Sałata to wyjątkowo cenione warzywo ze względu na swoje właściwości i składniki odżywcze. Zawiera przy tym niewielką liczbę kalorii, co sprawia, że chętnie sięgają po nią osoby, które chcą zrzucić kilka zbędnych kilogramów. Nadaje się wyśmienicie do wszelkiego rodzaju sałatek, czy kanapek, a przy tym jej uprawa nie jest zbyt skomplikowana. Uprawa sałaty jest stosunkowo prosta, jednak ze względu na liczne jej odmiany i sposób uprawy, warto sprawdzić, jak wykonać tę czynność prawidłowo, by móc liczyć na dorodne okazy. W Polsce uprawiana jest przede wszystkim sałata siewna. Warto jednak poznać wszystkie warzywa należące do rodziny sałat.
Uprawa sałaty – różne rodzaje
Uprawa sałaty masłowej może być prowadzona zarówno z nasion, jak i z sadzonek. Wybierając ten drugi wariant, można ściąć wyrośniętą sałatę kilka tygodni wcześniej. Generalnie sałatę masłową wysiewa się od wczesnej wiosny do późnego lata – wszystko zależy od konkretnej odmiany. Jeżeli ważne jest, by regularnie móc spożywać świeżą sałatę z własnej uprawy, warto wysiewać ją co dwa tygodnie.
Sadząc sałatę masłową do pojemników, warto pamiętać o regularnym nawadnianiu i temperaturze w zakresie od 12 do 14 stopni Celsjusza. W takich warunkach ta sałata prawidłowo rośnie. Uprawa sałaty masłowej w gruncie może zacząć się w kwietniu, gdy nie będzie już znaczących przymrozków. Wysiewa się ją do gleby żyznej, piaszczysto-gliniastej.
Uprawa sałaty – sałata masłowa, autor: atrix9/pixabay.com
Rozsadę do doniczek można zacząć wcześnie, bo po 15 lutego. Należy zapewnić sałacie dobre nasłonecznienie, a także temperaturę w granicach 13-16 stopni Celsjusza w ciągu dnia i około 3-4 stopnie Celsjusza w nocy. Siejąc sałatę do większych pojemników, trzeba je następnie rozsadzić pojedynczo do doniczek 30-45 dni po wysianiu.
Sadząc nasiona do pojemników, powinno się zachować odległość między nimi w zakresie 25 cm na 30 cm. Decydując się natomiast na uprawę bezpośrednio w gruncie, trzeba przerwać siewki, gdy wzejdą. Wyjęte siewki sałaty masłowej można posadzić gdzie indziej – również otrzyma się z nich dorodne okazy, jednak stanie się to nieco później. By uzyskać dobry wzrost, nasiona wysiewa się dość płytko. W ten sposób sałata nie jest tak bardzo narażona na choroby, a jej korzenie mają dobrą wentylację.
- Sałata lodowa – sałata krucha
Sałatę lodową najlepiej wysiewać do gliniasto-piaszczystego podłoża, ponieważ szybko się nagrzewa. Sadząc ten rodzaj sałaty, należy zapewnić jej temperaturę od 12 do 14 stopni Celsjusza. Sałatę można sadzić, gdy przymrozki zbliżają się ku końcowi, jednak tylko wtedy, gdy temperatura nie spada poniżej 6 stopni Celsjusza.
Niewskazana jest też uprawa sałaty lodowej, gdy temperatura przekracza 20 stopni Celsjusza. W takich warunkach sałata lodowa może się deformować. Sałata lodowa dobrze rośnie również, gdy jest wystawiona na słońce. Takie warunki należy zapewnić sałacie lodowej, niezależnie od tego, czy sadzi się ją do gruntu, do doniczki, czy w szklarni lub w tunelu foliowym.
Sałatę lodową najlepiej sadzić nie głębiej niż na 0,5 cm od powierzchni, a następnie trzeba przykryć nasiona warstwą gleby o takiej samej grubości. Gdy sałata wzejdzie, trzeba ją przesadzić – albo do doniczek, albo do inspektu.
Uprawa sałaty – sałata lodowa, autor: Suzie’s Farm/flickr.com
Chcąc liczyć na wczesne zbiory, warto wysiać sałatę lodową pod koniec lutego. Natomiast licząc na zbiory latem, najlepiej posiać sałatę pod koniec marca lub na początku kwietnia. Rozsadę, którą otrzyma się przy spodziewanych zbiorach letnich, można przesadzać po około 30-35 dniach. By zapewnić jej dobry wzrost w docelowym miejscu, należy doprawiać ją co jakiś czas nawozem, a także regularnie podlewać. Można w ten sposób dbać o rozsadę sałaty lodowej, gdy rośnie w szklarni, inspekcie lub na rozsadniku.
By zapewnić sałacie optymalny zestaw potrzebnych składników odżywczych, warto sprawdzić, jaki jest stan gleby. Dzięki temu można zasilać ją nawozem, który będzie zawierać wszystkie te mikro i makroelementy, których w ziemi brakuje. Sadząc sałatę lodową do gruntu, trzeba także regularnie pozbywać się chwastów oraz spulchniać podłoże pomiędzy poszczególnymi siewkami.
Sałatę dębolistną (zwaną też liściową) wysiewa się od lutego, marca lub kwietnia i zbiera w maju albo w sierpniu, w zależności od odmiany. Ten rodzaj sałaty wyróżnia się długim okresem wegetacji, a także sporym zapotrzebowaniem na nasłonecznienie.
Uprawa sałaty – sałata dębolistna, autor: Amanda Wray/flickr.com
Sałata liściowa wyróżnia się tym, że nie tworzy główek, dlatego liście można zrywać w dowolnym momencie, gdy nadają się do zjedzenia. Natomiast całą sałatę liściową można pozostawić w pojemniku lub w gruncie, by wypuszczała kolejne liście.
Sałatę rzymską podobnie jak lodową i masłową wysiewa się do gleby żyznej, w której znajduje się duża ilość piasku oraz gliny. Uprawa sałaty rzymskiej na wczesny zbiór powinna być wysiana jeszcze w styczniu lub w lutym. Sadząc ją wówczas w pomieszczeniu, będzie dobrze rosnąć, gdy temperatura otoczenia osiągnie wartość w granicach od 16 do 20 stopni Celsjusza.
Uprawa sałaty rzymskiej nie powinna być też narażona na zbyt intensywne nasłonecznienie. Dopiero, gdy pojawią się siewki, trzeba zapewnić sałacie rzymskiej lepsze oświetlenie. Temperatura, w jakiej ta sałata dobrze rozwija się po wzroście, wynosi w ciągu dnia 14-15 stopni Celsjusza, a w nocy 5-8 stopni Celsjusza.
Uprawa sałaty – sałata rzymska, autor: Dwight Sipler/flickr.com
Sałatę rzymską najlepiej przesadzać do większych pojemników, gdy siewki wypuszczą kilka listków. Natomiast w marcu wysiewa się tę sałatę pod osłonę foliową. Chcąc zapewnić sałacie rzymskiej odpowiedni wzrost, trzeba co jakiś czas dostarczyć im świeże powietrze, wietrząc tę osłonę.
Uprawa sałaty rzymskiej w gruncie może rozpocząć się w połowie kwietnia – należy wówczas zabezpieczyć sałatę rzymską włókniną, która chroni roślinę przed możliwymi przymrozkami. Jest to dobry moment na wysiew, jeśli planuje się późniejszy zbiór.
Jeśli sałata rośnie zbyt gęsto, siewki należy przerzedzić, wyciągając z ziemi odpowiednią ich ilość. Powinny wówczas rosnąć pojedynczo w odległości około 20 cm na 25 cm, jeśli jest to mniejsza odmiana lub w odstępie 30 cm na 30 cm, gdy posiało się większą odmianę sałaty rzymskiej. Taki sam rozstaw należy zachować, gdy sadzi się sałatę rzymską z rozsady.
Roszponkę można wysiać do doniczki, jak i do gruntu. Należy pamiętać, by ziemia nie była ani zbyt sucha, ani nie zawierała zbyt dużej ilości piasku. Sadząc roszponkę w doniczce, można kupić uniwersalną ziemię w sklepie. Najlepiej ustawić tę sałatę w pełnym słońcu lub w półcieniu.
Najwcześniejszy termin wysiewu roszponki do gruntu przypada na marzec, a najpóźniejszy na koniec sierpnia. Wczesne zbiory roszpunki pojawiają się dość szybko, bo już w maju, z uwagi na krótki okres wegetacji, który trwa zwykle od 6 do 8 tygodni. Natomiast sadząc roszponkę później, można raczyć się nią nawet do późnych dni listopada.
Uprawa sałaty – roszponka, autor: julirennt/pixabay.com
Gdy już posadzi się roszponkę, należy pamiętać o regularnym odchwaszczaniu, a także o regularnym nawadnianiu, które jednak nie powinno być zbyt intensywne. Zbyt częste podlewanie może sprawić, że roszponka zacznie gnić.
- Sałata Radicchio
Sałata Radicchio to odmiana cykorii podróżnik. Roślina potrzebuje dobrego nasłonecznienia i miejsca, gdzie nie ma podmuchów wiatru. Jeśli chodzi o glebę, najlepsza będzie przepuszczalna, żyzna i próchniczna, o pH w granicach 6,5-7. Sadząc Radicchio, należy pamiętać, że nie lubi wysokich temperatur, podobnie jak zbyt suchego podłoża. W takich warunkach sałata ta staje się gorzka, a jej główka jest zdecydowanie bardziej twarda niż standardowo. Sałatę Radicchio trzeba również odpowiednio nawozić, analizując skład gleby.
Uprawa sałaty – sałata Radicchio, autor: Forest and Kim Starr/flickr.com
Uprawa sałaty Radicchio może być prowadzona albo poprzez wysiew nasion bezpośrednio do gruntu lub z rozsady, niezależnie od tego, czy planuje się wczesny, czy późniejszy zbiór. Sadząc Radicchio wcześniej, należy wysiać ją do gruntu lub do pojemników nie później jak w połowie kwietnia. Jeśli wysiewa się tę sałatę do pojemnika, należy przesadzić rozsadę po mniej więcej 4-6 tygodniach. Rozsady sałaty Radicchio powinny znajdować się w odległości 30 cm na 20 cm (maksymalnie 40 cm na 30 cm).
Chcąc liczyć na dobry zbiór, należy pamiętać o regularnym odchwaszczaniu Radicchio, a także o nawadnianiu i nawożeniu. Najlepiej też rozważyć stosowanie preparatów, które ochronią tę sałatę przed chorobami i szkodnikami.
Niektóre odmiany mogą przebarwiać się na czerwono (warto sprawdzić w opisie na opakowaniu). By uzyskać taki efekt, należy umieścić główkę Radicchio w ciemności, utrzymując temperaturę w graniach 16 stopni Celsjusza.
Rukola wysiewana do gruntu najlepiej czuje się na stanowisku nieco zacienionym. Powinna dobrze rosnąć na glebie żyznej, przepuszczalnej, o obojętnym odczynie PH (w granicach 7). Rukolę wysianą do gruntu, trzeba regularnie podlewać – w przeciwnym razie liście tej sałaty stają się gorzkie. Uprawiając rukolę w gruncie, najlepiej zabezpieczyć ją włókniną, która zapewni ochronę przed szkodnikami.
Rukola cechuje się krótkim okresem wegetacji, dlatego można liczyć na bardzo wczesne zbiory i na bardzo późne. Wczesny zbiór zapewni wysiew rukoli pod koniec marca, a późny pod koniec września. Jeśli pojawią się siewki i wypuszczą kilka listków, można przerwać ich nadmiar, zapewniając im właściwą odległość względem siebie – co 6 cm. Przerwane siewki można natomiast wykorzystać w kuchni, jako dodatek do codziennego menu.
Uprawa sałaty – rukola, autor: Suzie’s Farm/flickr.com
Sadząc rukolę do doniczek, można od razu zdecydować się na wysiew w odległości 6 cm, co pozwoli wykorzystać każde nasiono. Rukola najlepiej rośnie w pojemniku, gdy znajduje się w nim zwykła, uniwersalna ziemia ze sklepu. Trzeba ją jednak regularnie podlewać, a także zapewnić odpowiednie nasłonecznienie, by rukola dobrze rosła. Pierwsze liście można już zerwać zaledwie kilkanaście dni po wysianiu.
Uprawa sałaty endywia rozpoczyna się albo z siewu po 15 czerwca, albo z rozsady pod koniec lipca. Siewki endywii potrzebują dla siebie sporo miejsca, by mogły prawidłowo rosnąć, dlatego najlepiej od razu wysiewać tę roślinę w odległości od 30 do 40 cm. W przeciwnym razie trzeba pozbyć się zbyt gęsto rosnących siewek endywii.
Najlepiej wysadzać endywię do gleby lekkiej, zasobnej w próchnicę, o obojętnym odczynie pH. Im gleba jest lepiej odżywiona, tym lepiej dla wzrostu tej sałaty. Endywia nie lubi zbyt wysokich temperatur, przekraczających regularnie 20 stopni Celsjusza, dlatego nie można jej wysiewać zbyt wcześnie. Dobrze natomiast znosi niskie temperatury, nawet poniżej zera. Wybierając idealne stanowisko dla endywii, warto uprawiać ją w półcieniu.
Uprawa sałaty – endywia, autor: Elsemargriet/pixabay.com
Na etapie wzrostu należy pamiętać o regularnym plewieniu, spulchnianiu podłoża, a także o systematycznym nawadnianiu. Endywia wymaga również bielenia, które polega na odcięciu wewnętrznych liści sałaty od dostępu do światła. By skutecznie przeprowadzić ten zabieg, wystarczy podnieść zewnętrzne liście sałaty do góry i podwiązać je, np. sznurkiem. Bielenie endywii przeprowadza się na 2-3 tygodnie przed zbiorem. Wewnętrzne liście endywii powinny być wtedy zawsze suche, w przeciwnym razie zaczną gnić.
Cykorię sałatową wysiewa się z nasion do gruntu o obojętnym pH – powinien być także żyzny, próchniczny i przepuszczalny. Jeśli ważny jest zbiór zimą, najlepiej sadzić cykorię na przełomie maja i czerwca, umieszczając je w ziemi na głębokości około 1,5 cm. Odległość między nasionami cykorii sałatowej powinna wynosić mniej więcej 8-10 cm, a rzędy najlepiej tworzyć co 30-40 cm.
Chcąc mieć dobry plon, należy regularnie podlewać cykorię, szczególnie, gdy opady są dość skromne. Równie ważne jest regularne odchwaszczanie i spulchnianie miejsc znajdujących się pomiędzy siewkami. Cykoria sałatowa lepiej rośnie, gdy od czasu do czasu dostarcza się jej składników pokarmowych.
Uprawa sałaty – cykoria, autor: J Mark Dodds/flickr.com
Sadząc cykorię zimą do doniczek, należy wypełnić pojemniki ziemią powstałą z kompostu albo glebą z ogródka. Korzenie cykorii sałatowej sadzi się do pojemników w takiej samej odległości, jak nasiona wysiewane do gruntu. Pojemniki z cykorią należy umieścić w zacienionym pomieszczeniu, gdzie utrzymuje się temperatura w granicach 10-20 stopni Celsjusza. Należy regularnie podlewać pędzoną cykorię zimą w doniczce, by ziemia w pojemniku miała odpowiednią wilgotność. Główki cykorii sałatowej, które wyrastają z korzeni, są gotowe do zbioru już po około miesiącu.
Fot. główna: Ruth Hartnup/flickr.com
