mają styczność. Można wyróżnić również herbicydy działające selektywnie, eliminujące określoną grupę roślin lub konkretny gatunek np. zwalczając wyłącznie chwasty znajdujące się w uprawach, jak i herbicydy totalne, które niszczą każdą zieleń np. przy całkowitym oczyszczaniu terenu.
Wykorzystanie herbicydów jest powszechne, jednak stosując je należy działać rozsądnie, w zależności od rodzaju upraw i grupy roślin, których chcemy się pozbyć. Pestycydy, czyli środki ochrony roślin do jakich należą herbicydy działają najskuteczniej w stosowaniu naprzemiennym. Tym sposobem można zwiększyć skuteczność zabiegów zwalczających chwasty.
Herbicydy, autor: Oregon Department of Agriculture/flickr.com
Jak należy stosować herbicydy?
Herbicydy w uprawach rolniczych są szczególnie pożądane w przypadku zbóż ozimych, które narażone są w największym stopniu na nadmierne zachwaszczenie. Szczególnie ważne jest w ich przypadku okres jesienny, kiedy to przypada początek ich wegetacji oraz wczesna wiosna, gdy rośliny krzewią się i strzelają w źdźbło. Stosowanie herbicydów uzależnione jest od warunków pogodowych, jednak jeżeli te są sprzyjające, można rozpocząć zabiegi na jesień, a na wiosnę przeprowadzić je jedynie uzupełniająco. Stosowanie herbicydów jest niezwykle ważne w początkowych etapach wzrostu zbóż typu pszenica lub jęczmień, ale i dla pszenżyta, rzepaku czy żyta.
Ponieważ chwasty są nośnikiem wielu chorób, w tym grzybowych oraz żywicielami licznych szkodników w okresach pomiędzy uprawą roślin, prawidłowe ich zwalczanie jest niezwykle ważnym elementem pielęgnacji upraw.
Rodzaje chwastów i ich szkodliwość
Aby dopasować metodę zwalczania chwastów, w tym dobór właściwych herbicydów, konieczna jest wiedza na temat rodzajów chwastów. Plagą upraw są chwasty jednoliścienne i dwuliścienne, które rosną szybko i równie ekspresowo się rozmnażają. Ich wysoka odporność na zmienne warunki – w tym te niekorzystne, sprawia, że walka z nimi trwa w zasadzie cały sezon. Należy zadbać przede wszystkim o to, aby te nie zdołały się roznieść po całej uprawie i wejść w fazę kwitnienia, a później wykształcić nasion.
Herbicydy – działanie selektywne, autor: Media Mike Hazard/flickr.com
Wśród chwastów jednoliściennych najczęściej spotykamy trawy, które mogą obniżać ilość i jakość plonów. Chwasty te pojawiając się na uprawach wypierają rośliny, ograniczając im dostęp do światła słonecznego, wody oraz składników pokarmowych. Dla rozwoju chwasty wymagają warunków podobnych do tych, które są niezbędne dla bardziej wartościowych roślin, a dodatkowo zagęszczają one uprawę, która w większym stopniu narażona jest na choroby i szkodniki. Szczególnie uciążliwym w zwalczaniu chwastem jednoliściennym jest stokłosa – pojawia się najczęściej w uprawach zbóż, kukurydzy i rzepaku.
Wśród chwastów dwuliściennych, które podobnie jak jednoliścienne szkodzą uprawom wymienić możemy odmiany takie jak chaber bławatek, dymnica pospolita czy kąkol polny. W tym miejscu warto również dodać, że poza właściwymi chwastami, szkodliwe dla upraw mogą być tzw. samosiewki, szczególnie rzepaku i zbóż.
Herbicydy i ich skuteczność
Nowoczesne technologie tworzenia środków chwastobójczych, czyli herbicydów pomagają skutecznie niszczyć trawy i inne niechciane rośliny, nie szkodząc przy tym właściwym uprawom. Preparaty chwastobójcze stosować można uzupełniająco do zabiegów pielęgnacyjnych wykonywanych z pomocą narzędzi, a ich aplikację przeprowadza się doglebowo lub nalistnie. Dzięki wykorzystaniu herbicydów można skutecznie odchwaszczać pola, zapewniając bezpieczeństwo uprawie.
Aby zastosowanie herbicydów było efektywne, warto pamiętać o odpowiednich warunkach atmosferycznych – gleba powinna być o temperaturze wyższej od minimalnej ciepłoty niezbędnej do kiełkowania chwastów. Podłoże powinno być przy tym wilgotne, aby herbicydy mogły dotrzeć do nasion chwastów – nie należy przeprowadzać zabiegów w okresie suszy lub bezpośrednio po opadach, gdyż substancje czynne nie zdołają skutecznie wpłynąć na korzenie chwastów. W zwalczaniu chwastów dwuliściennych ważne jest także powtórzenie zabiegów.
Herbicydy, autor: Angus Willson/flickr.com
Dobór herbicydów
Odpowiedni dobór oprysku pozwala skutecznie wyeliminować uciążliwe chwasty. Pozwala to również podnieść jakość i wysokość plonów. Właściwie dopasowane środki chwastobójcze to jednak nie wszystko, kluczowe jest bowiem stosowanie różnych ich wariantów, gdyż chwasty potrafią uodparniać się na działanie określonych substancji aktywnych. Ograniczenie zabiegów z użyciem jednej grupy herbicydów pozwala zadbać o ochronę upraw przez cały sezon.
Herbicydy totalne to szczególny rodzaj herbicydów, które działają na wszystkie rośliny. Stosowane są one w sytuacji, gdy naszym celem jest całkowite odchwaszczenie pola. Ich aplikacja wyniszcza roślinność od korzenia w przeciągu kilku dni i wykorzystywana jest wyłącznie wówczas, gdy konieczne jest radykalne działanie, a mechaniczne metody nie zdają egzaminy. Ten rodzaj środków chwastobójczych należy stosować z wyjątkową rozwagą, gdyż źle wykorzystane mogą one niekorzystnie wpłynąć również na pobliskie uprawy.
W zależności od przeznaczenia w ogrodnictwie oprócz herbicydów stosuje się:
- insektycydy – środku owadobójcze
- pestycydy – zwalcza szkodliwe dla roślin organizmy
- fungicydy – zwalczają choroby roślin, głównie grzybowe
Fot. główna: Jon Sullivan/flickr.com
