Wiele z warzyw, które uprawiamy w naszych ogrodach swoje części przez nas zjadane ma ukryte pod ziemią i dopiero po ich wyjęciu na światło dzienne często okazuje się, że nie są jędrne i kształtne. Pół biedy, jeśli tylko zabawnie wyglądają. Czasami uszkodzenia są jednak tego rodzaju, że uniemożliwiają ich spożywanie. Deformacje i uszkodzenia podziemnych części warzyw mogą być skutkiem wielu, często nakładających się na siebie niekorzystnych czynników. Część z nich może być związana z uprawą, inne z panującymi warunkami atmosferycznymi. Już na etapie przygotowań do siania można popełnić pierwsze błędy, później kolejne w procesie pielęgnacji. Ale powodem uszkodzeń mogą być również infekcje oraz szkodniki a to może stać się tak dużym problemem, że zbiory przestaną nadawać się do spożycia.
Nadmiar azotu
Zastosowanie zbyt duże dawki azotu mineralnego albo zbyt późne jego zapodanie na pewno spowodują rozgałęzianie się warzyw korzeniowych. Doprowadzi do tego również zbyt świeży obornik, który jest bogatym źródłem azotu, dlatego zaleca się by uprawę warzyw korzeniowych rozpocząć nie wcześniej jak w drugim sezonie po użyciu obornika. Taki sam efekt może przynieść kompost, jeśli komponenty użyte do jego powstania będą bogate w azot (np. duża ilość trawy). I tu również zaleca się siewy dopiero w drugim roku po użyciu kompostu.
Twarde, zakamienione podłoże
Warzywa korzeniowe w początkowym okresie rozwoju są bardzo delikatne, do tego szybko przyrastają poprzez podział ich szczytowych komórek, błyskawicznie się dzielących (tzw. merystem wierzchołkowy). I to te komórki decydują jaki kierunek przyjmie roślina i w jakim tempie będzie przyrastać, szukając jak najlepszych dla siebie warunków. Wiadomo, że podąży tam, gdzie ziemia jest lżejsza i bardziej wilgotna a będzie omijać przeszkody w postaci kamieni, grud, brył, korzeni chwastów czy też podążać w kierunku mniejszego zagęszczenia roślin. Każdy większy opór to groźba rozwidlenia się korzeni, ich skręcania, zwijania się, marszczenia, powstawania guzków a czasami nawet paciorkowatości, czyli zjawiska, gdy korzeń zaczyna przypominać zbiór przylegających do siebie koralików. Dlatego bardzo ważnym jest by przed wysiewem nasion podłoże dokładnie i głęboko przekopać, oczyścić z kamieni i korzeni oraz rozbić dokładnie wszelkie bryły ziemi.
Podłoże musi być oczyszczone z kamieni i korzeni, autor: terimakasih0, PIxabay
Zaburzenia poziomu wilgotności podłoża
Warzywa korzeniowe powinny mieć zapewnioną stałą, umiarkowaną wilgotność podłoża. Jeśli natomiast zdarzą się długotrwale susze a warzywa nie będą podlewane a następnie przyjdzie ulewa, to wnętrze, które nagle wypełni się dużą ilością wody rozsadzi skórkę, która nie da rady w szybkim czasie tak znacznie się naciągnąć. Znakomicie widać takie zjawisko w uprawie rzodkiewki, która jest bardzo wrażliwa na wahania poziomu wilgotności podłoża.
W przypadku ziemniaka takie duże wahania ilości dostarczanej wody doprowadzają do deformacji zwanej dzieciuchowatością. Brak wody w podłożu spowodowany długotrwałą suszą i wysoka jednocześnie temperatura powietrza (powyżej 25oC) zahamowują wzrost bulw by następnie w wyniku opadów proces rośnięcia rozpoczął się, ale już tylko w obrębie tzw. oczek znajdujących się na powierzchni bulwy. By nie dopuszczać do takich problemów, powinno się do uprawy wybierać odmiany ziemniaka tolerancyjne na suszę a z drugiej strony nawadniać uprawę, gdy przedłużają się okresy bez deszczu.
Zbyt gęsty wysiew nasion
Rzadko się zdarza by udało nam się drobniutkie nasiona wysiać w odpowiedniej odległości, aby później rośliny nie rosły zbyt ciasno. Poza tym nigdy nie ma pewności, że wszystkie wzejdą, więc jest uzasadnionym, żeby nie przesadzić z rzadkością wysiewu. Dlatego bardzo ważnym jest by po wzejściu warzywa korzeniowe przerywać, dając każdej roślinie optymalną przestrzeń do rozwoju. Na każdym opakowaniu nasion jest informacja w jakich odległościach od siebie powinny rosnąć. Po każdym wysiewie takie opakowanie można na patyczku wbić przy grządce żeby mieć możliwość szybkiego wglądu, gdy już siewki wzejdą ile wolnej przestrzeni pozostawić między nimi.
Zbyt gęsty siew nasion może prowadzić do uszkodzeń warzyw korzennych, autor: Hans, Pixabay
Nicienie
W uprawie warzyw korzeniowych dość częstym problemem stają się nicienie, które występując w dużej ilości powodują znaczące straty w uprawie warzyw korzeniowych. Żerowanie tych szkodników doprowadza do poważnych uszkodzeń mechanicznych systemów korzeniowych warzyw, ale nicienie są również wektorami wielu bakterii i wirusów. Do tego uszkodzenia stają się otwartą furtką do wnikania przezeń do wnętrza warzyw patogenów grzybowych.
Pojawienie się nicieni wiąże się z deformacją korzeni spichrzowych marchwi, buraków i innych warzyw korzeniowych w postaci guzowatości, rozwidleń czy paciorkowatości. Następuje również nadmierny rozwój korzeni drobnych (włochatość korzeni), co można zauważyć zwłaszcza u buraków porażonych mątwikiem burakowym.
W zwalczaniu nicieni niezwykle pomocne są nagietki, które posiadają zdolność kontrolowania ich liczebności. Również ściółkowanie bogatym w mikroorganizmy kompostem może wspomóc walkę ze szkodnikami. Ratunkiem mogą okazać się również preparaty zawierające grzyby mikoryzowe, saprofityczne oraz promieniowce.
Fot. główna: AlsuKZN, Depositphotos
