Późne lato oraz jesień to okres, w którym najczęściej zbieramy nasiona, jednak warto pamiętać, że w czasie tym można również wysiewać rośliny – szczególnie te, których nasiona wymagają okresu przechłodzenia. Jest to tzw. stratyfikacja nasion. Są to wyjątkowe odmiany, które nawet wysianie wiosną wymagają wcześniejszego przechowywania w niskich temperaturach, co pozwoli przeprowadzić ich stratyfikację.
Na co zwrócić uwagę podczas zbioru nasion?
Samodzielny zbiór i rozmnażanie roślin to zadanie wymagające odpowiedniej wiedzy i przygotowania. W pierwszej kolejności dobrze jest zapamiętać, iż nie należy zbierać nasion roślin będących krzyżówką międzygatunkową – większość odmian ozdobnych oznaczonych symbolem F1 może w kolejnym pokoleniu oferować zupełnie odmienne cechy, aniżeli te u rośliny matecznej, przez co nie uzyskamy zadowalających upraw.
Stratyfikacja nasion – zbiór nasion, autor: USFWS Mountain-Prairie/flickr.com
Inną niezwykle ważną kwestią jest moment zbierania – nasiona muszą być suche i dojrzałe, ale pozostające jeszcze na owocostanach. Miękkie, niedojrzałe, a często jeszcze zielone i wilgotne będą pleśniały, a przy tym mogą słabo i nierównomiernie kiełkowały – w wielu przypadkach mogą w tym wypadku w ogóle nie wykiełkować. Dobrze jest również mieć na uwadze, że nie wszystkie nasiona łatwo kiełkują, mogą bowiem wymagać szczególnych zabiegów dla prawidłowego wzrostu.
Dlaczego niektóre nasiona wymagają okresu przechłodzenia?
Rośliny niektórych odmian – szczególnie te z klimatu umiarkowanego, aby wykiełkować potrzebują przechłodzenia, jest to chłodna stratyfikacja nasion. Ta charakterystyczna cecha przystosowawcza zakodowana w ich genach, pozwala im przetrwać okres zimowy w ziemi, aby później mogły one wykiełkować w dogodnym dla nich czasie – najczęściej wiosną kolejnego roku. Nasiona takie potrzebują spędzić w niskich temperaturach okres około półtora do dwóch miesięcy, jednak zdarzają się gatunki, które mogą zalegać w glebie nawet przez dwa lata, gdyż wymagają naprzemiennej stratyfikacji chłodnej oraz ciepłej (jałowiec, cis, kalina). Rośliny takie najlepiej wysiewać wprost do gruntu późną jesienią., a następnie uzbroić się w cierpliwość.
Stratyfikacja nasion – nasiona jałowca, autor: monika1607/pixabay.com
Jak przechłodzić nasiona, których nie możemy zasiać jesienią?
Rośliny wymagające stratyfikacji chłodnej, których z jakichś powodów nie możemy zasiać jesienią, można przechłodzić np. w lodówce. Nasiona należy wysiać wówczas w pojemniku wypełnionym lekko wilgotnym podłożem o grubości około 5 cm, a następnie przykryć je cienką warstwą piasku, okryć folią i umieścić w chłodni na 1,5-2 miesiące przed planowanym siewem. Najlepiej umiejscowić pojemnik na najniższej półce lodówki w temperaturze 0-5°C. W okresie przechowywania, dobrze jest na bieżąco oceniać stan nasion – sprawdzić czy nie gniją lub nie wysychają. Jeżeli pomimo chłodu zaczną kiełkować, należy je delikatnie wyjąć z podłoża i przesadzić do doniczki.
Stratyfikacja nasion – przechowywanie w lodówce, autor: sk/flickr.com
Wśród innych sposobów stratyfikacji warto wymienić przechowywanie nasion w papierowej torebce w ciemnym, zabezpieczonym przed wilgocią, chłodnym pomieszczeniu np. w komórce. Dobrą metodą jest także wysianie nasion do skrzynek balkonowych pozostawiając je na zimę na zewnątrz, w miejscu osłoniętym przed słońcem – w okresie tym, dobrze jest od czasu do czasu delikatnie nawilżać ich podłoże.
Które rośliny wymagają przechłodzenia lub posiania jesienią?
Rośliny wymagające stratyfikacji chłodnej to między innymi rośliny wieloletnie takie jak berberysy, brzozy, goryczki, dyptamy jesionolistne, fiołki wonne, jeżówki, krwawniki, lawendy wąskolistne, jarzmianki większe, rudbekie, pierwiosnki, róże wielokwiatowe czy żywotniki zachodnie.
Stratyfikacja nasion cz. I, autor: sk flickr.com
Wśród roślin jednorocznych i dwuletnich, które wymagają przechłodzenia wymienić można z kolei chabry bławatki, kosmosy podwójnie pierzaste, czarnuszki damasceńskie, nagietki lekarskie, ostróżeczki polne i ogrodowe czy smagliczki nadmorskie.
Stratyfikacja nasion – cz. II, autor: sk/flickr.com
Każde z powyższych gatunków mogą mieć odmienne wymagania, dlatego przed przeprowadzeniem stratyfikacji ich nasion, warto poszukać szczegółowych informacji na ich temat. Najczęściej rośliny te potrzebują od 4 do 8 tygodni chłodu, jednak bywają nasiona, dla których niezbędne jest od kilku do nawet kilkunastu miesięcy chłodnej i ciepłej stratyfikacji.
Fot. główna: wiserbailey/flickr.com