Nieszpułka zwyczajna, nieszpułka jadalna (łac. Mespilus germanica) to piękny, wysoki krzew lub drzewko, które sięga nawet pięciu metrów wysokości. Jest jednym z najstarszych drzew owocowych znanych człowiekowi, a jego uprawa sięga czasów starożytnych. Niestety jest to roślina nieco zapomniana, a szkoda – uprawa nieszpułki nie jest skomplikowana, a w zamian oferuje niesamowite walory estetyczne, rodzi cenne i niezwykle smaczne owoce, a przy tym ma dużą wartość przyrodniczą.
Co warto wiedzieć o nieszpułce?
Ta przepiękna krzewiasta lub drzewiasta roślina rośnie powoli, dlatego jest wspaniałym dopełnieniem każdego ogrodu. Posiada lancetowate, skórzaste liście o długości ok. 7-12 cm, a jej pędy są cierniste. Nieszpułka zakwita późną wiosną, zdobiąc ogród obfitymi, białymi kwiatami o pięciu płatkach, przywodzących na myśl pąki jabłoni lub pigwy. Jej owoce pojawiają się latem w formie kul wychylających się z kielicha, ich średnica sięga do 4-5 cm. Czerwonawe, miedziane lub brązowe owoce są twarde i kwaskowate, spożywa się je po przemrożeniu. Co ciekawe to to, że owoce potrafią pozostać na roślinie nawet po opadnięciu jej liści. Największe owoce – do 5 cm rodzi odmiana ‘Holenderska Olbrzymia’ nieszpułki.
Uprawa nieszpułki zwyczajnej
Nieszpułka preferuje stanowiska jasne, jednak bez bezpośredniej ekspozycji na słońce. Najlepsze będzie miejsce zaciszne i ciepłe, z dużą ilością rozproszonego światła. Dobrym podłożem pod drzewko będzie gleba żyzna, próchnicza i przepuszczalna o pH 6-6,5, jednak poradzi sobie ono również na nieco słabszej ziemi. Nie służą mu jednak podłoża ciężkie, mało przepuszczalne i podmokłe. W przypadku gleb przesuszonych nieszpułka rośnie wolniej, a w nazbyt wilgotnej podatna jest na choroby i przemarzanie. Sadzenie nieszpułki najlepiej przeprowadzić na wiosnę, co pomoże jej zyskać więcej czasu na zaklimatyzowanie się na nowym miejscu.
Na zimę warto zabezpieczyć roślinę – szczególnie młode jej okazy. Posadzone na stanowiskach otwartych mogą bowiem przemarzać. Starsze drzewka radzą sobie przy większych mrozach bez większego problemu. Pierwsze lata wzrostu zaleca się pokrywać części naziemne rośliny, wykorzystując w tym celu materiał przepuszczający powietrze – agrowłókninę, słomę, jutowe worki, a przy tym zadbać o ściółkowanie jej podstawy.
Nieszpułka to roślina wytrzymała i rzadko poddaje się chorobom czy atakom szkodników. Czasami atakują ją patogeny zgnilizny drzewnej lub mączniaka prawdziwego, zdarzają się również mszyce czy przędziorki.
Pielęgnacja nieszpułki zwyczajnej
Podlewanie i nawożenie to niezwykle ważny aspekt pielęgnacji nieszpułki. Roślina ta wymaga nawadniania w okresach suszy, a dla ograniczenia wysychania podłoża dobrze pokryć podłoże w pobliżu pni ściółką. Nawożenie nie jest szczególnie intensywne. Warto wykonać je sporadycznie, stosując do tego celu obornik bydlęcy lub kompost.
Podcinanie nie należy do najważniejszych zadań w pielęgnacji nieszpułki – można wykonać je sporadycznie w przypadku uszkodzonych, przemarzniętych, chorych lub słabych pędów. Roślinie nie zaszkodzi również przycinanie formujące. Zabiegi te najlepiej wykonać na przedwiośniu – w lutym lub marcu.
Zastosowanie nieszpułki zwyczajnej
Nieszpułka zwyczajna jest doskonałym wyborem do przydomowych sadów lub ogrodów ozdobnych. Świetnie wpisuje się w naturalną stylistykę ogrodów angielskich lub rustykalnych. Można tworzyć z niej ozdobne szpalery, łącząc ją z innymi krzewami i drzewami. Roślina ta krzyżowana bywa z głogiem jednoszyjkowym, tworząc nieszpułkowca Dardara.
Jej odmiany o wielkich owocach szczepi się na podkładkach głogu, gruszy lub pigwy. Jako roślina kwitnąca, przyciąga pszczoły i stanowi gatunek miododajny. Jej owoce są także przysmakiem kosów i im podobnych ptaków.
Owoce nieszpułki doskonale nadają się do sporządzania soków, marmolad, win, likierów i nalewek, a także galaretek. Po przemrożeniu i dojrzeniu zyskują one słodkawo-kwaskowy smak o lekkim winnym zakończeniu, przez co stosowana była często w produkcji win gronowych.
Właściwości nieszpułki zwyczajnej
Nieszpułka zwyczajna daje owoce, które są nieocenionym źródłem witaminy C, pektyn, skrobi oraz kwasów organicznych. Stosowana w medycynie ludowej pomagała w dolegliwościach żołądkowych. Niezwykłe właściwości owoców czynią nieszpułkę doskonałym wsparciem odporności organizmu, a przy tym opóźnia procesy starzenia. W naszym kraju nie jest zbyt popularna, ceniona jest jednak w Wielkiej Brytanii, a jej owoce są przysmakiem w Turcji, gdzie traktowane są jako naturalny lek.
Fot. główna: Hans/pixabay.com
