Kamasja (Camassia) to roślina bulwiasta zaliczana do rodziny szparagowatych, która w naturze występuje we wschodniej i zachodniej części USA i Kanady, na żyznych, wilgotnych łąkach. Występuje tam 6 gatunków kamasji. W wielu rejonach świata bardzo popularna i powszechnie uprawiana. W Polsce jeszcze dość mało znana, ale zyskująca na popularności.
Jak wyglądają kamasje
Kamasje to byliny bulwiaste, których kuliste, osłonięte brązową albo czarną tuniką bulwy rosną albo pojedynczo albo w skupiskach. Liście wyrastają przy ziemi (są to tzw. liście odziomkowe), tworząc jakby gniazdo. Są długie i wąskie w kolorze żywej zieleni, pokryte czasem szarawym nalotem. Z ich środka wyrastają długie, wzniesione i wyprostowane łodygi, na szczycie których wyrasta kwiatostan (budową nieco przypomina hiacynta), z licznymi pojedynczymi kwiatuszkami. Kwiatki mają kształt gwiazdek, ich płatki są długie i wąskie, najczęściej w odcieniach niebieskiego, ale również lila a także białe. Charakterystyczne dla kamasji są jaskrawożółte, wyróżniające się na tle płatków pręciki.
Kamasja – Camassia quamash, CC BY 2.5, źródło: commons.wikimedia.org
Kamasja zaliczana jest do kwiatów wiosennych. Kwitnie późną wiosną w maju i czerwcu. Roślina dorasta najczęściej do 80-100 cm wysokości, w zależności od gatunku. Rosnąc w półcieniu może osiągać 130 cm wysokości.
Jakie wymagania ma kamasja
W naturze kamasja rośnie na wilgotnych łąkach Kanady i USA. Dlatego w ogrodzie również trzeba stworzyć je zbliżone warunki, jeśli chcemy by pięknie kwitła. Ziemia powinna być torfowa, ale może być gliniasta z tym, że musi być żyzna, o odczynie lekko kwaśnym i choć może być dość słabo przepuszczalna, to jednak bez tendencji do tworzenia się zastoin wodnych. Jeśli podłoże jest gliniaste i woda stoi, trzeba zrobić warstwę drenażu przed posadzeniem roślin. Powód jest prosty – kamasja wiosną, w trakcie kwitnienia potrzebuje sporej ilości wilgoci, natomiast latem, gdy wchodzi w stan spoczynku tej wody w podłożu nie może być zbyt dużo, bo bulwy zwyczajnie zgniją. Jeśli więc nie możemy zapewnić roślinie naturalnie stale wilgotnego podłoża, trzeba ja systematycznie podlewać.
Kamasja – Kamasja Leichtlina, autor: Agnieszka Kwiecień, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org
Stanowisko dla rośliny może być nasłonecznione (wówczas pamiętaj o podlewaniu), ale może to również być półcień. Im więcej słońca, tym roślina bujniej kwitnie. A wilgoć można utrzymać dłużej ściółkując uprawę.
Uprawa kamasji
Gdy już znamy wymagania, możemy zacząć sadzić kamasję. Należy wiedzieć, że roślina dość mocno się rozrasta, trzeba zatem przygotować jej nieco miejsca. Można ją okiełznać wykopując cebule po zaschnięciu liści i zakopać z powrotem tylko te najbardziej okazałe. Jeśli nie mamy ochoty wykopywać ich co roku, lepiej posadzić je w większej od siebie odległości (ok. 15 cm), jeśli chcemy zaś mieć bujne kępy i gotowi jesteśmy cebule wykopywać, może to być odległość 5-6 cm. Głębokość sadzenia cebul to 10 cm warstwa ziemi od wierzchołka cebuli.
Im większe stanowisko dla tych pięknych kwiatów, tym piękniej się prezentuje. Zwłaszcza w ogrodach naturalistycznych i romantycznych.
W zależności od odmiany rośliny są mniej lub bardziej mrozoodporne. Warto więc je jesienią przykryć warstwą ściółki, siano lub słoma załatwią problem, dodatkowo zahamowując rozrastanie się chwastów, zatrzymają wilgoć a rozkładając się użyźnią podłoże.
Kiedy sadzić i wykopywać kamasje
Zakupione cebule najlepiej jest sadzić pod koniec lata aż do późnej jesieni (koniec sierpnia do końca października). Cebule z własnego ogrodu wykopuje się po wyschnięciu liści i można je albo zasadzić od razu ponownie (te najdorodniejsze), pozbywając się cebulek przybyszowych, albo osuszyć i zasadzić ponownie jesienią.
Kamasja – Camassia cusickii, autor: AnRo0002, CC0, commons.wikimedia.org
Kamasje teoretycznie można rozmnażać z nasion, jednak kwitną dopiero po 2-4 latach a do tego często nie zachowują cech rośliny matecznej. W naszych warunkach jednak rzadko tworzą wartościowe nasiona.
Jak rozmnażać kamasje
Latem, po obumarciu liści można wykopać bulwy, które powinny być oblepione cebulkami przybyszowymi. Jeśli są dojrzałe i gotowe do sadzenia, z łatwością da się je oddzielić od głównej bulwy. Te, które mocno się trzymają powinny jeszcze pozostać na miejscu.
Można je również rozmnażać poprzez podział bulw w okresie letniego spoczynku. Sadzi się je od razu po podzieleniu lub wczesną wiosną. Zakwitają wówczas po 2-3 latach.
Kamasje rozmnaża się również poprzez wysiew nasion. Zaczynają wówczas kwitnąć po 3-4 latach i zdarza się, że wyglądają inaczej niż roślina od której pochodzą nasiona.
Choroby i szkodniki – czy kamasja jest na nie odporna
Kamasja jest generalnie odporna na choroby. Jednak zbyt wysoka wilgotność podłoża może doprowadzić do gnicia części podziemnych roślin.
Nie jest natomiast odporna na nornice i turkucie. Powód jest taki, że jest to roślina jadalna i nawet do dziś przyrządza się z niej w USA potrawy. A jeśli jakaś roślina smakuje ludziom, to trudno by sobie jej odmówiła nornica albo turkuć podjadek.
Kamasja – mrozoodporność
Choć najczęściej pojawiają się informacje, że Kamasja nie jest mrozoodporna, ale nie jest to prawdą. Są odmiany mniej lub bardziej wrażliwe, ale generalnie roślina radzi sobie w naszym klimacie. W tych zimniejszych regionach warto jednak okryć ziemię świerkowymi gałązkami lub słomą, zwłaszcza jeśli nie ma naturalnej, śniegowej pierzynki.
Zastosowanie kamasji w ogrodzie
Kamasja pięknie się prezentuje gdy kwitnie wiosną, dlatego może rosnąć jako tło dla innych, niższych wiosennych kwiatów jak tulipany, bergenie czy ozdobne czosnki. Pięknie będzie również wyglądała wśród liliowców, ozdobnych traw czy irysów. Może również tworzyć samodzielną grupę roślin kwitnących, im więcej roślin zasadzimy, tym piękniej będą się prezentowały. Warto jednak sadzić je w towarzystwie bylin lub ozdobnych traw, które kwitną latem, te zasłonią bowiem miejsca po kamasjach, które latem obumierają. Roślina nie nadaje się na kwiat cięty, kwiatuszki ma zbyt delikatne.
Kamasja – gatunki i odmiany uprawiane w Polsce
Kamasja jadalna lub indiańska (Camassia quamash) choć dorasta tylko do 40 cm wysokości, to jeden z najpiękniejszych gatunków kamasji. Kwitnie od maja do czerwca a jej kwiaty, choć drobne (4 cm średnicy), zebrane są w duże, gęste grona. Mając dużą ilość zasadzonych bulw można się spodziewać morza kwiatów w odcieniach niebieskiego i fioletu.
Bulwy rośliny są jadalne i od wieków spożywane były przez rdzennych mieszkańców Ameryki Pn. Przyrządzano je tak samo jak słodkie ziemniaki. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że bulwy rośliny uratowały pierwszą wyprawę lądową na zachód Ameryki Clarka i Lewisa w latach 1804-1806.
Do jej odmian należą min.: 'Blue Melody’ (niebiesko-fioletowa) i 'Orion’ (jasnoniebieska)
Kamasja Leichtlina (Camassia leichtlinii) – ten gatunek dorasta do 120 cm wysokości, a na końcach długich pędów wyrastają okazałe i smukłe grona pięknych, gwiazdkowatych kwiatów o średnicy ok. 7 cm. Kwiaty mogą mieć barwę niebieską, białą lub liliową i rozkwitają stopniowo zaczynając od tych Pędy te wyrastają z kęp dużej ilości wąskich liści, które po przekwitnięciu rośliny zwijają się w charakterystyczny sposób.
Dekoracyjne odmiany to biała 'Cream’, kremowo-biała o pełnych kwiatach 'Semiplena’, kolejna biała 'Alba’ oraz niebieska 'Caerulea’.
Kamasja Kusika (Camassia cusickii) – zwykle dorasta do 80-100 cm wysokości. Ma długie, wąskie, błyszczące liście, o lekko ząbkowanych brzegach, które osiągają ok. 50 cm długości. Na końcach pędów kwiatostanowych pojawiają się kwiatki mające ok. 50 cm średnicy w liczbie kilkudziesięciu a nawet stu, tworząc długie grona. Są koloru jasnoniebieskiego lub lila i pojawiają się od maja do czerwca.
Najpopularniejszą odmianą jest 'Zwanenburg’ o kwiatach w głębokim, niebieskim odcieniu.
Kwitnienie kamasji
Kamasja kwitnie późną wiosną (maj-czerwiec). Kwiaty niebieskie, lila lub białe z widocznymi jaskrawożółtymi pręcikami, zebrane w kwiatostany na szczytach pędów.
Stanowisko dla kamasji
Najlepiej by stanowisko było lekko zacienione, ale może to być również stanowisko słoneczne lub półcień.
Zimowanie kamasji
Wbrew obiegowym opiniom kamasja jest rośliną mrozoodporną, choć strefy mrozoodporności, w których bez problemu przetrwa zimę podaje się zarówno czwartą jak i piątą. Na pewno w chłodniejszych regionach Polski warto rośliny okrywać w czasie tęgich mrozów, zwłaszcza gdy nie ma śniegu. Kamasja dość wcześnie wiosną wypuszcza pędy, dlatego dobrze jest mieć pod ręką białą agrowłókninę i okryć roślinę w razie nawrotu mrozów.
Fot. główna: Kamasja – Camassia Leichtlinii, autor: MabelAmber/pixabay.com
