Trawnik od A do Z

Zadbany trawnik to wizytówka każdego ogrodu. Niestety uzyskanie zielonego dywanu marzeń wymaga wielu starań i działań pielęgnacyjnych, które pozwolą uzyskać zadowalający efekt. Jak stworzyć zjawiskowy kobierzec i z kawałka ziemistej przestrzeni stworzyć piękny i zadbany zielony kobierzec? Poniżej wszystko co warto wiedzieć o tworzeniu i pielęgnacji trawnika od A do Zet!

Kiedy zakładać trawnik

Trawnik z siewu najlepiej jest zakładać wiosną (przełom kwietnia i maja) oraz jesienią (od końca sierpnia do początków października). Natomiast trawnik z rolki można zakładać przez cały sezon wegetacyjny. O tym kiedy siać trawę decyduje aura. Najlepiej wówczas, gdy podłoże jest wilgotne a dzień jest zachmurzony.

Zakładanie trawnika wiosną – zalety zakładania

Zakładanie trawnika wiosną jest o tyle dobrym rozwiązaniem, że po zimowych roztopach ziemia jest nasiąknięta wodą a wiosenne deszcze zadbają o to, żeby zielony kobierzec był systematycznie podlewany. Oczywiście zdarzają się odstępstwa od tej reguły i trzeba będzie systematycznie obszar wysiewu podlewać. Zanim przyjdą upały trawa zdąży się już dobrze ukorzenić i latem będziemy cieszyć się już piękną murawą.

Zakładanie trawnika jesienią – zalety zakładania

Zakładanie trawnika jesienią również gwarantuje nam z jednej strony odpowiednio wysoką temperaturę, a z drugiej systematyczne opady (choć oczywiście nie zawsze – wówczas jest konieczność podlewania) i w takich warunkach trawa do zimy zdąży się już ukorzenić i wzmocnić.  Pamiętać należy, że wysiew trawy jesienią nie może nastąpić później jak do połowy października. Jeśli zrobimy to zbyt późno, młoda trawa nie przetrzyma nawet tych pierwszych, słabych przymrozków.

Porządki i przygotowanie nawierzchni pod trawnik

Najważniejszym krokiem na początku drogi do trawnika marzeń jest przygotowanie ogrodu. W pierwszej kolejności musimy oczyścić przestrzeń z resztek kamieni, cegieł, kawałków styropianu, jak i pozostałości starej murawy – jeżeli jest w opłakanym stanie np. po budowie domu. W tym momencie warto zaplanować również rozmieszczenie rabat, roślin i alejek. Staranne przygotowanie podłoża pozwala uzyskać satysfakcjonujące efekty końcowe. 

Usuwanie starej darni, źródło: depositphotos.com

Przygotowanie podłoża wymaga porządnego wygrabienia, oczyszczenia z chwastów, a później także uzupełnienia brakujących warstw ziemi – szczególnie gdy mamy do czynienia z gliniastą i jałową powierzchnią gleby. Aby trawa mogła się dobrze ukorzenić, należy zapewnić jej co najmniej 15 cm zdatnej gleby. Najlepszą powierzchnią jest ta o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5,- 6,5). Przed wysiewem, ziemia pod trawnik powinna zostać dobrze ubita. Niezbędne będzie w tym celu walcowanie nawierzchni. Jeżeli podłoże jest podmokłe, ważnym krokiem może być również założenie drenażu.

Na etapie przygotowań należy również zadbać o rozplanowanie układu ogrodu. Można wyznaczyć tym samym miejsce sadzenia kwiatów, krzewów, ścieżek itp. dzięki czemu stworzymy w przyszłości przepiękny ogród. Gdy planujemy zakupić gotową trawę w rolkach, powyższe kroki będą wystarczające, jednak w sytuacji, gdy chcemy samodzielnie stworzyć swój własny zielony dywan – przychodzi czas na wybór odpowiedniej mieszanki. 

Trawnik idealny, czyli wybór trawy do ogrodu

W sklepach ogrodniczych znaleźć możemy cały szereg kompozycji traw do ogrodu. Najchętniej wybierane są warianty z odmianami odpornymi na deptanie. Jakie kompozycje trawników najlepiej wybrać do ogrodu? Wśród najciekawszych warto rozważyć:

• Trawy sportowe – znane również jako boiskowe, które są niezwykle odporne na deptanie i łamanie, dlatego świetnie sprawdzą się w każdym ogrodzie – szczególnie tam, gdzie są dzieci. 
• Trawy rekreacyjne – to uniwersalne mieszanki, z których zielony dywan jest mało wymagający, gdyż nie trzeba poświęcać dużo czasu na jego pielęgnację i koszenie. Będzie to najlepszy wybór dla poszukujących klasycznych rozwiązań. 
• Trawy ozdobne – to mieszanki nasion odmian, które tworzą przepiękne, falujące kobierce i efektowne kępy. Można wybierać wśród wariantów wysokich i niskich, które świetnie przyjmują się w ogrodach, nie wymagając przy tym dużych nakładów pracy. To świetny wariant do wypełnienie przestrzeni pomiędzy rabatami, ale i ciekawa dekoracja ogrodu.  Dlatego dobrze jest wiedzieć jak i kiedy sadzić trawy ozdobne.

Trawy ozdobne w ogrodzie, autor: Caribb/flickr.com

• Trawy łąkowe lub parkowe to mieszanki doskonałe do tworzenia łąkowego klimatu w ogrodzie. Najczęściej stosowane są one na pastwiskach czy terenach rolnych itp. bowiem, obfitują one w koniczynę lub lucernę. Jeżeli chcesz stworzyć w ogrodzie prawdziwą bujną łąkę – to wybór dla Ciebie. 

W zależności od podłoża, możemy również zastosować specjalne trawy, które sprawdzą się np. na glebach jałowych, przesychających, w miejscach o słabym nasłonecznieniu czy dopasowane do nachylenia terenu. Dokonując zakupu warto zwrócić uwagę na to, aby nasiona były świeże. Stare i mocno przesuszone mogą nie wykiełkować, przez co murawa nie będzie prezentowała się zbyt estetycznie.  Trawa na trawnik powinna zostać starannie wybrana i dopasowana do podłoża oraz warunków panujących na danym terenie.

Wysiew trawy

Dla uzyskania najlepszych efektów można trawę wysiewać maszynowo z wykorzystaniem rozsiewacza, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby zrobić to ręcznie. Podstawą jest tutaj stosowanie się do instrukcji producenta i wykorzystanie odpowiedniej ilości nasion na m2. Zbyt dużo lub zbyt mało nasion może powodować słabszy wzrost źdźbeł lub przyczynić się do wzrostu niechcianych chwastów. 

Wysiew trawy, źródło: deposiphotos.com

Najlepszą ręczną metodą wysiewu trawnika jest metoda krzyżowa, która polega na sianiu wzdłuż, a później w poprzek terenu. Pozwala to na równomierne rozmieszczenie nasion, zapobiegając jednocześnie powstawaniu dziur lub gęstych kępek na trawniku. Na wysiane nasiona dobrze jest zastosować warstwę torfu, który ochroni je przed zjedzeniem przez ptaki, ale i wspomoże ich ukorzenianie i kiełkowanie. Przed przystąpieniem do wysiewu, ale i wówczas, gdy trawa już wzrośnie, dobrze jest glebę napowietrzyć nakłuwając ją z pomocą wideł lub aeratora. 

Pielęgnacja trawnika – najważniejsze zabiegi

Pielęgnacja trawnika to poza odpowiednim przygotowaniem podłoża i doborem nasion jeden z kluczowych elementów uzyskania pięknego trawnika. Należy zadbać o jego pielenie, podlewanie, koszenie i nawożenie, ale i inne zabiegi, które uczynią go naprawdę efektowną ozdobą ogrodu. Zwłaszcza trawnik po zimie wymaga wielu nakładów pracy i troskliwej pielęgnacji.

Koszenie trawnika

Koszenie trawnika to jeden z podstawowych zabiegów, który należy wykonywać systematycznie z pomocą kosiarki o dobrze naostrzonych elementach tnących. Pierwsze koszenie należy przeprowadzić w momencie, gdy źdźbła osiągną 8-10 cm wysokości. Należy je skrócić wówczas o około 1-1,5 cm – podobnie robimy przy kolejnych dwóch, trzech koszeniach. Kolejne zabiegi można wykonać już na planowanej, docelowej wysokości – najczęściej jest to 3-6 cm. W okresie upałów, trawnik najlepiej kosić nieco wyżej.  

Koszenie trawnika, autor: lawn mowing/flickr.com

Skoszona trawa to doskonały nawóz, zwłaszcza po przekompostowaniu. Dlatego zamiast się jej pozbywać, dobrze jest zasilać nią kompostownik. Jeśli nie ma na niego miejsca w ogrodzie, można pokusić się o kompostowanie w workach. Sposób szybki, nie zajmujący zbyt wiele miejsca a pozwalający uzyskać kompost, który wiosną może zasilić trawnik, warzywnik albo kwiaty doniczkowe.

Mulczowanie trawnika

Mulczowanie trawnika to sposób na uzyskanie pięknej darni. Polega ono na koszeniu trawnika z równoczesnym rozdrabnianiem pokosu na małe kawałeczki. Drobiny trawnika wydmuchiwane na trawę i równomiernie rozprowadzane pozwalają uzyskać pielęgnację w tzw. obiegu zamkniętym. Rozdrobnione źdźbła wykorzystywane są bowiem jako źródło pokarmu dla organizmów glebowych, a w konsekwencji także trawy.

Mulczowanie trawnika, autor: iBSSR who loves comments on his images/flickr.com

Mulczowanie przynosi efekty wyłącznie wówczas, gdy nasza trawa nie jest zbyt długa – zły dobór trawy lub zbyt wysokie źdźbła mogą sprawić, że zabieg ten nie przyniesie korzyści. 

Nawożenie trawnika

Nawożenie trawnika to poza koszeniem i podlewanie jeden z kluczowych dla pięknych efektów zabiegiem. Dzięki niemu możliwe jest odpowiednie rozkrzewienie i wzrost roślin. Najlepiej wykonywać je wówczas, gdy gleba jest wilgotna np. po deszczu lub po podlewaniu. Kiedy nawozić trawnik? Nowy trawnik, należy zasilać po raz pierwszy wczesną jesienią wykorzystując specjalny jesienny nawóz z dużą ilością potasu i jedynie odrobiną azotu. Tym sposobem rośliny lepiej przygotują się do zimy, a wczesną wiosną rozpoczną wegetację w lepszej kondycji. 

Nawożenie trawnika, źródło: depositphotos.com

Nawożenie w kolejnych sezonach warto wykonać na wiosnę, stosując nawóz wieloskładnikowy o wyższej zawartości azotu, dobrze sprawdzi się choćby saletra amonowa na trawnik. W drugiej połowie lata, zabieg dobrze jest powtórzyć. Dla utrzymania pięknego trawnika można także stosować nawóz jesienny do pierwszych przymrozków. Podczas nawożenia świetnie jest zadbać o równomierne rozsypanie nawozu, najlepiej rozsiewając go na krzyż. 

Podlewanie trawnika

Podlewanie trawnika pozwala trawom na lepszy rozwój. Jest to dosyć wymagająca czynność, bowiem wymaga regularności i zadbania o to, aby podłoże nie przeschło. Najlepiej stosować rozporoszony strumień wody, zapewniając optymalne nasycenie podłoża do głębokości 15 cm. Świetnym sposobem na regularne nawadnianie trawnika jest wykorzystanie zraszaczy przenośnych lub automatycznych systemów nawadniania z czujnikami wilgotności i deszczowymi.

Podlewanie trawnika, autor: marcfrags/pixabay.com

Najlepszą porą podlewania jest wczesny ranek lub wieczór. Dobrze jest zadbać o podlewanie raz w tygodniu, ale trawnik w czasie suszy trzeba podlewać znacznie częściej, w miarę potrzeb nawet dwa razy dziennie. 

Wertykulacja i aeracja trawnika

Napowietrzanie trawnika to najlepszy sposób na zapobieganie zbitych (sfilcowanych) warstw pędów i obumarłych fragmentów roślin, które utrudniają dostęp powietrza do korzeni, zatrzymują wodę i sprzyjają rozwojowi chorób grzybowych.

Wertykulacja trawnika, autor: Silberkugel66/pixsabay.com

Grabienie trawnika z pomocą ostrych grabi może być niewystarczające, dlatego należy darń naciąć (wertykulatorem) lub nakłuć (aeratorem). Pracę tę, podobnie jak inne należy wykonać metodą krzyżową. Kiedy wertykulować trawnik?  Wertykulacja trawnika powinna zostać przeprowadzana wczesną wiosną po obeschnięciu gleby oraz po wykonaniu pierwszego koszenia.

Aeracja, autor: Christian Guthier/flickr.com

Aerację z kolei, dobrze zaplanować na późne lato. Po zabiegach tych dobrze jest rozsypać i rozgrabić piasek, dzięki któremu zasypane będą powstałe podczas zabiegów szczeliny i otwory, a gleba zyska lepszą strukturę. 

Wałowanie 

Podłoże pod trawnik powinno być gładkie i twarde, dlatego ważne jest zadbanie o jego wałowanie, które pozwala na wyrównanie go, dociśnięcie kępek do ziemi, ale i pobudzenie trawy do rozkrzewiania. Zbyt luźne i przepuszczalne podłoże warto wałować częściej, a zabieg najlepiej przeprowadzać na krzyż.

Wałowanie, autor: glasseyes view/flickr.com

W zależności od podłoża można wykorzystać wał od 70 do 300 kg. Najlepiej wałować trawnik na 2-3 dni przed pierwszym koszeniem oraz po nim, co pozwoli docisnąć młode, jeszcze słabo zakorzenione rośliny. 

Odchwaszczanie trawnika

Odchwaszczanie to szczególnie mozolna praca, która w zależności od sąsiedztwa, może być bardziej lub mniej uciążliwa (przy zbiornikach wodnych lub w wilgotnym środowisku chwastów jest z reguły więcej). Wiele chwastów jednorocznych nie wytrzymuje zbyt częstego koszenia, jednak te wieloletnie będą odrastały.

Odchwaszczanie, źródło: depositphotos.com

Jeżeli chcemy zyskać idealnie gładką murawę, niezbędne jest usuwanie roślin innych niż trawy ręcznie, najlepiej z pomocą specjalnej wąskiej łopatki, która pozwala podważyć korzenie i usunąć niechcianych gości. Dobrym sposobem może być również stosowanie chemicznych środków chwastobójczych, jednak nie są one obojętne dla naszego środowiska. A już sporym wyzwaniem są chwasty na młodym trawniku. Z ich usuwaniem najlepiej jest zaczekać aż murawa się wzmocni.

Piaskowanie (Top dressing) 

Piaskowanie (wspomniane powyżej w wertykulacji i aeracji) jest zabiegiem, podczas którego rozrzucamy piasek na murawę. Pomaga ono młodym korzeniom, rozłogom i pędom trawy we wzroście, a przy tym poprawia przepuszczalność gleby i jej strukturę. Dzięki piaskowaniu murawa zyskuje elastyczność i staje się bardziej wyrównany. 

Piaskowanie, źródło: depositphotos.com

Dosiewanie nasion (overseeding), czyli uzupełnianie ubytków trawnika

W chwili, gdy zauważymy na powierzchni gołe płaty, w których nie rośnie trawa, należy dosiać na nie nasiona, wykonując tzw. overseeding. Przed wysiewem musimy zadbać jednak o przekopanie i rozgrabienie gleby. Aby wygląd murawy był estetyczny, najlepiej wybrać mieszankę traw, którą ówcześnie stosowaliśmy w ogrodzie. Można próbować zabiegu z mieszankami regeneracyjnymi, jednak trawa ta może mieć wówczas inne tempo wzrostu i kolor – najczęściej uzupełnione taką trawą miejsca są wtedy ciemniejsze i szybciej wzrastają.

Choroby i szkodniki 

Zielony kobierzec to piękna ozdoba ogrodu, która podobnie jak każda inne roślinność w ogrodzie może być narażona na choroby i ataki szkodników. Jakie zagrożenia czyhają na naszą murawę? Czy można im jakoś zaradzić? Aby zapobiec występowaniu chorób i szkodników musimy zadbać o odpowiednie podłoże i przepuszczalną glebę, wysiewać mieszanki przeznaczone na dane stanowiska, zadbać o regularne nawożenie, staranne koszenie na optymalnej (niezbyt niskiej) wysokości, usuwanie sfilcowanej trawy czy regularne podlewanie. Niestety czasami pomimo naszych starań mogą pojawić się problemy, choćby puste place i dziury w trawniku. 

Do najczęstszych chorób zalicza się:

• Pleśń śniegowa – objawia się białą grzybnią na murawie. Najczęściej atakuje w okresie od października do marca, także pod śniegiem. Aby jej zapobiec, należy unikać jesiennego nawożenia mieszanką z azotem, starannie wygrabić liście i skosić wyższe odrosty. W październiku i na wiosnę lub po zauważeniu objawów choroby można powierzchnię spryskać specjalnymi preparatami. 
• Mączniak prawdziwy – wystąpić może przez cały sezon w postaci białego, mączystego nalotu, a w konsekwencji zżółkłych i zamierających liści. Aby mu zapobiec lub zwalczyć objawy należy zastosować specjalne środki.
• Brunatna plamistość – chorobę, w której trawa zmienia kolor na brązowo-czerwony, atakuje ona najczęściej od września do kwietnia, a w walce z nią należy zastosować specjalne środki. 
• Antraknoza traw, czyli żółte lub pomarańczowe plamy, które pojawiają się od lipca do września – zwalczamy ją opryskami chemicznymi.

Pleśń śniegowa na trawniku, autor: hcwetzel3/flickt.com

• Rdza traw objawiającą się brązowymi plamkami na źdźbłach trawy i pojawiającą się od sierpnia do listopada. Zwalczamy ją środkami chemicznymi.
• Zamieranie fuzaryjne będącym widocznym zamieraniem darni i uszkodzeniami korzeni, które przybierają czarny kolor. Atakuje od sierpnia do listopada. Objawia się w okresie od lipca do września i należy zwalczać je specjalnymi opryskami. 
• Głownia plamista liści traw czyli czarne plamy na trawniku z daleka wyglądają jakby w niektórych miejscach ktoś na podłoże między źdźbłami rozsypał czarnoziem. A tak właśnie wygląda jedna z chorób grzybowych trawy. Porażone miejsca należy usunąć wraz z trawą, następnie zrobić oprysk preparatem grzybobójczym i dosiać tę samą mieszankę traw, którą wcześniej wysiewaliśmy.

Niechciane chwasty itp.:

• Mech na trawniku jest oznaką zbyt kwaśnej gleby oraz złych warunków dla wzrostu trawy. Można go wygrabiać wraz z obumarłą trawą w zabiegu wertykulacji. Jeżeli gleba ma zbyt niskie pH należy ją wapnować i zastosować nawóz do trawników z mchem. Podczas koszenia warto ściąć Liście do maksimum 1/3 odrostu trawy. 
• Inne chwasty typu mniszek, babka, gwiazdnica, niezapominajka należy usunąć przed wysiewem, a podczas pielęgnacji dobrze zadbać o nawozy wypierające chwasty i regularne koszenie. Herbicydy na młodym trawniku powinniśmy zastosować najwcześniej po 3. lub 4. koszeniu (4 dni po ostatnim). Murawę opryskujemy najczęściej dwa razy w sezonie. 

Chwasty na trawniku, autor: brian60174/pixabay.com

• Czarcie kręgi to charakterystyczne koła grzybni powstałe na powierzchni. Grzyby na trawniku trzeba starannie usunąć, a w miejscach, gdzie się pojawiły zastosować specjalne środki. 

Szkodniki:

• Pędraki i opuchlaki to szkodniki, których larwy żywią się korzeniami traw. Objawem ich obecności są plackowate, przesuszone obszary. Aby je usunąć należy zastosować biopreparaty – na pędraki w miesiącach od czerwca do lipca, a na opuchlaki od kwietnia do maja oraz od sierpnia do września. Jeśli się ich nie pozbędziemy, żółknięcie trawy będzie postępowało.
• Turkuć podjadek jest z kolei szkodnikiem, który szkodzi murawie będąc jeszcze larwą, a później kopiąc podziemne korytarze zjada korzenie traw. W razie pojawienia się objawów obecności owada należy w okolicach lipca zastosować specjalne środki chemiczne. 

Pędraki na trawniku, źródło: depositphotos.com

• Krety to dobroczynne pod względem zjadania szkodliwych owadów ssaki, ale psują wygląd trawnika poprzez tworzenie kopców i korytarzy. Można je odstraszać z pomocą specjalnych środków.
• Nornice – podobnie jak krety tworzą korytarze, które osłabiają podłoże. Podobnie jak krety można je odstraszać z pomocą specjalnych środków.
• Psy i koty – niebezpieczny dla murawy jest mocz zwierzaków. Aby uniknąć ich obecności, można zastosować specjalne spraye odstraszające. 
• Mrówki budują kopczyki i drążą korytarze, a odstraszyć możemy je specjalnymi środkami. 

Piękny i zadbany trawnik to jak widać to bardzo pracochłonna alternatywa, jednak efekty pielęgnacji i zabiegów dają ogrom satysfakcji i pozwalają uzyskać przepiękną przestrzeń zieloną wokół domu i w każdym innym miejscu. 

Fot. główna: denisbin/flickr.com