|
Wyka bób vel Bób (Vicia Faba) |
|
| Wysokość | do 130 cm |
| Kwitnienie | – |
| Stanowisko | słoneczne |
| Wilgotność gleby | stale wilgotna |
| Ozdobność | – |
| Pokrój | wzniesiony |
Wyka bób vel bób (Vicia Faba) to roślina jednoroczna z rodziny bobowatych (Favaceae), której pochodzenie nie jest znane, ponieważ w stanie dzikim już nie występuje. Jest równocześnie bardzo popularnym warzywem uprawianym na całym świecie, w tym także w Polsce. To bliski krewniak grochu, fasoli, soi i cieciorki. Niegdyś jego nasiona służyły do również do wyrobu mąki, z której pieczono chleb.
Do gatunku należy tylko jedna odmiana o nazwie Bobik (Vicia faba var. equina) i od bobu odróżniają ją: nasiona, które są czerwone lub brunatne, kuliste; liście dłuższe i mniejsze niż u bobu; nieco smuklejszy pokrój i wyższa łodyga.
Bób – jak wygląda
Bób tworzy czterokanciaste, puste w środku, rurkowate łodygi, osiągając do 130 cm wysokości. Liście bobu są barwy sinozielonej. Jego motylkowate kwiaty są białe z czarno-fioletowymi dodatkami i osiągają do 5 cm długości, zebrane w groniaste kwiatostany. Korzeń bobu to organ typowo palowy, mocno się rozgałęziający, wrzecionowaty.
Oczywiście największą wartość mają owoce, czyli długie strąki, w których wnętrzu znajdują się duże, jaskrawozielone nasiona. W jednym strąku znajduje się zazwyczaj od 2 do 5 nasion, a każde w osobnej przegródce o gąbczastej ściance. Mają nerkowaty albo soczewkowaty kształt i są barwy jasnożółtej, jasnozielonej, czasem brunatnej a nawet fioletowej. Nasiona dorastają do 35 mm długości i zbiera się je od czerwca do sierpnia.
Bób – uprawa i pielęgnacja
Bób to warzywo proste w uprawie. Najważniejszym wyzwaniem dla ogrodnika jest w tym przypadku stworzenie odpowiedniego miejsca do jego uprawy, ponieważ warzywo ma spore wymagania glebowe. Idealna gleba dla bobu będzie więc lekko wilgotna, nawieziona oraz bogata w minerały i wartości odżywcze, o odczynie 6,5-7 pH. Dobrze czuje się na podłożach torfowych i czarnoziemie. Ale będzie doskonale rósł na każdej ziemi wzbogaconej kompostem.
Nasiona bobu wysiewa się wprost do gruntu i najlepiej by miało to miejsce do połowy marca. A ponieważ roślina ta jest odporna na przymrozki, można to zrobić już pod koniec lutego pod warunkiem, że poletko z wysianymi nasionami okryje się choćby agrowłókniną. Dojrzeje wówczas na tyle wcześnie, że sprawdzi się doskonale w roli rośliny przedplonowej, na miejscu której będzie można wysiać kolejne warzywo z krótszym okresem wegetacji. Zbiory można rozpocząć już z początkiem czerwca, jeśli uprawa prowadzona jest pod osłonami, jeśli w gruncie to trwa od lipca do sierpnia.
Nasiona bobu wysiewa się gniazdowo, czyli umieszcza się w dołku głębokości ok. 6 cm po kilka (3-4) sztuk. Dołki powinny znajdować się ok. 15-20 cm od siebie w rzędach co pół metra. Nie powinno się sadzić ich rzadziej bo roślina dorasta do nawet 150 cm wysokości i pędy będą się wzajemnie podpierać. Często jednak wymagają wręcz podwiązania. Nasiona kiełkują już w temperaturze 3-4°C.
Bób można również uprawiać z rozsady, wówczas na miejsce docelowe sadzi się rośliny pod koniec marca, przyspieszy to plonowanie nawet o około 2 tygodnie.
W uprawie bobu konieczne jest stosowanie płodozmianu, a to ze względu choćby na duże zagrożenie chorobami i szkodnikami. Oznacza to, że zarówno bobu jak i innych roślin motylkowych nie można sadzić w tym samym miejscu przez co najmniej 4 lata. Bób korzeni się głęboko, powinien zatem rosnąć po roślinach, które czerpały składniki pokarmowe z płytszych warstw gleby. Natomiast sadzenie innych roślin w miejscu, gdzie rósł wcześniej bób jest dla nich świetnym rozwiązaniem, ziemia w tym miejscu jest bowiem bogata w azot, który to pierwiastek rośliny motylkowe pozyskują z powietrza i dzięki bakteriom brodawkowym w bardzo przystępnej formie pozostawiają po sobie w glebie.
Siejąc bób nie można zapominać o zasadach dobrego sąsiedztwa warzyw. Bób będzie się świetnie czuł w towarzystwie roślin kapustnych, ziemniaków i kukurydzy. Zwrócić również należy uwagę na złe sąsiedztwo warzyw i nie sadzić bobu obok selerów i pomidorów, bo za tym towarzystwem nie przepada.
O uprawie współrzędnej warzyw przeczytacie tutaj:
Pielęgnacja bobu
Pielęgnacja bobu nie jest zbyt skomplikowana. Jeśli jest wcześnie wysiany należy go okryć agrowłókniną. Roślin nie zasila się azotem, bo sam pozyskuje go z powietrza i jeszcze całkiem sporo pozostawia po sobie w podłożu. Oczywiście warto nawozić go nawozami z zawartością potasu, fosforu i magnezu. Siewki trzeba odchwaszczać, ale później już takiej potrzeby nie ma, bób rośnie duży i silny, więc zagłusza wszystkie chwasty.
Oczywiście okresach bezdeszczowych bób trzeba systematycznie podlewać, zwłaszcza w okresie zawiązywania się i wzrostu strąków.
Szkodniki bobu
Niestety dość często się zdarza, że uprawę bobu atakują szkodniki:
Strąkowiec bobowy
Te chrząszcze pojawiają się w maju powodując duże szkody wówczas, gdy rośliny kwitną, bowiem samice składają jaja w zawiązujących się strąkach. Larwy, które się z nich wylęgają wgryzają się do wnętrza nasion i tam żerują, powodując często bardzo znaczące straty.
Mszyce
Na bobie żeruje kilka gatunków mszyc: mszyca wykowo-bobikowa, mszyca grochowa, mszyca brzoskwiniowa czy mszyca burakowa. Pierwsi agresorzy pojawiają się już w maju. W zależności od liczebności mogą stanowić naprawdę duże zagrożenie dla uprawy. Liczne ich kolonie żerują na kwiatach, młodych pędach, na liściach i strąkach. Wysysając sok z roślin powodują ich osłabienie, do zamierania włącznie. Często również przenoszą wirusy infekując rośliny. Spadź, którą wytwarzają może stać się również siedliskiem grzybów sadzakowych. Warto zacząć walkę z mszycami zaraz gdy tylko się pojawi.
O tym jak skutecznie pozbyć się mszycy przeczytacie tutaj:
Oprzędzik pręgowany i oprzędzik wielożerny
Te chrząszcze potrafią zniszczyć całą uprawę, żerują bowiem już na młodych siewkach zjadając kiełki w całości, a brzegi liści obgryzając zostawiając charakterystyczne ząbki.
Pachówka strąkóweczka
Jest to motyl, którego larwy są niezwykle groźne dla uprawy bobu. Motyle bowiem składają jaja na całej roślinie już w maju i czerwcu, a proceder ten trwać może i do końca lipca. Wylęgłe larwy wgryzają się do strąków i żerują na nasionach. Jeśli nie pada i jest ciepło to liczba szkodników może być bardzo pokaźna.
Pędraki – rolnice – drutowce
Pędraki, rolnice i drutowce to szkodniki bytujące i żerujące pod ziemią, a co za tym idzie uszkadzające podziemne części roślin.
Choroby bobu
Rdza bobu
To choroba bardzo często atakująca uprawy bobu. Objawem są pojawiające się na częściach naziemnych pylące, brunatne zarodniki grzyba. Liście zaczynają więdnąć, zasychać i opadać a strąki są zniekształcone co upośledza nasiona. By nie dopuścić do ataku patogenu rośliny należy nawozić zwiększonymi dawkami potasu.
Szara pleśń
Po każdej uprawie bobu, zwłaszcza jeśli był porażony chorobami należy dokładnie usuwać resztki roślinne i je utylizować. Są one bowiem siedliskiem wielu chorób, w tym również szarej pleśni. I gdy tylko robi się ciepło i wilgotno, patogeny grzybowe atakują rośliny, co objawia się pojawianiem brązowo-brunatnych plam na każdej części bobu, na którym dość szybko uwidacznia się szary, pylisty nalot grzybni.
Czekoladowa plamistość bobu
Dokładnie tak samo jak w przypadku szarej pleśni, tak i czekoladową plamistość bobu powodują patogeny pozostałe na resztkach roślin a wilgoć i ciepło są tej choroby sprzymierzeńcem. Choroba może zaatakować już siewki, które zapadają na przedwschodową zgorzel kiełków i siewek. Wtedy nici ze zbiorów, choroba zabija wszystko. Ale nie mniej groźna jest i dla dorodnych już roślin. Objawem są plamy o wyrazistych brzegach, często barwy czerwonej, w rożnych odcieniach koloru czekolady. Z czasem plamy zasychają. Natomiast na łodygach i strąkach pojawiają się podłużne brązowe smugi, jakby małe ranki. Jeśli patogen zaatakuje kwiaty i zawiązku strąków, te zasychają i odpadają.
Odmiany bobu
Na rynku dostępnych jest wiele odmian bobu, które różnią się od siebie wysokością, kolorem kwiatów oraz wielkością i kolorem nasion. Do najpopularniejszych należą:
- ’Bizon’ – dorasta do 70-90 cm, jest bardzo plenny, wysiew koniec III- koniec IV, idealny do bezpośredniego spożycia i do mrożenia
- ’Windsor Biały’ – dorasta do 100 cm; bardzo plenny, średniopóźny, nasiona są bardzo delikatne w smaku
- ’Figaro’ – dorasta do 100 cm, odmiana bardzo wczesna, idealna do uprawy pod osłonami, ale również w gruncie, idealny do bezpośredniego spożycia, długo zachowuje świeżość, również do mrożenia i konserwowania
- ’Witkiem Manita’ – dorasta do 130 cm, bardzo wczesna odmiana (wegetacja ok. 75 dni), odporny na przymrozki, ma duże i jasne nasiona
- ’Piccola’ – dorasta do 100 cm wysokości, odmiana o delikatnych, małych intensywnie zielonych owocach, które nie bledną po ugotowaniu, delikatne w smaku i zdatne do mrożenia
