|
Jałowiec pospolity (Juniperus communis) |
|
| Wysokość | od 50 cm do 6 m |
| Stanowisko | słoneczne |
| Wilgotność gleby | umiarkowanie wilgotna |
| Ozdobność | liście, owoce, pędy |
| Pokrój | krzaczasty, wzniesiony |
Jałowiec pospolity (Juniperus communis) to wiecznie zielony krzew (czasem drzewo) z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae), rosnący naturalnie na północnej półkuli, zarówno w Azji, Europie jak i Ameryce Północnej. W Polsce występuje powszechnie w bardzo różnych okolicznościach przyrody, bo spotkać go można w lasach, na bagnach, na obszarach górskich. Jest również bardzo często uprawiany zarówno w donicach jak i w ogrodach, gdzie dorastać może nawet do 6 metrów (choć można spotkać nawet większe okazy).
Ale jałowiec to również roślina jadalna (szyszkojagody są popularną przyprawą), barwierska, pozyskuje się niej również olej i jest to również roślina lecznicza.
Jałowiec pospolity – charakterystyka
Jałowiec pospolity jest rośliną zieloną przez cały rok, jego pokrój jest wzniesiony, a gałęzie wyrastają już u nasady. Przybiera różne formy – od rośliny płożącej do formy drzewiastej, osiągając odpowiednio od 0,1 do 6 m wysokości, choć zdarzają się i kilkunastometrowe okazy. Są egzemplarze rosnące wąsko i strzeliście, ale i mające pędy rozgałęziające się w różnych kierunkach i płożące po ziemi. Kora początkowo brązowawo-czerwona i gładka z latami brunatnieje, pęka i zaczyna się łuszczyć. System korzeniowy rośliny jest bardzo dobrze rozwinięty i mocno rozgałęziony, może sięgać nawet 4 m rozpiętości.
Igły jałowca są równowąskie lub lancetowate, dorastające do 0,8-2,0 cm długości i 1-2 mm szerokości, są sztywne, ostre i najczęściej kłujące, osadzone w okółkach po 3. Górna strona każdej igły posiada zagłębienie z szerokim paskiem woskowego, białego nalotu.
Jałowiec kwitnie, ale jego kwiaty pozbawione są zapachu, natomiast igły, owoce, kora i drewno mają w sobie dużej ilości olejków eterycznych, jałowiec więc zaliczany jest do pachnących iglaków.
Jałowiec kwitnie wiosną, ale jego kwiaty są niepozorne i żadna z nich dekoracja. Ale te kwiaty zmieniają się w końcu w owoce (szyszkojagody), które już całkiem atrakcyjnie się prezentują. Owoce te są jadalne.
Wymagania środowiskowe jałowca pospolitego
Jałowiec pospolity jest rośliną mało wymagającą i najczęściej spotkać go można rosnącego na słabej jakościowo i piaszczystej, wapiennej ziemi. Zdarza się, że rośnie na torfowiskach, ale pod warunkiem, że nie są to tereny podmokłe, gdyż źle znosi zastoiny wodne. Raczej woli tereny suche. Dobrze znosi zanieczyszczenie powietrza, a nawet zasolone podłoże. Jest rośliną mrozoodporną, która, w zależności od odmiany, dobrze rośnie w strefach mrozoodporności od drugiej do szóstej. Gorzej z ciężkim, mokrym śniegiem, który zalegając w dużych ilościach potrafi połamać jego gałęzie. Nie straszne mu nawet dłuższe bezdeszczowe okresy, ale przedłużająca się susza może roślinę uśmiercić.
Jałowiec pospolity najlepiej rośnie w miejscach nieocienionych, zwłaszcza osobniki żeńskie potrzebują dużej ilości światła (kwitną tylko w świetle dziennym), osobniki męskie radzą sobie w półcieniu. Dobrze jest natomiast chronić siewki przed bezpośrednim słońcem.
Jałowiec pospolity – uprawa
Dzięki swoim niezwykłym zdolnościom adaptacyjnym jałowiec może rosnąć w każdym ogrodzie. Choć bez wątpienia lepiej będzie się czuł tam, gdzie podłoże jest piaszczyste, ubogie i przepuszczalne. W miejscach, gdzie gromadzi się woda lepiej go nie sadzić, to jedyne czego naprawdę nie znosi. Wytrzyma każdy odczyn pH gleby. Jałowiec potrzebuje słońca, nie można go więc sadzić w miejscach zacieniony, bo będzie miał słabe przyrosty.
Jałowiec może być sadzony od wiosny do jesieni.
Uprawa jałowca w donicy
Jałowiec pospolity doskonale sprawdza się w uprawie w pojemnikach. Dzięki temu może być całoroczną ozdobą balkonu czy tarasu. Jednak do uprawy balkonowej trzeba wybrać odpowiednią odmianę, która nie będzie się nadmiernie rozrastać i chodzi tu zarówno o korzenie jak i koronę.
Pojemnik do uprawy jałowca powinien zostać dobrany odpowiednio do konkretnej odmiany. Ważne jest by miał otwór w dnie dla ujścia nadmiaru wody, pomieścił sporą warstwę drenażową (kamienie, potłuczona cegła, keramzyt), podłoże (ziemia wymieszana z piaskiem) i z zapasem system korzeniowy iglaka, który wymaga sporo luzu. Roślinę trzeba systematycznie, ale umiarkowanie podlewać by ziemia była tylko lekko wilgotna. Jeśli iglak trzymany jest w pomieszczeniu, trzeba go czasami również zraszać, zwłaszcza zimą, gdy powietrze często jest przesuszone.
Miejsce dla jałowca w donicy musi być jasne i słoneczne. Zimą dobrze jest zabezpieczyć donicę i roślinę przez przemarznięciem. Gdy jest odwilż trzeba ją podlać, cała zima bez polewania grozi bowiem suszą fizjologiczną. Wiosną przyda się zasilenie nawozem do iglaków, ale może to być również biohumus czy obornik granulowany.
Odmiany jałowca pospolitego do uprawy w pojemnikach:
- 'Compressa’ – igły barwy szarozielonej, pokrój kolumnowy;
- ’Anna Maria’ – igły barwy szarozielonej, pokrój kulisty;
- ’Suecica Nana’ – igły barwy ciemnozielonej, pokrój kolumnowy;
- ’Green Carpet’ – igły barwy intensywnie zielonej, pokrój płożący;
Jałowiec zwyczajny dobrze znosi przycinanie. Najlepiej jest to robić pod koniec zimy, w lutym. Przycinając stożki wzrostu znajdujące się na końcach pędów sprawimy, że będzie się silniej zagęszczał. Można również nadawać iglakowi pożądane kształty, stożka czy kuli.
Pielęgnacja jałowca pospolitego
Iglak ten nie potrzebuje w zasadzie żadnych zabiegów pielęgnacyjnych. Można go posadzić i niech sobie rośnie. A, że jest to roślina długowieczna, może tak sobie rosnąć w jednym miejscu i 200 lat. Tylko w momentach długotrwałej suszy warto go podlać. Nie jest mu potrzebne nawożenie ani przycinanie, choć to ostanie znosi bardzo dobrze i nie ma przeszkód, jeśli chcemy nadać roślinie odpowiedni kształt czy też mocniej zagęścić. Warto wiedzieć, że szału jeśli chodzi o roczne przyrosty nie ma. Pędy, w zależności od odmiany przyrastają od kilku milimetrów do 15 cm.
Jeśli decydujemy się na przycinanie jałowca, czynność ta powinna zostać wykonana zanim ruszy wegetacja, najlepiej w lutym. Oczywiście na pierwszym miejscu są cięcia sanitarne, czyli usuwanie części lub całości pędów zaschniętych, pozbawionych igieł czy też zmienionych chorobowo. By roślinę zagęścić, obcina się stożki wzrostu na pędach, tak samo gdy ma nie rosnąć wzwyż. Obciąć można również przyrosty, które wyszły poza obrys korony.
Popularne odmiany jałowca
Jałowce są niezwykle popularnymi iglakami w naszych ogrodach, bo nie tylko atrakcyjnie prezentują się cały rok, ale są mało wymagające. I na dodatek jest w czym wybierać bo jałowiec to całe mnóstwo gatunków, podgatunków i odmian uprawnych, a do najpopularniejszych należą:
- ‘Repanda’ (Juniperus Communis ‘Repanda’) to irlandzka, zimozielona odmiana krzewu iglastego. Jest to płożąca, karłowa, wolno rosnąca roślina, o delikatnie unoszących się pędach, które zachodzą na siebie dachówkowato tworząc wspaniały, gęsty krzew. Jałowiec pospolity ‘Repanda’ po 10 latach uprawy osiąga 0,3 metra wysokości przy 2-2,5 metra szerokości. Odmiana ‘Repanda’ posiada cienkie i delikatne gałązki, pędy żółte, wybarwiające się z czasem na czerwono-brązowy kolor. Igły jałowca pospolitego ‘Repanda’ są krótkie, zielone, gęsto osadzone na licznych pędach, niekłujące. Jest to dobra roślina zadarniająca, polecana w nasadzeniach grupowych jako roślina okrywowa. Chętnie sadzona w ogrodach przydomowych, skalnych, na wrzosowiskach oraz rabatach.
- ’Hibernica’ – to jedna ze starszych odmian, bardzo popularna odmiana kolumnowa dorastająca po 10 latach do 2 m wysokości, a docelowo do 9 metrów, forma wielopędowa, gałęzie wzniesione pionowo o krótkich igłach (5-7 mm), barwy sinoniebieskiej. Świetnie prezentuje się sadzona w szpalerach. Nie jest w pełni mrozoodporna i dość często atakowana przez tarczniki.
- ’Depressa Aurea’ – bardzo atrakcyjnie się prezentuje pokładając się nad ziemią swoimi szeroko rozpostartymi gałęziami. Osiąga wysokość do 0,5 m i średnicę do 2 metrów. Wiosną przybiera barwę złocistą, natomiast jesienią i zimą brązowo-żółtą. Charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu.
- ’Gold Cone’ – odmiana kolumnowa o igłach złocistych igłach, wolno rosnąca (1,5 m po 10 latach) o początkowo jajowatej budowie. Łatwa w uprawie, o niewielkich wymaganiach (nawet podłoże suche i kamieniste) i dość wysokiej mrozoodporności.
- ’Green Carpet’ – karłowa, wolno rosnąca odmiana płożąca, mocno przylegająca do ziemi. Dorasta raptem do 10 cm wysokości. Zieleń igieł intensywna i soczysta, zimą ciemniejsza. Źle rośnie w miejscach wilgotnych. Wykazuje pełna mrozoodporność. Ma płytki system korzeniowy. Idealna odmiana na skalniaki.
