Cebula dymka, to normalna cebula zwyczajna, tyle, że malutka. Można ją jeść, można marynować a można posadzić późną jesienią lub wczesną wiosną, dzięki czemu będziemy mieli prawie do jesieni szczypior a jesienią dużą, dorodną cebulę, którą w odpowiednich warunkach można przechowywać aż do wiosny.
Dymka – charakterystyka
Rośliny cebulowe w większości się roślinami dwuletnimi. Pierwszy rok to wytworzenie organu spichrzowego, czyli jadalnej cebuli, która nazywana jest główką. Młoda, drobna cebulka jest właśnie nazywana dymką. Może mieć kształt kulisty a może być podłużna, koloru białego lub kremowego. Właściwą łodygą jest piętka, która znajduje się u nasady główki a stąd wyrastają liście oraz korzenie przybyszowe. Na początku wegetacji odpadają pierwsze liście a kolejne tworzą łuski ochronne a następne, te znajdujące się najbliżej wnętrza służą do gromadzenia zapasów.
Cebula dymka ma delikatny smak, nie jest ostra, doskonale więc nadaje się jako dodatek do sałatek czy kanapek. Jest bogatym źródłem witamin (A, B1, B2, E, K, PP oraz C w szczypiorze), zawiera również olejki eteryczne, flawonoidy, sporą dawkę cukrów (ok. 9%) oraz białka (1,4%). To również źródło potasu i wapnia.
Wymagania uprawowe dymki
Zanim przystąpimy do sadzenia dymki podłoże powinno zostać głęboko przekopane, spulchnione, dokładnie odchwaszczone i odkamienione. W chwili sadzenia podłoże powinno być wilgotne i o tę umiarkowaną wilgotność podłoża należy szczególnie dbać w początkowej fazie rozwoju cebuli. Cebula dymka źle znosi podłoża kwaśne, optymalne pH powinno oscylować w granicach 6,7-7. Ziemia pod uprawę cebuli powinna być żyzna, z dużą zawartością próchnicy, o strukturze średniozwięzłej. Dymkę należy uprawiać na otwartej przestrzeni, przewiew chroni ją bowiem przed chorobami grzybowymi. Stanowisko powinno być również dobrze nasłonecznione.
Wysiew nasion cebuli na dymkę
Dymkę możemy kupić już wczesną wiosną i od razu sadzić, ale możemy również bez większych problemu sami ją sobie wyprodukować. Wystarczy wysiać nasiona cebuli od końca marca do drugiej połowy kwietnia. Tak wczesnemu wysiewowi nasion sprzyja zdolność ich kiełkowania w temperaturze nawet 2 do 6oC. Jeśli jednak w marcu lub na początku kwietnia nastąpi załamanie pogody, może się zdarzyć, że cebula dymka zostanie porażona chorobą grzybową. Jeśli natomiast wysiejemy ją zbyt późno, istnieje duże ryzyko, że wschody będą gorsze a same cebule małe. Optymalna temperatura dla tworzenia sytemu korzeniowego i wzrostu samej cebuli to 10-16oC, a już w trakcie tworzenia cebul 16-21oC.
Cebula dymka, autor: Hans/pixabay.com
Na tym samym miejscu nie powinno się siać ani sadzić cebuli częściej niż raz na 3-4 lata. Cebuli nie sieje się również po ziemniakach, burakach, pietruszce i marchewce, grozi to bowiem pojawieniem się węgorka niszczyka. Za to bez problemu można cebulę siać po ogórkach, dyni czy roślinach strączkowych.
W uprawie amatorskiej cebulę siejemy ręcznie, w bruzdach o głębokości 1,5 cm z zachowaniem odstępu między rzędami ok. 25 cm. Następnie nasiona zasypuje się ziemią, ugniata grabiami i podlewa konewką z gęstym sitkiem. Cebulę należy przerwać po raz pierwszy, gdy osiągnie wysokość ok. 5 cm (co 3 cm) a gdy podrośnie do 12-18 cm po raz drugi (co 9-12 cm). Taka drobna cebulka ze szczypiorkiem jest pysznym dodatkiem do kanapek, sałatek oraz jajecznicy.
Uprawa cebuli z dymki
Cebula dymka idealnie nadaje się do sadzenia na dużą cebulę. Jest to o tyle wygodne, że nie wymaga przerywania ani przesadzania i zajmuje mniej czasu niż uprawa cebuli z nasion. Dymkę sadzi się w odległości 5-6 cm od siebie na zbiór wczesny i 7-8 cm na zbiór późniejszy w rzędach oddalonych od siebie o 20-25 cm. Dymkę sadzi się stopką do dołu równo z powierzchnią ziemi lub pół centymetra pod. Jeśli cebula dymka jest sadzona jesienią, jej końcówka powinna znajdować się 3-4 cm pod powierzchnią.
Pielęgnacja dymki
W uprawie dymki bardzo ważnym jest by ziemia wkoło się nie zaskorupiała, dlatego należy ją systematycznie spulchniać albo zraszać. Cebula dymka źle znosi również towarzystwo chwastów, więc przy okazji spulchniania podłoże należy również odchwaszczać.
Jeśli podłoże, w którym sadziliśmy dymkę jest bogate w składniki pokarmowe, to nawożenie można ograniczyć do kilu razy w trakcie sezonu wegetacyjnego. Dobrze sprawdza się podlewanie roślin wodą z dodatkiem biohumusu. Na żyznej ziemi, w pierwszym roku po oborniku można w ogóle zrezygnować z nawożenia.
Niedobory pierwiastków objawiają się następująco:
- niedobór fosforu – to powolny wzrost cebul i jasny kolor szczypioru, a późne dojrzewanie doprowadza najczęściej do bączastości cebuli,
- niedobór azotu – powoduje, że szczypior jest żółty i sztywny a jago końcówki są zaschnięte,
- niedobór potasu – skutkiem jest obumieranie końcówek liści, ciemnozielone zabarwienie i późne dojrzewanie cebul.
Cebula dymka jest bardzo wrażliwa na przesuszenie a ze względu na płytki system korzeniowy, sięgający góra 20 cm, często również na niedostatki wody. Dlatego w razie braku opadów uprawę należy systematycznie podlewać, zwłaszcza w okresie wschodów i formowania główki, czyli od połowy czerwca do połowy lipca. Późniejsze podlewanie nie jest już wskazane, gdyż przedłuża wegetację, przez co cebula dymka nie jest w stanie przejść w stan spoczynku, co powoduje gorsze jej przechowywanie. Optymalne warunki w końcówce wegetacji to duże nasłonecznienie i mała wilgotność podłoża.
Choroby atakujące uprawy cebuli dymki:
- mączniak rzekomy – choroba grzybowa, która występuje przeważnie wówczas, gdy pogoda jest ciepła i wilgotna. Objawami są wydłużone plamy z szarawym lub fioletowym nalotem, które pojawiają się na młodych liściach. By chronić uprawę przed mączniakiem, należy każdego roku sadzić cebulę w innym miejscu,
- szara pleśń – choroba powodowana przez gronkowiec szary. Liście wyglądają jak spalone i pojawia się na nich pleśń,
- biała zgnilizna – choroba grzybowa, której objawem jest pojawienie się na powierzchni cebuli i szyjce korzeniowej białej pleśni, co powoduje żółknięcie liści. Gleba może pozostawać zainfekowana nawet 8 lat,
- głownia cebuli – choroba grzybowa, której objawem jest pojawienie się na młodych liściach podłużnych szarych smug, gdy pękają, wysypuje się z nich proszek – zarodniki grzyba,
- żółta karłowatość cebuli – jest chorobą wirusową, która objawia się żółtymi i jasnozielonymi smugami na szczypiorze, który staje się spłaszczony i pofałdowany.
Porażone chorobami cebule należy usuwać i utylizować. Ważne by przestrzegać płodozmianu, wówczas ryzyko wystąpienia chorób znacząco spada.
Szkodniki atakujące dymkę:
- śmietka cebulanka – jest to owad latający, który przypomina muchę. Największe jego ilości występują podczas gorącego i suchego lata, gdy zaatakuje cebulę, zaczyna ona gnić od środka,
- chowacz szczypiorak – jest to chrząszcz, którego larwy wyjadają miękisz w szczypiorze,
- wgryzka szczypiorka – szarobrunatny motyl, którego gąsienice wyjadają miękisz z wnętrza szczypioru,
- wciornastki – ciemnobrunatne, latające owady o długości ok. 1,5 mm. Larwy są kremowo-żółte. Na liściach zaatakowanej rośliny pojawiają się srebrzystobiałe plamki z odchodami, szczypior w miejscu żerowania załamuje się i usycha.
Również w wypadku zaatakowania cebuli przez szkodniki, powinno się ją wyrywać i utylizować. I w tym wypadku ważny jest płodozmian, czyli nie sadzenie dymki czy sianie cebuli w tym samym miejscu co najmniej przez 3 lata.
Jak sadzić dymkę
Cebulę dymkę sadzi się wciskając ją w dobrze spulchnione podłoże tak, by końcówka nie wystawała ponad ziemię, ale by nie była zbyt głęboko pod powierzchnią, po prostu tuż pod. Sadzi się ją w rzędach co ok. 25 cm w odległości 5-8 cm jedna od drugiej.
Cebulę dymkę zimową sadzi się głębiej niż tę sadzoną wiosną, bo wciska się ją w podłoże na głębokość około 3-4 cm.
Kiedy sadzić cebulę dymkę w gruncie
Dymkę wiosenną sadzi się w gruncie od końca marca do końca kwietnia w rzędach co ok. 25 cm. Rozstaw między cebulami powinien mieścić się między 5 a 8 cm.
Cebulę dymkę zimową sadzi się co najmniej miesiąc przed spodziewanymi przymrozkami, więc w zależności od pogody od końca września i cały październik.
Fot. główna: cebula dymka, Hans/pixabay.com
