Kawa arabska (łac. Coffea arabica) to roślina uprawiana głównie dla uzyskania cenionych na całym świecie nasion, z których przyrządzany jest wyjątkowo aromatyczny napój, uwielbiana przez większość z nas kawa. Ogromną popularność zdobywa również uprawa kawy arabskiej w warunkach domowych, gdzie jak się okazuje, jest wyjątkową wdzięcznym wyborem. Jak zabrać się do uprawy kawy arabskiej?
Kawa arabska i jej charakterystyka
Kawa arabska to odmiana roślin pochodząca z Afryki i stanowi jedną z najlepszych i najpopularniejszych gatunków z rodziny Coffea. Odkryta została w Jemenie, a jej uprawa jest niezwykle popularna w Afryce, Ameryce Południowej oraz wielu rejonach Azji. Jej nasiona oferują wspaniałe walory smakowe w przygotowaniu aromatycznej kawy, niezwykle bogatej w pobudzającą kofeinę. Uprawiana w domu nie jest zbyt trudną rośliną, jednak warto poświęcić jej trochę czasu.
Rośliny te świetnie rosną w sporych przestrzeniach np. wysokich salonach z dużymi oknami, oranżeriach, ale przy tym w stosunkowo ciepłych miejscach. Znane są również pod nazwami kawa brazylijska, kawa zwyczajna, drzewo kawowe lub kawowy krzew. Naturalnie wyrasta do 6 m wysokości – w domu osiąga maksymalnie 2-3 m, w oranżeriach do 5 m, ale na ogół wyrasta ona na około 1 metr. Pokrojem kawa arabska przypomina hibiskusy. Jej liście charakteryzuje bowiem ciemny, intensywnie zielony odcień, a przy tym są one karbowane i pięknie błyszczące. Co ciekawe wyrastają zawsze w parach po dwa naprzeciw siebie. Latem na kawie pojawiają się niewielkie śnieżnobiałe kwiaty o wyraźnym zapachu. Jej formy karłowe – idealne do uprawy w domu – zakwitają już w drugim roku. Kawa arabska rodzi również owoce, które początkowo są zielone, a w miarę dojrzewania przybierają czerwoną barwę. Dojrzałe stają się ozdobą rośliny nawet przez pół roku, a z czasem nie miękną, ani też nie ulegają zepsuciu – zwyczajnie wysychają.
Uprawa kawy arabskiej w domu
Kawa arabska nie należy do popularnych roślin domowych. Niestety nie jest ogólnie dostępną opcją w sklepach ogrodniczych. Można wyhodować ją z nasion, co jest jednocześnie najlepszym sposobem na rozmnażanie kawy arabskiej. Warto jednak mieć na uwadze, że tak hodowana nie zaoferuje nam zdatnych do wykorzystania nasion do rozsady. Najlepiej skorzystać z nasion z importu, które uzyskano w gorących szklarniach. Nasiona kawy są idealne do wysiewu o dowolnej porze roku – jednak najlepiej rozpocząć uprawę wiosną. Roślina ta preferuje wówczas podłoże wilgotne, najlepiej piasek. Po umieszczeniu nasion grupami po 2-3 sztuki, należy zapewnić im optymalną temperaturę około 25 °C. Po uzyskaniu siewek można je z powodzeniem przepikować do ziemi doniczkowej, najlepiej wzbogaconej kompostem. Latem można je kolejno przesadzić do ziemi przeznaczonej dla starszych roślin np. do cytrusów. Idealnym jest podłoże przepuszczalne, lekko kwaśne (idealne pH to 6,1-6,5) i próchnicze. Warto przy sadzeniu zadbać o wykonanie drenażu na dnie doniczki.
Gotowe sadzonki kawy arabskiej zakupione w sklepie powinny być zdrowie, posiadać zielono wybarwione liście bez żółknących końcówek. Rośliny nie powinny być również przesuszone, ani też zaatakowane przez szkodniki – najczęściej atakują je czerwce lub przędziorki, a przy tym są wrażliwe na choroby grzybowe.
Najlepszym stanowiskiem dla domowej uprawy kawy arabskiej będzie jasne i ciepłe, najlepiej z ekspozycją na wystawę wschodnią lub zachodnią, ale nie bezpośrednio na słońcu. O ile latem, najlepszą temperaturą dla rośliny jest 25 °C, zimą może spadać ona do 16 °C. Jeżeli w otoczeniu pojawią się spore wahania temperatury, kawa może zrzucać liście.
Pielęgnacja kawy arabskiej w domu
Kawa arabska jest rośliną, która szczególnie latem wymaga obfitego podlewania, najlepiej miękką wodą, bezpośrednio do doniczki. Ziemia nie może być jednak zbyt długo mokra, dlatego w razie jej nadmiaru, należy wylać tę pozostająca w podstawce. Kawa ceni wilgotne powietrze, stąd dobrze jest zadbać o jej regularne zraszanie. Zimą możemy zabiegi te stosować rzadziej.
W okresie od kwietnia do końca sierpnia zaleca się regularne (co 2-3 tygodnie) nawożenie rośliny mieszankami bez wapnia, stąd można wykorzystać w tym celu gotowy nawóz dla różaneczników. Raz na dwa lata warto również roślinę przesadzić do większej doniczki – młode okazy mogą potrzebować przesadzenia nawet co roku.
Zastosowanie kawy arabskiej
Kawa arabska jest rośliną wyjątkowo ozdobną, jednak jej nasiona mogą z powodzeniem posłużyć do przyrządzenia aromatycznego napoju. Nie będzie to aż tak wyszukany aromat, jak te uzyskane na wielkich plantacjach, ale własnoręczne ich wyhodowanie nadrabia te małe defekty i jest bardzo satysfakcjonujące. Aby pozyskać nasiona należy ostrożnie zerwać owoce, a wyjęte z nich nasiona oczyścić z miąższu i otaczającej je błonki. Tak obrane wystarczy uprażyć np. na patelni, zmielić i zaparzyć.
Co jeszcze warto wiedzieć o kawie arabskiej?
Roślina ta jest długowieczna, dlatego może żyć nawet około 100 lat. Jej drewno jest twarde i mocne, dlatego w krajach, gdzie uprawiana jest na plantacjach, wykorzystuje się je np. do produkcji mebli. W medycynie ludowej (w Afryce, jak i Ameryce Południowej) kawa jest lekiem na każdą dolegliwość, dlatego słynie jako wparcie w leczeniu malarii, astmy jak również grypy, a dodatkowo łagodzi ukąszenia skorpionów.
Fot. główna: Carl-Evert Kangas/flickr.com
