W takich warunkach wasabi tworzy zwarte, soczyste kłącze, które jest najbardziej cenioną częścią rośliny. Choć dziko rosnące egzemplarze nadal można spotkać w trudno dostępnych górskich lasach Japonii, to jednak obecnie większość wasabi dostępnego na rynku pochodzi z upraw – zarówno tradycyjnych (w wodzie), jak i nowszych, gruntowych lub hydroponicznych. Warto zaznaczyć, że prawdziwe wasabi, znane jako hon-wasabi, jest rzadkością nawet w Japonii. Z powodu trudnych warunków uprawy, wiele produktów na rynku to jedynie chrzan z dodatkiem barwnika i musztardy – udające prawdziwe wasabi.
Prawdziwym wyzwaniem – i jednocześnie fascynującą przygodą – jest uprawa wasabi, znanego botanicznie jako Eutrema japonicum. Ta japońska roślina, która większości z nas kojarzy się z ostrym dodatkiem do sushi, to nie tylko kulinarny rarytas, ale także roślina o interesujących wymaganiach i wielu cennych właściwościach. Wasabi zaliczana jest do warzyw kapustowatych / warzyw krzyżowych.
Czy można uprawiać wasabi w Polsce?
Zacznijmy od najważniejszego pytania: czy uprawa wasabi w Polsce jest możliwa? Odpowiedź brzmi: tak, ale wymaga to stworzenia odpowiednio kontrolowanych warunków. Wasabi w naturze rośnie w chłodnych, wilgotnych dolinach Japonii, najczęściej przy strumieniach górskich. Klimat Polski jest zbyt suchy i zbyt gorący latem, by uprawiać wasabi w gruncie na otwartym terenie, ale uprawa w tunelu foliowym, szklarni lub specjalnie przygotowanej uprawie hydroponicznej jest jak najbardziej możliwa. Wymaga to jednak cierpliwości i dokładności.
Wymagania uprawowe i pielęgnacja
Temperatura i stanowisko:
Wasabi najlepiej rośnie w temperaturze od 8 do 20°C. Optymalna to około 12-15°C. Nie toleruje upałów powyżej 25°C ani mrozów poniżej -5°C. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest uprawa w nieogrzewanej szklarni lub cienistym tunelu foliowym, gdzie można kontrolować temperaturę i wilgotność.
Wilgotność i podlewanie:
Wasabi potrzebuje stale wilgotnej, ale dobrze przepuszczalnej gleby. Kluczowe jest unikanie zastojów wody – korzenie nie mogą gnić. W naturze rośnie w wodzie przepływowej, dlatego warto rozważyć system uprawy hydroponicznej lub stworzenie symulowanego strumienia z cyrkulacją wody. Dobrze sprawdza się również doniczkowa uprawa w dużych pojemnikach z keramzytem na spodzie i przepuszczalnym podłożem.
Gleba:
Podłoże powinno być próchnicze, lekko kwaśne do obojętnego (pH 6-7), bogate w materię organiczną. Dobrym rozwiązaniem jest mieszanka torfu, perlitu i kompostu liściowego.
Cień:
Wasabi potrzebuje półcienia – najlepiej 70-80% zacienienia. Zbyt duża ekspozycja na słońce prowadzi do więdnięcia i poparzeń liści.
Rozmnażanie i sadzenie:
Rozmnaża się je najczęściej przez podział kłącza lub z sadzonek. Wysiew z nasion jest trudny i mało efektywny. Sadzonki sadzi się wiosną lub jesienią, w rozstawie ok. 30 cm. Zbiór kłącza, które jest najcenniejszą częścią rośliny, następuje po 18-24 miesiącach.
Odmiany wasabi – 5 najpopularniejszych
Wasabi występuje w kilku odmianach, które różnią się plennością, smakiem i odpornością na warunki środowiskowe. Oto pięć popularnych odmian:
- Daruma – jedna z najbardziej znanych odmian, często uprawiana komercyjnie. Ma silny, ostry smak i zwarte kłącze, ale jest wrażliwa na zmiany wilgotności.
- Mazuma – uznawana za jedną z najostrzejszych odmian. Bardziej odporna na choroby grzybowe, ale wymaga bardzo precyzyjnych warunków uprawy.
- Shimane – odmiana o łagodniejszym smaku, doskonale nadająca się do zastosowań kulinarnych w delikatnych potrawach.
- Fujidaruma hybryda Darumy i Mazumy, łącząca odporność z intensywnym smakiem. Często polecana do amatorskiej uprawy w kontrolowanych warunkach.
- Sanpoo stosunkowo nowa odmiana, dobrze znosząca nieco cieplejszy klimat. Często wykorzystywana w uprawach eksperymentalnych poza Japonią.
Właściwości i zastosowanie
Wasabi znane jest nie tylko z wyjątkowego, ostrego smaku, ale również z licznych właściwości prozdrowotnych. Zawiera silne przeciwutleniacze, glukozynolany oraz związki o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym. Niektóre badania sugerują, że może działać przeciwnowotworowo i wspomagać układ odpornościowy. Działa również korzystnie na układ pokarmowy, wspomagając trawienie.
W kuchni najczęściej wykorzystuje się świeżo starty korzeń wasabi, który ma intensywny, ale krótko utrzymujący się smak. Liście i łodygi również są jadalne nadają się do sałatek, marynat, a także jako dodatek do dań na ciepło.
Uprawa wasabi w Polsce nie należy do łatwych, ale jest możliwa szczególnie w warunkach półprofesjonalnych lub amatorskich, przy zastosowaniu szklarni czy tunelu foliowego. Kluczem jest zapewnienie odpowiedniego mikroklimatu: chłodu, wysokiej wilgotności, półcienia i dobrze przepuszczalnego, stale wilgotnego podłoża. Dla ogrodników poszukujących wyzwań i pasjonujących się egzotycznymi roślinami, Eutrema japonicum może być satysfakcjonującą inwestycją czasu i uwagi. A własnoręcznie wyhodowany, świeży wasabi to kulinarna nagroda, która naprawdę robi wrażenie.
Fot. główna: Qwert1234, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org
